Իմաստ ունի դիտարկել հայ-ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով ռուս սահմանապահների հենակետերի տեղակայման հարցը. Փաշինյան

Ի հեճուկս ՀՀ կառավարության եւ միջազգային հանրության գործադրած ջանքերի՝ իրադրությունը հայ-ադրբեջանական սահմանագծի երկարությամբ չի կայունանում: Այս մասին ՀՀ կառավարության այսօրվա նիստում հայտարարեց վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը:

«Ադրբեջանը շարունակում է ագրեսիվ հռետորաբանության եւ գործողությունների գործադրումը՝ միեւնույն ժամանակ անպատասխան թողնելով իրադրության քաղաքական եւ երկարաժամկետ կարգավորմանն ուղղված միջազգային հանրության բոլոր առաջարկները: Որպես այդպիսին՝ ուզում եմ կրկին նշել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների, օրինակ, ապրիլի 13-ի հայտարարությունը, որով նրանք կողմերին կոչ են անում առաջին իսկ հնարավորության դեպքում վերսկսել բարձր մակարդակի քաղաքական երկխոսությունը՝ համանախագահների հովանու ներքո»,- նշեց Փաշինյանը:

Նա հիշեցրեց, որ մինչեւ օրս Ադրբեջանը չի արձագանքել այս կոչին, մինչդեռ Հայաստանը բազմիցս ընդգծել է իր պատրաստակամությունը ցանկացած պահի սկսել բանակցային գործընթացը առաջարկվող ֆորմատով:

«Մենք արտահայտել ենք նաեւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության մանդատից դուրս գտնվող հարցերի վերաբերյալ երկխոսության մեջ լինելու մեր պատրաստակամությունը: Այսուհանդերձ, Ադրբեջանն իր բոլոր գործողություններով փորձում է խափանել երկխոսության որեւէ հնարավորություն՝ հռետորաբանությամբ եւ գործողություններով վարկաբեկելով նաեւ նոյեմբերի 9-ի եւ հունվարի 11-ի եռակողմ հայտարարությունները»,- ասաց վարչապետի պաշտոնակատարը:

Նա ընդգծեց՝ ի հեճուկս 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության 8-րդ կետի՝ Ադրբեջանում շարունակվում են հայ ռազմագերիների, պատանդների եւ այլ պահվող անձանց շինծու դատավարությունները, որի հետեւանքով նրանք դատապարտվում են երկար տարիների ազատազրկումների. «Հատուկ ուշադրության է արժանի այն փաստը, որ վերջին շրջանում գրեթե բոլոր դատապարտվածները գերեվարվել են նոյեմբերի 9-ից հետո խաղաղապահների պատասխանատվության գոտիներում: Եթե այս փաստը համադրում ենք այն լայնածավալ հակաքարոզչության հետ, որ Ադրբեջանում վարվում է ընդդեմ խաղաղապահների, եւ այն փաստի հետ, որ Ադրբեջանը մինչեւ օրս չի ստորագրել խաղաղապահների մանդատը, ակնհայտ է դառնում, որ սա խաղաղապահների, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղում կայունության ու խաղաղության դեմ իրականացվող գործողությունների շարք է»:

Փաշինյանի խոսքով՝ Ադրբեջանը հետեւողական գործողություններ է ձեռնարկում՝ նաեւ վարկաբեկելու տարածաշրջանային կոմունիկացիաների բացման թեման:

«Ի հեճուկս այն բանի, որ ո՛չ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության 9-րդ կետում, ո՛չ հունվարի 11-ի հայտարարության մեջ չկա որեւէ «միջանցք» արտահայտություն կամ սահմանում, չեն ընդգծվում կոնկրետ երթուղիներ՝ Ադրբեջանը շարունակում է արծարծել ինչ-որ միջանցքի թեմա՝ մատնանշելով կոնկրետ երթուղիներ եւ ուղղություններ»,- ասաց վարչապետի պաշտոնակատարը:

Նա ընդգծեց, որ նախկինում բազմիցս ասել է՝ Հայաստանը չի քննարկել, չի քննարկում եւ չի քննարկելու միջանցքային տրամաբանության որեւէ հարց, եւ վերահիշատակված ձեւակերպումներով Ադրբեջանը փորձում է խափանել տարածաշրջանային կոմունիկացիաների բացման թեման, որը ոչ միայն չափազանց կարեւոր հարց է մեզ համար, այլեւ գտնվում է Կառավարության առաջնահերթությունների շարքում:

«Մեզ համար միանշանակ է եւ աներկբա, որ տարածաշրջանի բոլոր տրանսպորտային եւ տնտեսական կոմունիկացիաները պետք է բացվեն, եւ ինչպես Հայաստանը Ադրբեջանի տարածքով պիտի հաղորդակցություն ունենա, այդ թվում՝ դեպի Ռուսաստան, Կենտրոնական Ասիա, Իրանի Իսլամական Հանրապետություն, այնպես էլ Ադրբեջանը Հայաստանի տարածքով պիտի հաղորդակցություն ունենա, այդ թվում՝ դեպի Նախիջեւան, Վրաստան, Իրան»,- ասաց Փաշինյանը:

Վարչապետի պաշտոնակատարը նշեց, որ այս ծրագիրն իրականացնելու համար սահմանի համապատասխան կետերում պիտի ստեղծվեն մաքսային կետեր, որոնց հատումը երկու կողմերից պիտի իրականացվի միջպետական սահմանների անցման միջազգայնորեն, զորօրինակ, ԱՊՀ-ում ընդունված կանոններին համաձայն՝ մաքսային, սահմանային եւ այլ տեսակի հսկողություններով:

«Հաջորդ ուղղությունը, որով Ադրբեջանի գործողությունները հստակ վարկաբեկման եւ քայքայիչ միտում ունեն, Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունն է: Ադրբեջանի զինված ուժերը ոչ միայն շարունակում են ապօրինի կերպով մնալ ՀՀ տարածքում (խոսքը Սոթք-Խոզնավար հատվածի մասին է), այլեւ շարունակաբար սադրիչ գործողություններ են ձեռնարկում՝ սրանով փորձելով վարկաբեկել Հավաքական անվտանգության պայմանագրի համակարգը»,- ընդգծեց նա:

Փաշինյանի խոսքով՝ այս ծրագիրը կյանքի կոչելու համար սադրիչ գործողություններին զուգահեռ Ադրբեջանը Հայաստանին մեղադրում է իբր սադրանքներ գործելու մեջ. «Լինելով ՀԱՊԿ անդամ, որը սույն թվականի սեպտեմբերի ստանձնելու է կազմակերպության նախագահությունը, Հայաստանը հասկանում է ՀԱՊԿ-ի համար անվտանգային սպառնալիքներ չստեղծելու, դաշնակից երկրներին ռազմական գործողությունների մեջ չներքաշելու իր պատասխանատվությունը: Ես պաշտոնապես բացառում եմ ՀՀ զինված ուժերի կողմից որեւէ սադրիչ գործողություն»:

Միեւնույն ժամանակ վարչապետի պաշտոնակատարի կարծիքով՝ Ադրբեջանի եւ մեր փոխադարձ մեղադրանքների իսկությունը պարզելու հարցում հնարավոր լուծումներից մեկը կարող է լինել ՀԱՊԿ մոնիթորինգային առաքելության տեղակայումը հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով, ինչը նախատեսված է ՀԱՊԿ-ի գործունեության իրավակարգավորումներով. «ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում նման առաքելություն իրականացնելու անհնարինության պայմաններում մեզ համար կարող են լինել միջազգային այլ ընդունելի ֆորմատներ, ներառյալ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունը»:

Նա ընդգծեց, որ Ադրբեջանի փորձերը՝ ցույց տալ, թե Հայաստանը դեմ է սահմանների դելիմիտացիա եւ դեմարկացիա սկսելու գործընթացին, որեւէ կապ չունեն իրականության հետ. «Ընդհակառակը՝ մենք կողմ ենք, ավելին՝ նման գործընթաց մեկնարկելու, տարածաշրջանում կայունություն եւ խաղաղություն հաստատելու մանդատ ենք ստացել սեփական ժողովրդից»:

Նիկոլ Փաշինյանը հիշեցրեց, որ դեռեւս մայիսի 27-ի անվտանգության խորհրդի նիստում բարձրաձայնել է մեր պատկերացումները՝ սահմանագծման եւ սահմանազատման աշխատանքների մեկնարկի վերաբերյալ: Դրանք հետեւյալն են՝ Սոթք-Խոզնավար հատվածում հայ-ադրբեջանական սահմանային գծից թե՛ հայ, թե՛ ադրբեջանական զորքերի հետ քաշում, սահմանային գծի երկայնքով Ռուսաստանի Դաշնության սահմանապահ զորքերի հենակետերի տեղադրում եւ սահմանային գծի մոնիթորինգ, ապա՝ սահմանազատման աշխատանքների մեկնարկ, ինչին ՀՀ-ն իր պատրաստակամությունը հայտնել է բազմիցս:

«Առկա իրավիճակը հաշվի առնելով՝ կարծում եմ, որ իմաստ ունի դիտարկել հայ-ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով ռուս սահմանապահների հենակետերի տեղակայման հարցը, ինչը հնարավորություն կտա սահմանազատման եւ սահմանագծման աշխատանքներն իրականացնել առանց ռազմական բախումների ռիսկի: Համենայնդեպս այս թեման մենք պատրաստվում ենք քննարկել մեր ռուսաստանցի գործընկերների հետ»,- ասաց վարչապետի պաշտոնակատարը:

Նրա խոսքով՝ համաձայն ՀՀ քաղաքացիներից ստացած մանդատի՝ Կառավարությունը պատրաստվում է ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ մեր տարածաշրջանի անվտանգությունը, խաղաղությունն ու կայունությունը ապահովելու համար. «Այս գործընթացներն իրականացնելիս մեր Կառավարությունը գործելու է ՀՀ քաղաքացիներից ստացած մանդատին համապատասխան»: