Լեգենդի ուղին. Արկադի Անդրեասյան ֆուտբոլիստն ու մարզիչը

Դեկտեմբերի 23-ին՝ 73 տարեկան հասակում վախճանվեց հայկական ֆուտբոլի լեգենդ Արկադի Անդրեասյանը: Դեկտեմբերի 22-ի գիշերը ԽՍՀՄ 1973թ.-ի չեմպիոնի ու գավաթակրի առողջական վիճակը կտրուկ վատացել էր, բժիշկները չէին կարողացել փրկել նրա կյանքը:

Արկադի Անդրեասյանը ծնվել է 1947թ.-ին՝ Բաքվում, այնտեղ էլ կատարել է ֆուտբոլային առաջին քայլերը: 1965թ.-ին առաջին անգամ հայտնվել է Երևանի «Արարատում», սակայն գլխավոր մարզիչ Արտյոմ Ֆալյանը հավանություն չէր տվել երիտասարդ ֆուտբոլիստի տեղափոխությանը. անվանի մասնագետին դուր չէին եկել Անդրեասյանի ֆիզիկական տվյալները: Անդրեասյանը խաղաց ցածր լիգաներում՝ Կապանում, Գյումրիում, Սևանում, և 1969թ.-ին վերջապես հայտնվեց «Արարատում». Ալեքսանդր Պոնոմորյովը նրա մեջ տեսավ ԽՍՀՄ ֆուտբոլի ապագա աստղին:

«Արարատում» հարձակողական ոճի կիսապաշտպանը աստիճանաբար դարձավ թիմի առաջատարն ու ռմբարկուն, նրա խաղը չվրիպեց նաև ԽՍՀՄ հավաքականի մարզիչների ուշադրությունից: 1972թ.-ին Անդրեասյանն ու նրա թիմակից Հովհաննես Զանազանյանը հրավիրվեցին Խորհրդային Միության ֆուտբոլի հավաքական, որը պետք է մասնակցեր Մյունխենի Օլիմպիական խաղերին: Գերմանիայից ԱՆդրեասյանը վերադարձավ որպես օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր: 

Հաջորդ տարի ֆուտբոլիստի տիտղոսներն ավելացան երկուսով. «Արարատն» իր լեգենդար կազմով՝ Նիկիտա Սիմոնյանի գլխավորությամբ իր պատմության մեջ առաջին անգամ նվաճեց ԽՍՀՄ չեմպիոնի ու գավաթակրի կոչումը, ինքը՝ Անդրեասյանը դարձավ թիմի լավագույն ռմբարկուն և ԽՍՀՄ տարվա ֆուտբոլիստի քվեարկությունում զբաղեցրեց երկրորդ տեղը: 1974թ.-ին Չեմպիոնների գավաթի խաղարկությունում «Արարատը» դուրս եկավ քառորդ եզրափակիչ, որտեղ հանդպեց այդ տարիների ուժեղագույն ակումբին՝ Մյունխենի «Բավարիային»: Առաջին խաղում «Արարատը» պարտվեց 0-2 հաշվով, իսկ «Հրազդան» մարզադաշտում կարողացավ առավելության հասնել 1-0 հաշվով. Խաղի 37-րդ րոպեին Անդրեասյանն օդային պայքարում գերազանցեց Ֆրանց Բեկենբաուերին ու գրավեց Զեպ Մայերի դարպասը: «Արարատը» լքեց պայքարը, սակայն այդ գոլն ու հաղթանակը հավերժ մնացին ֆուտբոլասերների հիշողությունում: «Կարող էինք երկրորդն էլ խփել, բայց չստացվեց: Երևի՝ մոտիվացիան չհերիքեց: Մեզ այն ժամանակ ներշնչել էին, որ նման թիմից դուրս մնալը պատվաբեր է: Մի խոսքով, ինքներս մեզ թերագնահատեցինք»,- հետագայում վերհիշում էր ֆուտբոլիստը:

Եվս մեկ տարի անց «Արարատը», Անդրեասյանի անմիջական մասնակցությամբ, կրկնեց գավաթային հաջողությունը: «Արարատն» աստիճանաբար զիջում էր առաջատարի դիրքերը խորհրդային ֆուտբոլում, սակայն Անդրեասյանի փայլուն խաղն օգնեց թիմին 1976թ.-ին ևս մեկ անգամ դուրս գալ գավաթի խաղարկության եզրափակիչ, արծաթե մեդալ նվաճել առաջնության գարնանային հատվածում, իսկ ինքը՝ ֆուտբոլիստը, դարձավ առաջնության գարնանային հատվածի լավագույն ռմբարկու:

1978թ.-ին Անդրեասյանն ավարտեց ֆուտբոլային կարիերան ու անցավ մարզչական գործունեության՝ Աբովյանի «Կոտայքում»: Մարզչական կարիերայի ընթացքում գլխավորեց մի շարք հայկական ու արտասահմանյան թիմեր, այդ թվում՝ Լիբանանի ՀՄԸՄ, որի հետ նվաճեց Լիբանին գավաթը, սակայն մարզչական հիմնական գործունեությունը կապված էր իր հարազատ «Արարատի» հետ, որտեղ վերադարձավ 5 անգամ: «Արարատի» հետ 1996/97 մրցաշրջանում դարձավ Հայաստանի գավաթակիր: Սակայն բարդ բնավորությունը և չափազանց պահանջկոտությունը հաճախ խնդիրներ էին ստեղծում ֆուտբոլիստների հետ հարաբերություններում, ինչը հետագայում բերում էր պաշտոնանկության: Անկախ դրանից՝ Անդրեասյանի գլխավորությամբ խաղացած գրեթե բոլոր ֆուտբոլիստները իրենց կարիերայի վրա ազդեցություն ունեցած մարզիչների ցուցակում առաջին տեղում նշում են հենց Անդրեասյանի անունը:

Բացի մարզչական աշխատանքից, Անդրեայսանը նաև զբաղեցրել է «Արարատի» փոխնախագահի պաշտոնը, տարբեր տարիների զբաղվել է ակումբի սելեկցիայով: Հենց Անդրեասյանի շնորհիվ Հայաստանում հայտնվեցին բրազիլացիներ Մարկոս Պիզելին, Ռենատոն, Ջուլիանոն, Ալեքսը: Մարկոսն ու Ալեքսը հետագայում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացան և համալրեցին ազգային հավաքականի շարքերը, իսկ Մարկոսը նաև դարձավ թիմի առաջատարներից մեկը:

2000թ.-ին «Ֆուտբոլ +» շաբաթաթերթի անցկացրած քվեարկության արդյունքում Անդրեասյանը ճանաչվեց 20-րդ դրի հայկական ֆուտբոլի երկրորդ լավագույն ֆուտբոլիստ՝ զիջելով միայն Խորեն Հովհաննիսյանին:

2019 թվականի օգոստոսից Անդրիասյանն աշխատում էր «Ուրարտու» ֆուտբոլային ակումբում, զբաղեցնելով նախ զարգացման գծով փոխտնօրենի, այնուհետև գլխավոր տնօրենի խորհրդականի պաշտոնները։

Արկադի Անդրեասյանի մահվան կապակցությամբ ցավակացական ուղերձներ են հղել երկրի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան, Հայաստանի Պրեմիեր լիգայի բոլոր ակումբները: