Հավերժ ապրող Հրանտ Դինքը․ անգամ մահը նրան չլռեցրեց Թուրքիայում 

19/01/2021 schedule12:50

Հրանտ Դինքը գիտակցում էր, որ յուրաքանչյուր հայ, հայրենիքում ապրի թե հայրենիքից դուրս, սահմանապահ է, և սահմանը պահող դիրքապահ զինվորի վրա թշնամու արձակած կրակոցն էլ ուղղված է յուրաքանչյուր հայորդու վրա՝ անկախ բնակության վայրից։ Դինքին ուղղված մահացու կրակոցն էլ ուղղված էր մեզ՝ բոլոր հայերիս, ոչ թե մեռնելու, այլ նրա՝ արդարության համար մղած պայքարը շարունակելու համար։

Ամեն տարի հունվարի 19-ին Ստամբուլում Հրանտ Դինքի բազմահազարանոց ջատագովներից կազմված թափորին են միանում նաև թուրք և քուրդ մտավորականներ․բոլորն էլ,  ի նշան բողոքի, փողոց են դուրս գալիս մեկ ընդհանուր կարգախոսով՝ «Մենք բոլորս հայ ենք, մենք բոլորս Հրանտ Դինք ենք»։ Հիշեցնենք՝ 2007 թվականի հունվարի 19-ին Ստամբուլի Շիշլի թաղամասում գտնվող «Ակօս» թերթի խմբագրատան առջև 16-ամյա թուրք ազգայնական Օգյուն Սամասթի կրակոցից սպանվեց Թուրքիայում հայազգի լրագրող, «Ակօս» երկլեզու շաբաթաթերթի հիմնադիր Հրանտ Դինքը։

Այս տարի Հրանտ Դինքի հիշատակի միջոցառումը համավարակի սահմանափակումների հետևանքով տեղի կունենա առցանց ձևաչափով։ Ըստ «Հրանտի ընկերներ» հարթակի տարածած հայտարարության՝ հիշատակման միջոցառումը տեղի կունենա հունվարի 19-ին՝ երեքշաբթի՝ տեղական ժամանակով ժամը 14․45-ին, www. hranticinadaleticin. org հասցեով։ Հրանտի սպանվելու վայրում կհավաքվեն միայն նրա ընտանիքի անդամները, որոնց հարգանքի տուրքը դարձյալ կհեռարձակվի համացանցով։

«Ակօս»-ի հայկական էջերի խմբագիր Բագրատ Էստուգյանի հետ մեր զրույցում ևս մեկ անգամ հիշեցինք մեծ նվիրյալին։

- Պարոն էստուգյան, ո՞վ էր Ձեզ համար Հրանտ Դինքը։ Ձեր և նրա վերջին զրույցներից կարո՞ղ եք վերհիշել՝ հատկապես ի՞նչ անհանգստություններ ու մտածումներ ուներ։

- Հրանտ Դինքը Թուրքիայում բնակվող հայերի արդարության աղաղակն է։

Ի տարբերություն Հայաստանի և հայկական սփյուռքի՝ մոտ մեկ դար անձայնության, լռության դատապարտված մի ժողովրդի արդարարության պահանջը ահազանգող հզոր ձայնն է Հրանտ Դինքը։ Իր ու իմ վերջին հանդիպումից, որ կայացել էր սպանությունից երկու օր առաջ, մտքիս դրոշմված է Հրանտ Դինքի՝ «Այս տարին շատ դաժան պիտի ըլլա» կանխատեսումը։ Բացի իրեն շրջապատող վտանգներից, մտահոգված էր նաև երկրի ներսում լուրջ ալեկոծումների տանող հավանական քաղաքական ճգնաժամի համար։

- Ո՞րն էր Դինքի՝ հայ-թուրքական հարաբերությունների ապագայի տեսլականը։ Ատելության, վրեժի ու փոխադարձ մեղադրանքի փոխարեն ի՞նչ էր առաջարկում նա երկու ժողովուրդներին։

- Հանրապետական Թուրքիան հիմնված է Հայոց ցեղասպանության վրա․ եթե չգործադրվեր ցեղասպանություն, երկիրը դարձյալ կկարողանար հաստատել մի հանրապետություն, բայց ոչ «ազգային», այլ դաշնակցային դիմագծով։ Դինքը պահանջում էր նախ այս իրողության հաստատումը, որից հետո միայն բոլոր քաղաքացիները՝ իրենց ազգային և կրոնական տարբերություններով հանդերձ, ընդգրկող մի պետականություն։ Նման պետությունը, իր անցյալի մեղքերի հետ առերեսվելով, նաև կկարողանար բարիդրացիական հարաբերություններ մշակել հարևան երկրների, մանավանդ այլ ժողովուրդների հետ։ Այս ամենը լուրջ սպառնալիք էր Թուրքիայի ազգային պետության՝ տարիների ընթացքում ժխտման և ուրացումի գաղափարախոսությամբ դաստիարակված հասարակության հանդեպ։

- Ինչպիսի՞ն էր ուզում նա տեսնել հային աշխարհի առաջ։

- Ինչպես համայն հայությունը, Դինքը ևս մեծ հույսերով և ակնկալություններով դիմավորեց Հայաստանի անկախացումը։ Հայը իր պետականության շնորհիվ պիտի ներկայանար համաշխարհային մարդկությանը, ու այդ նույն համաշխարհային մարդկությանը պիտի մատուցեր իր հզոր մշակույթը, շինարար ու հնարամիտ հատկությունը, պիտի ծառայեցներ համաշխարհային խաղաղությանն ու զարգացմանը։

Ավելին՝ իբրև համայնավար գաղափարախոսության հավատարիմ գործիչ՝ Դինքը դեմ էր պատերազմների։ Իբրև մարդասեր, բնականաբար, նույն ցավը պիտի զգար պատերազմում ընկնող յուրաքանչյուր 18-ամյա զինվորի համար։

- Ի՞նչ փոխվեց նրա մահից հետո Թուրքիայում, արդյոք Դինքի սպանության իրական ոճրագործները կբացահայտվե՞ն, թե՞․․․

- Դինքի սպանության շրջանը զուգադիպեց երկրի ներսում դեպի ժողովրդավարական հոսանքների բարձրացման շրջանի հետ։ Դեռևս այդ տարիներին Էրդողանի կառավարությունը մինչ այդ տիրող բռնակալության դեմ որդեգրել էր այլախոհ կեցվածք։ Էրդողանն իր 19-ամյա իշխանության երկրորդ կեսին է, որ հաջողեց բանակը չեզոքացնել և պետության ղեկին տիրանալ։ Այդ հանգրվանից հետո է, որ թողեց ժողովրդավարության խոստումները, և ինքը դարձավ բռնակալ։

Ինչ վերաբերում է Հրանտ Դինքի սպանության գործով դատավարության ընթացքին ու մինչ օրս շարունակվելուն, ապա հիմնական նպատակը ոչ թե արդարության հաստատումն է, այլ այս ոճիրի իրականացման մեջ պետության դերակատարությունը քողարկելը։

Հ․ Գ․ Դինքի սպանությունից 14 տարի է անցել, սակայն սպանության վերաբերյալ դատավարությունը դեռևս չի գտել իր հանգուցալուծումը։ Թուրքիայում արդարության համար պայքարող լրագրողները ո՛չ երեկ, ո՛չ էլ այսօր անվտանգ չեն։ Ինչպես հաղորդում է Ermenihaber.am-ը՝ Թուրքիայի արդարադատության նախարարության ներկայացրած պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ 2003-2018թթ․ ընթացքում շուրջ 12․000 լրագրող տարբեր մեղադրանքներով դատարանի առաջ է կանգնել։ Այս պահին Թուրքիայում անազատության մեջ է գտնվում 91 լրագրող։ Արձանագրվել է նաև, որ ներկայումս Թուրքիայում իրենց լրագրողական գործունեությունը ազատորեն կարողանում են ծավալել միայն այն լրագրողները, որոնք ենթարկվում են իշխանությունների կամքին։ «Ժամանակակից լրագրողների միության» Ստամբուլի ներկայացուցիչ Ուղուր Գյուչը ընդգծել է․ «Այսօր լրագրողների 95 տոկոսը մանիպուլյացիայի և քարոզչության գործիք է իշխանությունների ձեռքում»։

Լիլիթ Պողոսյան,

Թուրքիա

Տպել
3828 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում