Ինչու է ԱՄՆ-ը ցանկանում արդիականացնել Գերմանիայում գտնվող իր միջուկային զինանոցը

Գերմանական Բյուհելի ավիաբազայում պահվում են ամերիկյան վերջին ատոմային ռումբերը, որոնք պահպանվել են ԳԴՀ-ի տարածքում՝ սառը պատերազմի տարիներից: Այժմ ցանկանում են դրանք փոխարինել նորերով:

Բյուհելի ավիաբազայի տարածքում մշտապես աղմուկով թռիչքներ են  իրականացնում Tornado կործանիչները, սակայն տարածքի բնակիչներին ավելի շատ հուզում է ոչ թե մշտական դարձած բարձր  աղմուկը, այլ այն, որ հենց այդ ավիաբազայում են պահվում մի քանի տասնամյակի պատմություն ունեցող ատոմային ռումբերը: DW-ն գրում է, որ ոչ պաշտոնական տվյալներով, Բյուհելում այժմ 15-20 ատոմային ռումբեր կան:

Սառը պատերազմի ժառանգությունը

Սառը պատերազմի ժամանակ Միացյալ Նահանգները, ԽՍՀՄ-ին հարձակումը կանխելու համար, տեղակայել են զգալի թվով միջուկային մարտագլխիկներ Արեւմտյան Եվրոպայում: 1991 թվականից հետո դրանց մեծ մասը դուրս է բերվել, բայց մոտ 150 ռումբ դեռեւս մնում է մայրցամաքում եւ դրանք պահվում են տարբեր երկրներում ՝ Իտալիայում, Բելգիայում, Նիդեռլանդներում, Գերմանիայում եւ Թուրքիայում:

Մինչդեռ, շատ գերմանացիներ չգիտեն անգամ, որ Բյուհելի Ռայնլանդ-Պֆալց բնակավայրում կան ամերիկյան միջուկային զենքեր: 20 տարուց ի վեր այդ շրջանում ապրող մարդիկ 1990-ականների վերջին են իմացել միայն տեղանքում միջուկային զենքերի առկայության մասին եւ կարծել են, թե դրանք կտեղափոխվեն տարածքից 2-3 տարվա ընթացքում: Սակայն տեղաբնակների սպասումները ոչ միայն չեն արդարացել, այլ ավելին,  մի քանի տարի առաջ Վաշինգտոնը որոշել է արդիականացնել Եվրոպայում իր միջուկային զինանոցը ՝ այդ նպատակների համար հատկացնելով մի քանի միլիարդ դոլար: Տարիներ շարունակ Գերմանիայում պահվող B61 ռումբերը մոտ ժամանակներում պետք է փոխարինվեն նոր, թվային կողմնորոշիչ ռումբերով:

Գերմանական ինքնաթիռներ ամերիկյան ռումբերի համար

Բյուհելը պատահական չի ընտրվել որպես ամերիկյան ռումբերի պահման վայր. այստեղ է տեղակայված Գերմանիայի ռազմաօդային ուժերի 33-րդ տանկային դիվիզիան: Անհրաժեշտության դեպքում, Tornado օդանավերով գերմանացի օդաչուները կարող էին ռումբերը հասցնել թիրախին եւ կիրառել դրանք թիրախային հատվածում: Միեւնույն ժամանակ, խնդիրները հստակորեն բաշխված են. միայն ամերիկացիներն ունեն կոդեր ՝ միջուկային մարտագլխիկների ակտիվացման համար, բայց գերմանացիները ստիպված կլինեին գործի դնել դրանք:

ՆԱՏՕ-ում սա անվանում են միջուկային զենքի համատեղ օգտագործման ռազմավարություն, որովհետեւ որպես դաշինքի անդամ ՝ Գերմանիան պարտավոր է մասնակցել կառույցի միջուկային ծրագրին: Սա երաշխավորում է ՆԱՏՕ-ի միջուկային գործողությունները պլանավորելու կամ իրականացնելու հարցում Բեռլինի ձայնի եւ քվեարկության իրավունքը: Փոխարենը, Գերմանիան պարտավորվում է օդանավեր տրամադրել, որոնք պարտավոր են ատոմային զենք կրելու եւ փոխադրելու, նաեւ Գերմանիան պետք է իր տարածքում միջուկային զենքը պահի:

ԳԴՀ-ի կառավարությունը մեկ անգամ չէ, որ հայտարարել է, թե որքան կարեւոր է իր համար ՆԱՏՕ-ի միջուկային ծրագրի անդամ լինելը եւ այնտեղ ձայնի լիարժեք իրավունք ունենալը: Բացի այդ, դա նրանց հնարավորություն է տալիս ազդել ԱՄՆ-ի ատոմային զենքի օգտագործման վերաբերյալ ԱՄՆ-ի որոշումների վրա:

Ռուսական գործոնը

Ավելի վաղ թվում էր, թե գերմանական տարածքից ամերիկյան միջուկային զենքի դուրսբերման հարցն արդեն գործնականում լուծվել է քաղաքական մակարդակում: Այս նպատակը ամրագրվել է Գերմանիայի կառավարության կոալիցիոն համաձայնագրում, որը ստորագրվել է 2009 թվականին, իսկ 2010-ի մարտին այդ  քայլը հաստատվել է Բունդեսթագի պատգամավորների մեծամասնության կողմից, այդ թվում ՝ ընդդիմադիր կուսակցություններից:

Այնուամենայնիվ, գերմանական իշխանությունների մտադրությունները մնացել են միայն թղթի վրա: Բայց այն բանից հետո, երբ Ռուսաստանը 2014 թ.-ին իր արեւմտյան սահմանում, ըստ ՆԱՏՕ-ի, տեղակայեց  միջին հեռահարության բալիստիկ հրթիռներ, Գերմանիայից միջուկային զենքի դուրսբերումը ավելի հավանական սկսեց թվալ:

Արդիականացման թանկ ծրագիրը

Միջուկային զենքերը Գերմանիայից դուրս բերելու փոխարեն, Վաշինգտոնը այժմ նախատեսում է դրանք արդիականացնել, մասնավորապես ՝ Բուհելի միջուկային զինանոցը ժամանակակից B61-12 օդային ռումբերով վերազինել, որոնք աշխատում են նորարար համակարգով, ինչը հնարավորություն կտա ավելի ճշգրիտ հարված հասցնել թիրախներին: Ընդհանուր առմամբ, ԱՄՆ-ն պատրաստ է մոտ 10 միլիարդ դոլար ծախսել արդիականացման ծրագրի համար:

Վաշինգտոնի ծրագրերով Գերմանիայում այդքան էլ ոգեւորված չեն:

Բուհելում միջուկային ռումբերի արդիականացման եւ նոր միջուկային մարտագլխիկներ տեղափոխելու ժամկետը դեռ անհայտ է: Փորձագետները կարծում են, որ դա տեղի կունենա 2022 թվականից ոչ շուտ: Այդ ամենը, ինչպես ենթադրվում է, տեղի կունենա հույժ գաղտնիության պայմաններում: