ԱՄՆ-ը ժամանակավոր կասեցնում է զենքի վաճառքը Սաուդյան Արաբիային ու ԱՄԷ-ին. Բայդենին ժամանակ է պետք

ԱՄՆ-ը ժամանակավորապես դադարեցնում է Սաուդյան Արաբիային և ԱՄԷ-ին զենքի վաճառքը: Այս մասին որոշում է կայացրել Ջո Բայդենը՝ հայտարարելով, որ իրեն ժամանակ է հարկավոր՝ Դոնալդ Թրամփի ՝ իշխանության վերջին օրերին կնքած պայմանագրերի պայմանները մանրամասնորեն ուսումնասիրելու համար: Նշվում է, որ վերանայումը կարող է տևել մի քանի ամիս:

Սովորաբար, սա սովորական պրակտիկա է Վաշինգտոնում իշխանության փոփոխության ժամանակ, և Սպիտակ տան որոշումը չի նշանակում, որ նավթային միապետությունները զենք չեն ստանա, չնայած դա ցանկանում են շատ ազդեցիկ դեմոկրատ պաշտոնյաներ: Չնայած սրան, այս փաստը անհանգստություն է պատճառելու Էր-Ռիադին և Աբու-Դաբիին:

Ինչո՞վ է գործարքը կարևոր: Ուշադրության կենտրոնում է այժմ Էմիրաթներին 50 գերժամանակակից F-35 կործանիչ-ռմբակոծիչներով և 18 մարտական անօդաչու սարքերով մատակարարելու բազմամիլիարդ արժողությամբ գործարքը:

Իրավիճակն ավելի է բարդանում այն փաստով, որ Դոնալդ Թրամփը ԱՄԷ-ին ինքնաթիռներ է խոստացել անցյալ օգոստոսին Իսրայելի հետ իրենց հարաբերությունները կարգավորելու դիմաց: Այս մասին  գրում է  Reuters-ը՝ հղում անելով իր աղբյուրներին:

Ընդհանուր համաձայնությունը ձեռք էր բերվել դեկտեմբերին: Մի քանի շաբաթ ընթացքում կողմերը պարզում էին գինը և առաքման ժամանակահատվածը, տեխնիկական սարքավորումների մանրամասները, թռիչքային և տեխնիկական սպասարկող անձնակազմի ուսուցումը:

Դոնալդ Թրամփը պայմանագիրը ստորագրել է Բայդենի՝ պաշտոնապես պաշտոնը ստանձնելուց մոտ մեկ ժամ առաջ: Դա եղել է նրա վերջին գործարքը՝ Վաշինգտոնից հեռանալուց առաջ, այդ պատճառով էլ առավել շատ է հայտնվել Բայդենի ուշադրության կենտրոնում:

General Atomics, Lockheed Martin Corp և Raytheon Technologies Corp ամերիկյան կորպորացիաների արտադրած բարձր տեխնոլոգիական զենքն Արաբական Միացյալ Էմիրություններ ուղարկելու գործարքի ընդհանուր գումարը գնահատվում է 23 միլիարդ դոլար:

18 անօդաչու թռչող սարքերի պլանային վաճառքը կարող է իր տեսակի մեջ երկրորդը լինել արտասահմանյան երկրի հետ գործարքների մեջ:

ԱՄՆ-ը գործընկերներին առաջարկել է օդանավերի և անօդաչու թռչող սարքերի մատակարարումն ավարտել մինչև 2027 թվականը:

Թրամփի վարչակազմը համաձայնել է 478 միլիոն դոլար արժողությամբ գերճշգրիտ օդային նշանակության զինամթերք վաճառել Սաուդյան Արաբիային:

Բացի այդ, իսրայելական Haaretz թերթը նախորդ կիրակի հաղորդել էր, որ Իսրայելը ԱՄՆ-ին համաձայնություն է տվել տեղակայել «Երկաթե գմբեթ» կոչվող ՀՕՊ համակարգը, որը ձեռք է բերել արաբական երկրում: Թեպետ հստակ չի նշվում,  բայց ակնհայտ է,  որ հիշատակցված արաբական երկիրը Սաուդյան Արաբիան է:

Պաշտոնական Էր-Ռիադի հետ գործարքները ևս լրացուցիչ ստուգման կարիք ունեն:

Ամերիկյան վարչակազմի բարձրաստիճան մի պաշտոնյա անանուն պայմանով New York Times- ին ասել է, որ ԱՄԷ-ի հետ համաձայնագրերը կարող են չդադարեցվել, բայց սա չի տարածվում Սաուդյան Արաբիայի հետ գործարքների վրա, որոնք կարող են քաղաքական շահեր հետապնդել: 

ԱՄՆ-ը քիչ է կախված  Մերձավոր Արևելքի նավթից, բայց դա կարևոր է Եվրոպայի համար, և ռազմավարական ծրագրում Սաուդյան Արաբիան և ԱՄԷ-ն Վաշինգտոնի անփոխարինելի դաշնակիցներն են: 

Մի կողմից, Ռիադն ու Աբու-Դաբին ակնհայտորեն պաշտպանության կարիք ունեն Իրանի կամ նրա տարածաշրջանային աջակիցների հնարավոր հարձակումներից:

Անցյալ տարվա սեպտեմբերի 14-ի առավոտյան անօդաչու թռչող սարքերը հարվածել էին Սաուդյան Արաբիայի նավթավերամշակման գործարաններին  Աբկայկում և Հուրայսում: Հրդեհներն արագ մարվել էին, բայց միջադեպը Թագավորությունում նավթի արդյունահանման ժամանակավոր անկում էր առաջացրել ՝ օրական 9,8 միլիոն բարելից իջնելով մինչև 4,1 միլիոն բարել, ինչը կազմում է համաշխարհային արտադրության մոտ 5% -ը: 

Պատասխանատվությունը ստանձնել էին իրանցիների հետ կապված Եմենի հութիները, որոնց հետ Սաուդյան Արաբիան կռվում է երկրի ճանաչված կառավարության կողմից:

Մի քանի օր առաջ՝ այս տարվա հունվարի 23-ին և 26-ին Էր-Ռիադում պայթյուններ էին լսվել: Թագավորության իշխանությունները լռում են, բայց Ռիադում ամերիկյան դեսպանատունը զգուշացրել էԱՄՆ քաղաքացիներին վտանգի մասին ՝ անուղղակիորեն հաստատելով, որ ինչ-որ վատ բան է տեղի ունեցել:  Թագավորական պալատներից մեկը չնչին վնաս էր կրել: Այս մասին հայտնում է Wall Street Journal-ը: Առաջին հարձակումը, ինչպես ավելի ուշ պարզվել է, իրականացվել է Իրաքի տարածքից, որտեղ իրանամետ խմբավորումներն ունեն գործողությունների ազատություն, իսկ երկրորդը ՝ Եմենից: 

Ըստ New York Times- ի, Բայդենի կուսակցության անդամները դեռ նախքան նրա երդմնակալությունը սկսել են համոզել նրան չեղյալ հայտարարել Թրամփի օրոք, վերջին ժամերին հապշտապ ստորագրված պայմանագրերը: 

Կոնեկտիկուտ նահանգի դեմոկրատ սենատոր Քրիստոֆեր Մերֆին և Կալիֆոռնիայի նահանգապետ Ռոն Հաննան հույս են հայտնել, որ բայդենի կողմից պայմանագրերի ուսումնասիրությունը կհանգեցնի զենքի գործարքների չեղարկմանը: Նրանք կոչ են արել «վերանայել հարաբերությունները Պարսից ծոցի դաշնակիցների հետ» և «վերջ դնել դաժան բռնապետերին պաշտպանելուն՝ քաղաքական շահերի համար»: 

Վաշինգտոնի և Էր-Ռիադի միջև հարաբերությունների հիմնական խոչընդոտը 2018-ի հոկտեմբերին ընդդիմադիր սաուդցի լրագրող Ջամալ Խաշոգջիի դաժան սպանությունն է և կասկածները, որ այն կազմակերպել է Թագավորության փաստացի տիրակալ ու թագաժառանգ Մուհամմեդ բին Սալմանը:

Ըստ  NYT- ի, Սաուդյան Արաբիայի և ԱՄԷ-ի դաշնակիցների կարևորությունը հիմնականում որոշվելու է նրանով, թե որքանով է Վաշինգտոնին հաջողվելու բարելավել հարաբերությունները Իրանի հետ, որոնք Թրամփի օրոք լիովին փլուզվել են:

Ի դեպ, Իրանի հետ հարաբերությունները շտկելու հույս կա, քանի որ նոր պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը 2015 թվականի Իրանի միջուկային գործարքի կազմողներից մեկն է, որից դուրս էր եկել նախորդ վարչակազմը: Այժմ ԱՄՆ-ը կարող է վերադառնալ միջուկային գործարքին, իսկ նախքան դա, ըստ Wall Street Journal-ի, ԱՄՆ զինված ուժերն ընդլայնում են իրենց ներկայությունը Սաուդյան Արաբիայում: