Ադրբեջանը օգտագործում է հայ գերիներին՝ որպես քաղաքական պատանդ. ԱԳՆ հայտարարությունը՝ հայ ռազմագերիների դատի մասին

ՀՀ ԱԳՆ-ն հայտարարություն է տարածել Ադրբեջանի կողմից հայ ռազմագերիների նկատմամբ քրեական հետապնդման վերաբերյալ: Այն ներկայացնում ենք ստորև.

Խստորեն դատապարտում ենք Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ սանձազերծված վերջին ագրեսիայի ընթացքում գերեվարված Լյուդվիկ Մկրտչյանի և Ալյոշա Խոսրովյանի նկատմամբ պաշտոնական Բաքվի կողմից քրեական հետապնդման փաստը: Համաձայն միջազգային մարդասիրական իրավունքի, մասնավորապես՝ Ժնևի կոնվենցիաների՝ վերջիններս համարվում են ռազմագերի, որոնք ռազմական գործողությունների ավարտից հետո պետք է անմիջապես ազատ արձակվեն: Մինչդեռ Ադրբեջանը նրանց դեմ հարուցել է շինծու քրեական գործեր՝ դրանով իսկ բացահայտորեն խախտելով թե՛ միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերը և թե՛ 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ ստանձնած իր պարտավորությունները: 

Չնայած միջազգային հանրության բազմաթիվ կոչերին՝ Ադրբեջանը շարունակում է օգտագործել հայ գերիներին՝ որպես քաղաքական պատանդի և շարունակում է նրանց հանդեպ խոշտանգումների և հոգեբանական ճնշման գործելակերպը:

Հարկ ենք համարում ընդգծել, որ Ադրբեջանն առ այսօր պատասխանատվության չի ենթարկել հայ գերիների և քաղաքացիական անձանց նկատմամբ դաժան և անմարդկային վերաբերմունք ցուցաբերած, այդ թվում՝ սպանություններ իրականացրած անձանց՝ չնայած նման հանցանք գործած անձինք փաստագրել և հրապարակայնացրել են իրենց ոճրագործությունները։

Պաշտոնական Բաքուն բացահայտորեն արհամարհում է նաև ՄԻԵԴ-ի համապատասխան որոշումները՝ Ադրբեջանում գերեվարված հայ զինվորականների և քաղաքացիական անձանց մասին տեղեկատվություն տրամադրելու վերաբերյալ: Արդյունքում 2021թ. մարտի 9-ին դատարանի կանոնակարգի 39-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը որոշում է կայացրել ծանուցել Եվրոպայի խորհրդի նախարարների կոմիտեին իր կողմից Ադրբեջանի դեմ ձեռնարկված միջանկյալ միջոցների մասին:

Ադրբեջանում պատանդառության մեջ պահվող հայ ռազմագերիները և քաղաքացիական անձինք, անկախ իրենց գերեվարման ժամկետներից և հանգամանքներից, պետք է շուտափույթ ազատ արձակվեն և հայրենադարձվեն առանց որևէ նախապայմանի:

Նշենք, որ Բաքվում հայտարարել են 2 հայ գերիների՝ 52-ամյա Լյուդվիգ Մկրտչի Մկրտչյանի ու 54-ամյա Ալյոշա Արամայիսի Խոսրովյանի դատավարության մեկնարկի մասին:

Նրանք գերեվարվել են Ղարաբաղյան վերջին պատերազմի ժամանակ՝ 2020 թվականի հոկտեմբերին: 

Ադրբեջանական լրատվամիջոցների փոխանցմամբ, նրանք մեղադրվում են Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ժամանակ՝ 1990-ականներին, ադրբեջանցի ռազմագերիներին «կտտանքների ենթարկելու» համար:

Քրեական գործի քննությունն ավարտվել է և ուղարկվել Բաքվի ռազմական դատարան: Գործում որպես «տուժող» ներառվել է 12 ադրբեջանցի: Գործը գտնվում է դատավոր Էլբեյ Ալլախվերդիևի վարույթում:

Հետաքննության արդյունքում իբրև թե պարզվել է, որ Հայաստանի քաղաքացի Լյուդվիգ Մկրտչյանը «խոշտանգել է Ադրբեջանի քաղաքացու, որը 1991 թ. հուլիսի 12-ին պատանդ է վերցվել և շուրջ 17 օր ապօրինաբար պահվել Խոջալուի անտառում»:

Սահմանվել է, որ Մկրտչյանը տարբեր ժամանակներում ծեծել և խոշտանգել է գերեվարված 11 ադրբեջանցիների Խոջավենդի (Մարտունու) և Աղդարեի (Մարտակերտ) շրջանների տարածքում՝ Շուշիի բանտում և Երևան քաղաքում, ինչպես նաև գնդակահարել է Ադրբեջանի ՊՆ զորամասերից մեկի զինծառայողի:

Մկրտչյանը բերման է ենթարկվել 2020 թվականի հոկտեմբերի 20-ին Ֆիզուլիի շրջանում Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողների կողմից: Ավելի վաղ Բաքվում հայտարարել էին, որ Լյուդվիգ Մկրտչյանը կալանավորվել է 4 ամսով:

Քննչական գործողությունների արդյունքում պարզվել են նաև ՀՀ քաղաքացի Ալյոշա Խոսրովյանի՝ իբր հանցավոր գործողությունները: Հրապարակումներում նշվում է, որ Լյուդվիգ Մկրտչյանի հետ միասին նա դաժանորեն և անմարդկայնորեն է վերաբերվել ադրբեջանցիներին և խոշտանգել նրանց:

Խոսրովյանը, սակայն, ի տարբերություն Մկրտչյանի, ոչ թե 11, այլ 5 ադրբեջանցի գերիների հետ է դաժան վարվել։ Նրանցից մեկին էլ, ըստ Ադրբեջանի դատախազության՝ Խոսրովյանը, ստիպել է շինարարական ծանր աշխատանքներ իրականացնել Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանության նախկին նախարար Սամվել Բաբայանի առանձնատան կառուցման ընթացքում։

Ալյոշա Խոսրովյանը գերեվարվել է Արցախի մեկ այլ ուղղությունից, դարձյալ հոկտեմբերին, սակայն Ադրբեջանի դատախազությունը գտել է, որ նրանք երկուսով են 90-ականներին խոշտանգել ադրբեջանցի գերիներին ու մեղավոր են հավասարապես:

Գործով ցուցմունքներ են տվել մի շարք անձինք, սակայն չի նշվում՝ ովքեր և ինչ են խոսել, ինչպես նաև հայտնի չեն քննության մանրամասները:

Ավելի վաղ պաշտոնական Բաքուն հայտնել էր նաև Խծաբերդ և Հին Թաղեր գյուղերի դիրքերից գերեվարված ավելի քան վեց տասնյակ հայ պահեստազորայինների դեմ հարուցված քրեական գործերի ավարտի մասին: Ադրբեջանական պաշտոնական աղբյուրները նրանց ներկայացնում են որպես «ահաբեկիչների»։ Տարբեր ժամանակահատվածներում Ադրբեջանի նախագահը, ղեկավարությունն ու պաշտպանական գերատեսչությունների ներկայացուցիչները շարունակ նշում են, որ այդ զինծառայողները հանցագործներ են ու դատապարտվելու են համապատասխան հոդվածներով: 

Որոշ ժամանակ առաջ Հայաստան վերադարձած մի քանի գերիների թվում էին նաև Խծաբերդից գերեվարված 2 զինծառայողներ, որոնք, ըստ ադրբեջանական կողմի, չեն մասնակցել հանցագործությունների: