Մերը բարդ համակարգ է. չունենք վերեւից եկող հրահանգին ուղղակիորեն ենթարկվող հանրություն, ամեն ոք պիտի որոշում կայացնի

Այսօր Ազգային ժողովի հատուկ նիստում Արտակարգ դրության եւս մեկ անգամ երկարաձգման քննարկումներից հետո  «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Տարածքային կառավարման, Տեղական ինքնակառավարման, Գյուղատնտեսության եւ բնապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վարազդատ Կարապետյանն իր եզրափակիչ ելույթում ընդգծեց Հայաստանի՝ համավարակի դեմ պայքարի առանձնահատուկ մոդել գտնելու կարեւորությունը՝ հիմնավորելով. մեր քաղաքացու վարքագիծը ոչ արեւելյան մոդելի է, ոչ էլ՝ արեւմտյան, մեր համակարգը բարդ է, եւ համավարակի դեմ պայքարում պիտի գտնենք մեր ուղին:

«Մենք իրականում արտակարգ իրավիճակում ենք՝ արտակարգ այնքանով, որ որեւէ մեկը չէր կարող ենթադրել, որ նմանօրինակ վարակ կտարածվի, եւ որեւէ մեկն այս պահին չգիտի, թե ինչպիսին կլինի դրա ապագան եւ՛ աշխարհում, եւ՛ Հայաստանում»,- ասաց նա՝ փաստելով, որ տարբեր երկրներ փորձում են գտնել վարակի հաղթահարման իրենց ձեւը:

Նրա խոսքով՝ եթե խմբավորենք այդ ձեւերը, ապա երկու մոդել կունենանք. արեւելյան՝ Չինաստանի, Ճապոնիայի եւ Հարավային Կորեայի եւ արեւմտյան՝ Իտալիայի, Իսպանիայի, Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի մոդելները: «Մենք ունենք երկու քաղաքակրթական մոտեցում. առաջինը հազարամյակներով եկած շատ ուժեղ պետական ապարատ ունեցող երկրներն են՝ արեւելքի երկրները, երկրորդը՝ մարդու իրավունքների վրա հենված, այդ ինստիտուտը շատ զարգացրած երկրներն են՝ արեւմտյան երկրները: Եվ համաճարակի հաղթահարման երկու մեծ մոդելները պայմանավորված են այս երկու տիպի երկրների առանձնահատկություններով: Մի դեպքում ունենք պարզ համակարգեր, որտեղ մարդկանց վարքագծի մոդելները հիմնականում քիչ են եւ կանխատեսելի: Այստեղ, երբ կենտրոնական համակարգը մարդկանց ցուցում է տալիս՝ կրել դիմակներ, բոլորը կրում են: Եվ այս խոսակցությունը՝ տվյալների հրապարակման մասին, մարդու իրավունքների եւ ձերբակալությունների մասին, որ այսօր այս դահլիճում եղան, այդ երկրներում ընդհանրապես չկան, քանի որ հազարամյակներով սովոր են ուղիղ ցուցումի տակ աշխատելուն: Մյուս մոդելի մեջ՝ արեւմտյան մոդելի մեջ մարդու իրավունքներն են գերակա եւ պատահական չէ, որ այս վարակի մեծ տարածումը հատկապես այդ երկրներում է տեղ գտնում:

Հիմա մենք՝ որպես պետություն, պիտի նայենք, թե ո՛ր տարբերակի մեջ ենք: Կարծում եմ՝ մենք ունենք մեր ճանապարհը հարթելու եւ մեր ուրո՛ւյն ճանապարհն ունենալու հնարավորություն, որը կհիմնվի ոչ թե մարդու իրավունքների վրա, այլ՝ մարդու պատասխանատվության վրա: Եվ այս մեծ շարժումը, մեկ անձից՝ տվյալ դեպքում վարչապետից, երեք միլիոն անձի բաժանելը հենց այդ հիմնական նպատակն ունի:

Մենք ապրում ենք այնպիսի բարդ համակարգում, ուր անկանխատեսելի է յուրաքանչյուրի վարքագիծը, եւ մեր երկրում դեռ ապրիլյան պատերազմից, ապա նաեւ հեղափոխությունից հետո պարզ է, որ մեր համակարգը բարդ է: Այսինքն՝ մենք չունենք վերեւից եկող հրահանգին ուղղակիորեն ենթարկվող հանրություն, մեր հանրությունը պետք է ինքնուրույն որոշում կայացնի՝ հաղթելու: Եվ այդ զգացողությունը պետք է ունենա հանրությունը՝ 3 միլիոնը, հաղթելու զգացողությունը պիտի ունենա, որ կարողանանք հաղթել այս իրավիճակում:

Ինձ համար հստակ է, որ մեր հանրությունն այդ որոշումն արդեն կայացրել է, եւ ես այդ հաղորդագրությունը ստացա Քերոբյան Վահանի նամակից, ով գրեց. «Համավարակի դեմ պայքարում ես առաջարկում եմ ինձ». եւ հազարավոր մարդիկ առաջարկեցին իրենց: Եվ հիմա Հայաստանն այդ վիճակում է, երբ հազարավոր մարդիկ միացել են համավարակի դեմ պայքարին, ու զգացողությունը կա, որ պիտի հաղթենք»:

Վարազդատ Կարապետյանի խոսքով՝ փաստելուց հետո, որ մեր համակարգը բարդ է, պետք է հասկանալ, թե ինչպես է հնարավոր այն կառավարել: «Պարզ համակարգի օրինաչափություններով բարդ համակարգը չի կարելի կառավարել եւ հնարավոր էլ չի կառավարել, եւ հեղափոխությունը դա ապացուցեց: Այսինքն, մենք պիտի շարժվենք բարդ համակարգի օրինաչափություններով: Այն ունի երեք հայտանիշ՝ թափանցիկություն, մասնակցություն, վստահություն: Այն բոլոր ջանքերը, որ վերջին ամիսներին ներդրել է կառավարությունը, ցույց են տալիս, որ առաջին հայտանիշը պահվում է. մեր հանրությունը 100 տոկոսով տեղեկացված է, թե ինչ է կատարվում մեր երկրում: Հիմա պիտի ստեղծենք մեխանիզմներ հանրության մասնակցությունն ապահովելու համար:

Ցավոք, 30 տարվա ընթացքում մեր ստեղծած ինստիտուտները դեռ թույլ են, եւ մեծ աշխատանք է պետք դրանք ուժեղացնելու համար: Այդ ինստիտուտների թուլությունն է մղում մարդկանց հերոսության: Ինչքան ինստիտուտները թույլ լինեն, այնքան վահանները գնալու են հերոսության, այնքան ապրիլյան պատերազմը հաղթելու ենք անհատների հերոսության շնորհիվ: Եվ սա է պատճառը, որ հիմա մեր բոլորի մտահոգության կենտրոնում պիտի լինեն մեխանիզմների եւ ինստիտւոտների հզորացումը՝ առողջապահական, կրթական, ռազմական եւ մյուս բոլոր ոլորտներում: Եվ վերջիվերջո, մենք պիտի մեր քաղաքացիներին հայտարարենք՝ դուք կարիք չունեք հերոսանալու, որովհետեւ մեր ինստիտուտները այս աշխատանքն անել ու այս հարցը լուծել:

Երբ հետեւում ենք կառավարության գործողություններին, տեսնում ենք, որ այն քայլ առ քայլ գնում է ինստիտուտների կայացման ճանապարհով: Դա կախարդական փայտիկ չէ: Դա աստիճանական գործընթաց է, եւ հնարավոր է, որ մենք սխալվենք: Մենք ունենք իրավունք սխալվելու: Ցանկացած աշխատող մարդ, համակարգ, կուսակցություն, խմբակցություն, սխալվելու իրավունք ունի: Եվ պետք է հոգ տաննք, որ այդ սխալները չլինեն ճակատագրական: Համատեղ՝ ուս-ուսի տված պիտի աշխատենք, որ բոլոր ինստիտուտները կայացնենք:

Ես շնորհակալ եմ մեր ընդդիմադիր գործընկերների կառուցողական վարքագծի համար, որովհետեւ այսօրվա ձեր ելույթներն ու հարցադրումները ակնհայտ միտում ունեին մեզ ցույց տալ նոր ճանապարհ, որ մենք կարողանանք նոր լուծումներ տեսնել, եւ սա այն մոդելն է, որով կարող ենք հաղթահարել: Մենք բոլորս պիտի որոշենք հաղթել, եւ այս դեպքում կհաղթենք անպայման»,- նշեց Կարապետյանը: