Անքնություն, վախ, տագնապի զգացում. առողջանալուց հետո էլ քովիդը իր հետևից հետքեր է թողնում. պարզաբանում է մասնագետը

Կորոնավիրուսային հիվանդությամբ վարակվելուց և առողջանալուց հետո մարդկանց մեծ մասը բողոքում է նաև հետքովիդային ռեակցիաներից: Գլխացավ, անքնություն, դեպրեսիա. սրանք այն քիչ նշաններից են, որոնք աառաջանում են քովիդի հետևանքով:

«Սոմնուս» նյարդաբանական կլինիկայի ղեկավար, առողջապահության ազգային ինստիտուտի նյարդաբանության և նևրովիրաբուժության ամբիոնի վարիչ Սամսոն Խաչատրյանը «Հայկական ժամանակի» հետ զրույցում ասաց, որ քովիդը տարբեր խնդիրներ է առաջացնում, օրինակ՝ նյարդաբանական, այսինքն՝ հիվանդության ընթացքում և հետո նյարդային համակարգի ախտահարում, ինչպես նաև ավելի նյարդահոգեբանական խնդիրներ՝ վիրուսի սկզբում և դրա ավարտից որոշ ժամանակ անց:  

«Մենք կարող ենք տարբեր նշաններ ունենալ՝ սկսած նյարդային համակարգի անոթների վնասումից: Առաջին ամիսներից մենք ունեցանք գիտական տվյալներ, որտեղ մասնագետները նշում էին վիրուսով վարակված հիվանդների մոտ ինսուլտների որոշակի թվի մասին: Ինսուլտները նյարդաբանական խնդիրներից մեկն են, դրա երկու տեսակն էլ՝ իշեմիկը և ներուղեղային արյունազեղում, հանդիպում են վարակակիր և արդեն առողջացած մարդու մոտ: Ավելի բարձր տոկոս են կազմում տարեցների մոտ, ինչպես վարակի ծանր դեպքերն են ավելի շատ նրանց մոտ գրանցվում»,- նշեց Խաչատրյանը:

Խաչատրյանի խոսքով՝ մյուս խնդիրները կապված են լինում մարդու օրգան համակարգում նյարդերի վնասման հետ: Երբեմն նաև հիշողության կորուստ է գրանցվում, անուշադրության զգացում, չկողմնորոշվելու ունակություն: Համի ու հոտի զգացումը կորցնելը նույնպես համարվում է նյարդաբանական խնդիր: Այդ նշանները կարող են տևել ամիսներ: Բոլոր խնդիրները, ըստ նրա, կարող են առաջանալ և՛ մեծահասակ, և՛ երիտասարդ անձանց մոտ վիրուսով վարակված լինելու ընթացքում և արդեն դրանից առողջանալու ժամանակ:

«Օրինակ՝ տեղի է ունենում պերիֆերիկ նյարդերի իմուն գրոհ, այսինքն՝ այն հարուցում է սեփական հյուսվածքի դեմ նյարդերի գրոհի ու վնասում դրանք. թուլանում են ձեռքերը, ոտքերը, շնչառական խնդիրներ են առաջ գալիս: Դրանք շատ տոկոս չեն կազմում, բայց, այնուամենայնիվ, կան: Վախ, տագնապ, դեպրեսիա. դրանք նույնպես շատ տարածված են: Ընդհանրապես նյարդաբանական բարդությունները բոլոր փուլերում են հանդիպում՝ վիրուսի սուր ընթացքում, դրանից շաբաթներ անց և նույնիսկ մեկ տարի հետո»:

Ըստ նրա՝ երիտասարդները նույնպես գանգատներ են ներկայացնում՝ կապված նյարդաբանական խնդիրների հետ, իսկ տարեցների մոտ էլ երբեմն հետքովիդային ախտանշանները առաջ են բերում նրանց թաքնված հիվանդությունները: Հետքովիդային ռեակցիաներից, օրինակ, անքնությունը, տագնապն ու վախի զգացումը կախված են նրանից, թե ինչպես է անձը վերաբերվել վիրուսին.

«Կան մարդիկ, որոնք վախեցած են եղել, շատ են խուսափել, որ չվարակվեն, և վարակվելուց հետո իրենց մոտ տագնապային վիճակներ են լինում: Մարդիկ կան, որ հանգիստ են տանում հիվանդությունը, բայց լարված վիճակներ էլ են հանդիպում»,- ասաց Խաչատրյանը:

Քովիդի հետևանքով առաջացած այս հիվանդություններն ունե՞ն բուժում, և ինչպե՞ս հասկանա անձը, որ իր մոտ այդ նշանների պատճառը կորոնավիրուսն է, նյարդաբանն ասում է՝ բուժումը նշանակվում է՝ կախված, թե տվյալ անձը ի՞նչ գանգատ ունի, եթե իր մոտ գրանցվել է կաթված, ապա ստանում է համապատասխան բուժում, եթե արտահայտված դեպրեսիա է, ապա նրա հետ աշխատում են հոգեբանները:

«Եթե շատ տարածված են, խանգարում են անձնավորությանը, հիվանդի հետ մասնագետներն են աշխատում, գրանցվում է նաև անքնություն՝ զուգակցված դեպրեսիայի հետ, որը էապես ազդում է մարդկանց կյանքի որակի վրա: Այս խնդիրները, եթե երկարում են նրանց մոտ, ապա դառնում են խրոնիկ, դեպրեսիվ: Նշանները շատ կարող են լինել, անհավեսությունը, նախկինում ինչ-որ բան անելուց հաճույք ստանալը, հիմա՝ ոչ, նիհարելը, մեկուսացված լինելը հասարակությունից: Մարդիկ պետք է հասկանան, որ իրենց կյանքում մի բան փոխվել է»,- ասաց նա: Նյարդաբանի խոսքով՝ հետքովիդային ռեակցիաների դեմ արդյունավետ են նաև պատվաստանյութերը:  

Մենք զրուցել ենք նաև վիրուսով վարակված և առողջացած մի քանի քաղաքացիների հետ, որոնք մեզ հետ զրույցում նշեցին, թե ի՞նչ խնդիրների են հանդիպել վիրուսով վարակվելու հետևանքով: 28-ամյա Աննա Հովհաննիսյանը մեզ հետ զրույցում ասաց՝ քովիդով վարակվել է 2020 թվականի դեկտեմբերին: Վիրուսը զգացվել է համի ու հոտի կորստից.

«Համընկալունակությունս եմ որոշակիորեն կորցրել, մասնավորապես՝ ձուն, ձմերուկը, լոլիկը, մաղադանոսը ուտելիս տհաճ համ եմ զգում: Տեսողությունս է թուլացել: Երբ վիրուսով վարակվել էի, առաջին օրն եմ միայն ջերմել՝ 38 է եղել ջերմությունս, հոդացավեր եմ ունեցել, բայց ոչ շատ ուժեղ արտահայտված: Հետո ինձ առույգ եմ զգացել»:

26-ամյա Անյա Այվազյանն էլ քովիդից հետո բողոքում է մազաթափությունից. «Շատ ուժեղ է դա ինձ մոտ արտահայտվում: Առողջանալուց 4-5 ամիս հետո նկատեցի, որ մազաթափություն է առաջացել, փորձել եմ բոլոր հնարավոր միջոցները՝ նախատեսված մազերի համար, բայց ոչ մի արդյունք չկա: Տեսողությունս նույնպես քովիդից հետո վատացել է: Երկու անգամ վիրահատվել եմ, սակայն այդպես էլ չի վերականգնվել: Վարակվել եմ 2020 թվականի նոյեմբերին, երեք օր եմ ջերմել, ուժեղ հազ ունեի, բայց թոքաբորբ չէր առաջացել»:

50-ամյա Նաիրա Սահակյանի խոսքով էլ՝ կորոնավիրուսի հետևանքով իր մոտ առաջ են եկել ուժեղ գլխացավեր, տագնապային զգացողություններ: Դիմել է հոգեբանի օգնությանը, սակայն դրանցից ոչ մի կերպ չի կարողացել ազատվել:

«Երեկոյան ժամերին է հատկապես շատ ուժեղ սկսվում գլխացավը, չեմ կարողանում այլ մարդկանց հետ խոսել: Դեղորայք նույնպես խմել եմ, բայց չի օգնել: Ասում են՝ գուցե ընթացքում անցնի, սակայն վարակվելուցս մեկ տարի է անցել: Ինձ անընդհատ թվում է, թե ինձ հետ ինչ-որ բան է պատահելու, վախենում եմ երբեմն դուրս գալ ու զբոսնել»,- մեզ հետ զրույցում ասաց նա:

47-ամյա Վիլեն Մկրտչյանն էլ ասաց՝ թե՛ քովիդի ընթացքում, թե՛ դրանից հետո զգացել է, որ սկսել է անքնություն ունենալ. «Անհավեսության զգացողություն նույնպես ունեմ: Եթե առաջ հաճույքով էի գնում աշխատանքի և անում իմ պարտականությունները, ապա հիմա ոչ մի բանի նկատմամբ որևէ հավես չեմ զգում: Ասում են՝ քովիդի հետևանքն է, բայց այս խնդիրներով դեռ չեմ դիմել բժշկի: Վարակվել եմ անցած տարվա սեպտեմբերի սկզբին»: