Արգելք չկա «ազգային» բառի նկատմամբ. ինչու է աղմուկ բարձրացել, և ինչ փոփոխություն է իրականում կատարվել

23/01/2025 schedule20:30

ՀՀ Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունել է «Մշակութային օրենսդրության հիմունքների մասին ՀՀ օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրինագիծը, որով առաջարկվում է, որ Հայաստանի Օպերայի և բալետի թատրոնը, պատկերասրահը, գրադարանը և այլ մշակութային կառույցներ այլևս չեն ունենա «ազգային» կարգավիճակ։

Նախագիծը, սակայն, հասարակությանն այլ կերպ հրամցվեց, ինչի պատճառով դժգոհության ալիք բարձրացավ: Օգտվելով ստեղծված իրավիճակից՝ ընդդիմադիր շրջանակներն էլ սկսեցին շահարկել, թե «Հայաստանի իշխանությունները հրաժարվում են «ազգային» բառից»:

Ազգային ժողովի գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Սիսակ Գաբրիելյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասում է՝ սխալ արտահոսք է եղել, որևէ մշակութային հաստատության անվանումից «ազգային» բառը չի հանվելու, օրենքով որևէ արգելք չկա «ազգային» բառի նկատմամբ, նախագծի նպատակն այլ է։

«Ունենք թատրոններ, որոնք պետական ոչ առևտրային կազմակերպություններ են, և կան թատրոններ, որոնց առանձին շնորհվել է ազգային կարգավիճակ։ Կարծում ենք, որ այդ կարգավիճակը որոշակիորեն ստորադասում է մյուս թատրոններին, որոնք այդ կարգավիճակը չունեն։ Հետևաբար ասում ենք, որ մշակութային բոլոր հաստատությունները ազգային են և որևէ կերպ չպետք է տարբերվեն մյուս մշակութային հաստատություններից»,- մանրամասնում է նա։

Նկատենք՝ «ազգային» բառը մշակութային հաստատությունների անվանումներից հանելու նախագիծ Կառավարությունը ներկայացրել էր 2024 թվականին: Նոր օրենքում, սակայն, ասվում է՝ «Ազգային» բառը «պետական»-ով փոխարինելու հետ կապված կարող է երկիմաստություն առաջանալ, քանի որ բոլոր ժամանակներում պետական բառը կիրառվել է որպես Կառավարության հիմնադրած կազմակերպություն։ Հետևաբար, առաջարկվում է՝ մշակութային ոչ առևտրային կազմակերպություններին՝ թատերական, երաժշտական, պարարվեստի, գրադարանային, արխիվային կարգավիճակի վերաբերյալ փոփոխություն:

Հայաստանի 11 մշակութային կառույցի շնորհվել է «ազգային» կարգավիճակ՝ մշակութային գործունեության բացառիկ առաքելություն և դերակատարություն ունենալու համար։ Բառն այժմ, ըստ Գաբրիելյանի, փոխարինվում է «համապետական»-ով՝ շեշտելով պետության դերակատարությունը։ Այսուհետև մշակութային կազմակերպությունները կունենան «համապետական», «մարզային» և «տեղային» կարգավիճակներ։ 

Օրինակ՝ «Հայաստանի ազգային գրադարան» համապետական նշանակության գրադարան կամ «Օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոն» համապետական նշանակության թատրոն և այսպես շարունակ։

«Պետությունը պետք է բոլորի նկատմամբ ունենա միանման արդարացի վերաբերմունք։ Նախագծով դա է սահմանվում, որ չի կարող առանձնաշնորհյալ որևէ կարգավիճակ լինել պետական որևէ հաստատության նկատմամբ։ Ըստ էության՝ նսեմացվում են գործող մյուս հաստատությունները, որոնք չունեն «ազգային» կարգավիճակ»,- ասում է պատգամավորը։

Այսինքն՝ այն մտավախությունները, թե, օրինակ, Հվ․ Թումանյանի անվան տիկնիկային ազգային թատրոնն այլևս ազգային չի համարվելու, տեղին չեն, շեշտում է օրենսդիր մարմնի ներկայացուցիչը։ Նրա հավաստմամբ՝ նպատակն այն է, որ բոլոր թատրոնները, մշակութային հաստատությունները արժանանան նույն վերաբերմունքին. հաստատության աշխատակիցները պետք է զգան, որ պետությունը որևէ մեկի նկատմամբ առանձնահատուկ վերաբերմունք չի ցուցաբերում. «Կան մեկնաբանություններ, որ «ազգային» բառից վախենում ենք կամ փորձում եք ջնջել։ Ես ներկայացնում եմ ՀՀ Ազգային ժողովը և ասում եմ, որ ընդունված նախագծով որևէ կերպ չի արգելվում որևէ կառույցի իր անվանման մեջ ունենալ «ազգային» բառը, խոսքը կարգավիճակին է վերաբերում»:

Վերջինս նաև ճիշտ չի համարում ընդդիմախոսների այն պնդումները, թե մշակութային կառույցների նշանակությունը, կարգավիճակը հանելով, իջեցվում է։

«Եթե գնանք այդ տրամաբանությամբ, ապա մեր ընդդիմադիրները պետք է ընդունեն, որ ունեցել ենք մշակութային հաստատություններ, որոնց 90 տոկոսի կարգավիճակը օրենքով իջեցրել ենք: Եթե ընդդիմությունն ասում է, որ կարգավիճակը հանելով՝ իջեցնում ենք որևէ հաստատության դերը կամ նշանակությունը, ապա մենք էլ ասում ենք, որ նսեմացրել ենք մնացած հաստատություններին, որոնց կարգավիճակը ազգային չէ»,- շեշտում է նա։

Կարգավիճակը հանելուն զուգահեռ նաև խրախուսական նոր միջոց է սահմանվել մշակութային հաստատությունների համար, մանրամասնում է Գաբրիելյանը։ Եթե որևէ թատրոն կարողանա բարեհաջող կերպով ներկայացում բեմադրել, որը շատ հանդիսատեսի ուշադրություն կգրավի, պահանջված կլինի, կստանա խրախուսում գումարի տեսքով. «Այսինքն՝ որևէ միջոցառում են անում և կարողանում են գեներացնել, օրինակ, 100 մլն դրամ, հաջորդ տարի պետությունը բյուջեից այդ հաստատությանը կհատկացնի կրկնակին՝ 200 մլն դրամ գումար։ Այս մոդելը աշխատել է Տիկնիկային և Օպերային թատրոնների դեպքում, երկուսն էլ նոր համակարգով գրանցել են հսկայական առաջընթաց․ մոտ 2 մլն դրամ ավելի գումար են հավաքել այս տարի»։

Ըստ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անդամի՝ երկու հաստատությունների ներկայացուցչները տեղեկացրել են, որ այս համակարգով իրենց մոտ թատրոնի դերասանները կամ այլ անձինք 300-500 հազար դրամ կարողացել են վաստակել։ Այն մարդիկ, որոնք ներգրավված են եղել տվյալ միջոցառումներին, բեմադրություններին, բարձր եկամուտ են ստացել։

«Նախատեսում ենք նաև թատրոնի տնօրենների համար պարգևավճարներ սահմանել։ Թատրոնի տնօրենի աշխատավարձը 150-200 հազար դրամի միջակայքում է, և ընդունում ենք, որ կարող է անհավասարություն լինել․ անձնակազմը ստանա բարձր, տնօրենը՝ ցածր աշխատավարձ։ Պատրաստվում ենք թատրոնների ղեկավար անձնակազմին խրախուսել. տնօրենը ներկայացումից գոյացած հասույթից որոշակի պարգևավճար կունենա։ Որքան լավ ներկայացումներ բեմադրվեն, ու հանդիսատեսն էլ շատ լինի, ապա ամեն ամսվա աշխատավարձին կգումարվի նաև պարգևավճարը»,- ընդգծում է նա։

Խրախուսական այս միջոցները կվերաբերեն նաև մարզային մշակութային հաստատություններին, եթե դրանք համայնքային չեն։

2023 թվականի ՀՀ կառավարության որոշմամբ, օրինակ, Երևանի Հովհ. Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնին շնորհվել է «Ազգային» կարգավիճակ: Հիմնավորումն այն էր, որ թատրոնը Հայաստանի մշակութային առաջատար թատերախմբերից մեկն է, որն իր գործունեությամբ նպաստում է տիկնիկային արվեստի և գեղագիտական դաստիրակության զարգացմանը:

Տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասում է՝ թատրոնի գործունեությունը որևէ կերպ չի փոխվել կարգավիճակից հետո՝ ընդգծելով, որ այն կարևոր է եղել, երբ թատրոնը ներկայացվել է միջազգային հարթակներում։

«Երբ քեզ ներկայացնում են որպես «National Theatre» (- խմբ․ ազգային թատրոն), դա այլ է, ինչ քեզ ներկայացնեն «Nationwide» (- խմբ․ համապետական)։ Բոլոր թատրոնները գտնվում են պետական ոչ առևտրային կազմակերպության կարգավիճակում, աշխատում են նույն օրենսդրական դաշտում, մնացած հարցերը կապված են որակի հետ։ Չենք կարող ասել, որ մի թատրոն, որը ճանաչված է ամբողջ աշխարհում, ազգայինը ներկայացնելու տեսանկյունից գտնվում է այն մակարդակում, ինչ նոր բացված թատրոնը»,- ասում է Բաբայանը։

Նրա խոսքով՝ ինքը մասնակցել է ընդունված օրինագծի քննարկումներին, սակայն կարծում է, որ կարգավիճակը հանելն ու փոխելը որևէ նշանակություն չի ունենա, իսկ այն հավասարության մասին, որի մասին խոսում է Սիսակ Գաբրիելյանը, թատրոնի ղեկավարը նկատում է․ «Բնության մեջ հավասարություն չկա»։

Մերի Խաչատրյան 

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
2691 դիտում

ՌԴ-ում հասկացե՞լ են, որ Բաքուն «օգտագործել է, դեն շպրտել». ՀՀ-ն Մոսկվայի «արցունքներին չի հավատում»

Որոշել էի ավտոբուսով գնալ կեցավայր, չկարողացա թվային հարթակի միջոցով տոմս գնել. վարչապետն ասել է՝ ինչու

Մի քանի տարածաշրջանում բուքը շարունակվում է. Մեղրիում, Թալինում, Աբովյանում ձյուն է

Էստոնիան, Լատվիան, Լիտվան անջատվել են ռուսական էներգահամակարգից. նրանք կմիանան եվրոպական ցանցին

«Քատարա» մշակութային գյուղակում բացվեց հայկական մշակութային անկյունը. Աննա Հակոբյանը տեսանյութ է հրապարակել

Ձյուն ու բուք է. Սյունիքի մարզի ճանապարհները դժվարանցանելի են

Ովքեր են Մերձավանի աղմկահարույց գործով կալանավորվածները. մանրամասներ. լուսանկարներ

Վարչապետի որոշմամբ Ստեփանավանի հրդեհի հետևանքների վերացման օպերատիվ շտաբ է ստեղծվել. ովքեր են կազմում

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան փետրվարի 8-ին

Դոնի Ռոստովի շրջաններից մեկում արտակարգ դրություն է հայտարարվել

Հյուրընկալվեցինք Դոհայի «Քատարա» մշակութային գյուղակում. Աննա Հակոբյանը տեսանյութ է հրապարակել

«Ժոնգ Թոնգ» և «ՄԱՆ» ավտոբուսներում տեղադրված GPS սարքերը թույլ են տալիս իրական ժամանակում հետևել տեղաշարժին

Գազայի հատվածից ազատված իսրայելցի երեք պատանդ ժամանել է Իսրայել

Արարատ Միրզոյանը ԵԽ նախկին գլխավոր քարտուղար Թյորնբորն Յագլանդին պարգևատրել է Հայաստանի Պատվո շքանշանով

Կնոջ ինքնագնահատականը տղամարդը, հաճախ սկեսուրը զրոյացնում են, երեխաների մորը՝ աստիճանաբար «սպանում». Ծատուրյան

Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 5-8 աստիճանով. առանձին վայրերում ուժեղ քամի կլինի

Հորեղբորս՝ Սպարապետ Վազգեն Սարգսյանի մասին ֆիլմ նկարահանելը եղել է երկար տարիների երազանք. Նոնո Սարգսյան

Ինքնաթիռի խոցման պատճառով հարաբերության լարումը չի չեղարկում Սյունիքում Մոսկվա-Բաքու համատեղ շահը. Իոաննիսյան

Ավտոբուսի կողային ապակին դիտավորյալ կոտրած քաղաքացին ձերբակալվել է

Սլովակիան Եվրոպա է. հազարավոր մարդիկ դուրս են եկել ցույցի՝ պահանջելով վարչապետ Ֆիցոյի հրաժարականը

«Ջիգլսի» աղբյուրի հատվածում 700 ավտոմեքենա խցանման մեջ է հայտնվել. արգելափակումից 73 բեռնատար է դուրս բերվել

Ինչ վիճակում են Ստեփանավանի հրդեհի հետևանքով տուժածները. նրանցից 3-ը տեղափոխվել են Երևան

Գազայի հատվածում մարտերի ընթացքում ավերված շենքերի փլատակներում է ավելի քան 12 հազար դի է մնացել

Հայտնաբերվել է 1 դի, 6 քաղաքացի տեղափոխվել է ԲԿ. նոր մանրամասներ և լուսանկարներ Ստեփանավանի հրդեհից

Ստեփանավանի հրդեհից տուժածներն ապահովվել են սննդով, հագուստով. քննարկվում է կացարանների հարցը. լուսանկարներ

ԲԿ-ի դիմաց կայանված «Մազդա 3»-ում հայտնաբերվել է 35-ամյա տղամարդու դի. կրծքավանդակի հատվածում վնասվածքներ կան

ՀՀ-ի շուրջ կայուն անվտանգային մթնոլորտի ապահովումը արտաքին քաղաքականության հիմնական նպատակներից է. Միրզոյան

Շենքերից մեկի բակում ոստիկանները հայտնաբերել են ջարդված «Լադա պրիորա» և արնանման հետքեր. կան ձերբակալվածներ

Ինչպես է ավտոբուսի ապակին կոտրած տղամարդը փախչում պատուհանից. տեսանյութ

Սուրեն Պապիկյանի գլխավորած պատվիրակությունը մեկնել է Հնդկաստան

Մերձավանի կրակոցների դեպքով 3 անձ կալանավորվել է, ևս 3-ի նկատմամբ կիրառվել է տնային կալանք

Կառավարության հանձնարարականը կա՝ հրդեհից տուժածներին արագ աջակցել. նրանք հիմա հյուրանոցում են. Լոռու մարզպետ

Լարսը շարունակում է փակ մնալ

Երթևեկել բացառապես ձմեռային անվադողերով. ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին

Իրենք արագ դուրս են եկել, 71-ամյա կինը մնացել է այրվող շենքում. մանրամասներ Ստեփանավանի հրդեհից

Հրդեհ է բռնկվել Ստեփանավանի փայտե տներում. ժամանել է մոտ 40 հրշեջ․ բնակիչները տարհանվել են․ կա անհետ կորած

ՀՀ վարչապետը ԱՄՆ նոր ադմինիստրացիայի օրոք Սպիտակ տուն այցելած առաջին ղեկավարներից է. Կոնջորյան

ՀՀ-ի՝ միջազգային հարաբերություններում վաստակած խոսքի իրավունքը շահեկան չէ որոշ շրջանակների համար. Կոնջորյան

«Զանգեր» կոչվող հատվածում բուք է. կան փակ և միակողմանի երթևեկելի ճանապարհներ

Ինչ իրավիճակ է Լարսի ճանապարհին