«Եվ այն, ինչ տարիներ շարունակ արել էի խոցելի խմբի երաժիշտների համար, կյանքն ինձ վերադարձրեց դրա հազարապատիկը»

Էռնեստ Հեմինգուեյի խոսքերը երեկ աչքովս ընկան, ասում է, որ խելացի մարդիկ հազվադեպ են երջանիկ լինում: Իմաստուն բան է ասում Էռնեստ Հեմինգուեյը: Բայց երջանկության բանալիները մարդու ձեռքերում են: Հարցն այն է, թե պատրա՞ստ ես արդյոք աշխատանք տանել քո բնավորության վրա, որպեսզի կարողանաս բանեցնել այդ բանալիները: Եվ անկախ նրանից` մարդը խելացի է, թե` ոչ այնքան, կարող է զգալ երջանկությունը, եթե, իհարկե, ուզում է պրպտել կյանքը, որսալ կյանքի ընձեռած շանսը և հարկ եղած դեպքում բաց թողնել այն, եթե հասկանում է, որ իրենը չէ: Իմ հայրն ինձ ցույց է տվել երջանկության բանալիները` «Մանան ջան, ամեն ինչ պարզ է` հույս, հավատ, սեր: Եվ եթե դու կարողանաս ներել մարդուն, ինչպես Աստված է քեզ ներում, ապրելը հեշտ կլինի, քեզ կօգնի ճիշտ հարաբերություններ կառուցել մարդկանց հետ, որովհետև նվագելուց ավելի բարդ է պահպանել ջերմ հարաբերությունները քեզ շրջապատող մարդկանց հետ»: Մաքուր, ներդաշնակ ներաշխարհով ապրելն ու առ Աստված, առ մարդիկ հավատով մի բան ստեղծելն է երջանկությունը: Մաքրագործող աղոթքից հետո անհնար է, որ քեզ հետ վատ բան պատահի:

Վերջերս ես մասնակցում էի միջազգային երաժշտական նախագծի համար անցկացվող մրցույթի: Ու ես որոշեցի լսումների նախօրեին գնալ եկեղեցի և աղոթել, որովհետև, որպես կանոն, այդպիսի կարևոր օրերին ինձ հետ փորձություններ են պատահում: Եվ ահա, լսումների օրը` իմ ելույթից հինգ րոպե առաջ, դուրս եկա այն սենյակից, որտեղ հավաքված էին բոլոր երաժիշտները և գնացի միջանցք գործիքս փորձելու: Նվագելով էի` չզգալով, որ քայլում եմ մարմարյա հատակի վրա և չնկատելով հանդիպակաց աստիճանը: Հանկարծ ոտքերս պլստացին մարմարի վրա, և եթե ես ընկնեի, ջարդուխուրդ էինք լինելու և' ես, և' ջութակս: Բայց ինձ, կարծես, մեկը բռնեց և օգնեց, որ պահպանեմ հավասարակշռությունս: Իրոք, անտես մեկն ինձ բռնեց: Չնայած իմ նյարդային վիճակին` ես հիանալի ելույթ ունեցա և ներգրավվեցի մի միջազգային երաժշտական նախագծում, որի շրջանակներում Մարզահամերգային համալիրում հինգ ներկայացում եմ ունենալու:

Ջութակահար Մանան Գարուկյան

Անձնական երջանկություն.

Արդեն բավական հասուն տարիքում եմ ու հիմա, երբ հետ եմ նայում, հասկանում եմ, որ, այո, երջանիկ եմ եղել, որովհետև սիրել եմ ու սիրվել: Չի ստացվել այնպես, որ մեր կյանքի թելերը կապենք, ընտանիք ստեղծենք, երեխաներ ունենանք: Բայց ես, իրոք, երջանիկ եմ եղել, որովհետև այդ մեծ սիրո մեջ ազատ եմ եղել` ինչպես ձուկն իր ջրում: Չենք կաշկանդել միմյանց, վստահել ու հավատացել ենք միմյանց: Հիշում եմ` վերադարձել էր արտասահմանից, պիտի հանդիպեինք: Եվ նա հանդիպման եկավ մի մեծ զամբյուղով` լիքը վարդերով և ուրիշ ծաղիկներով: Այդ ծաղիկներն ասես երեխաներ լինեին: Ասում են, չէ՞, որ երեխաները կյանքի ծաղիկներն են: Նայեցի այդ ծաղիկներին ու մտածեցի` «Այսքան շատ բալիկներ...»... Ու հասկացա, որ երջանիկ եմ, շա'տ երջանիկ:

Մասնագիտական երջանկություն.

Բոլոր արվեստներից երաժշտությունն ամենաուժեղն է ազդում մարդու վրա և այդ ազդեցությունը կայծակնային է լինում: Երաժշտի համար մեծ երջանկություն է, որ հիմա պիտի բեմ բարձրանա և մարդկանց արև ու էներգիա պիտի տա, պիտի սնի նրանց հոգին, միտքը, երևակայությունը: Ես պարզապես չեմ նվագում, ես ճախրում եմ նվագելիս: Կտրվում եմ իրականությունից, դա տիեզերական երջանկություն է: Դու տալիս ես և ստանում ես հազարապատիկը: Հիմա 47 տարեկան եմ, ու չնայած իրականացրել եմ իր երազանքների դեռևս կեսը, բայցևայնպես երջանիկ եմ, որ իրագործել եմ իմ «Նարեկացի-Բախ» ծրագիրը` մի մշակութային երկխոսություն, որ Կոմիտասի տուն-թանգարանում իրականացրել եմ իմ հայրիկի իդեայով` ցավոք, նրա մահից հետո: Բախ սոլո ջութակով` իմ կատարմամբ, իսկ արտիստը կարդում է Նարեկացուց հատվածներ: Մարտի 31-ին` Բախի ծննդյան օրը, իրականացվելու է այս ծրագրի երկրորդ տարբերակը, որտեղ Նարեկը կհնչի նաև անգլերեն: Եվ մեծ նպատակ ունեմ այս ծրագիրն իրականացնել եվրոպական տարբեր երկրներում, նաև` Ճապոնիայում, Չինաստանում, Ռուսաստանում, որի շրջանակներում Նարեկը կհնչի թարգմանված բոլոր լեզուներով: Թեկուզ կյանքի գնով, ես Նարեկի ու Բախի իմ նախագիծը պիտի տանեմ արտասահման: Ես իմ հոր երազանքը պիտի իրագործեմ: Այս գործի մեջ երջանիկ լինելու մի կարևոր հիմք կա` իմ ազգի մեծին` Տիեզերական Նարեկացուն ներկայացնում եմ համաշխարհային հանճարեղ կոմպոզիտորի` Յոհան Սեբաստիան Բախի ստեղծագործությունների հետ: Ի~նչ երջանություն է նվագել Բախ` Նարեկացու փառահեղ խոսքով համեմված:

Մեծ երջանկություն է, երբ հոբբին վերածվում է աշխատանքի: Օրինակ, եթե մեկն ինձ հուշեր` «Մանան ջան, քո իմպուլսիվ բնավորությունը հաշվի առնելով` ավելի լավ է նկարիչ դառնաս», ես հենց այդպես էլ կանեի: Իմ կյանքի քառասունհիգերորդ տարում` հորս մահվան քառասուներորդ օրը միայն հայտնաբերեցի նկարելու ձիրքս: Ես սկսեցի նկարել ափսեների վրա, և ինձ համար ամենահաճելին դարձած այդ զբաղմունքը դարձավ աշխատանք: Ես այնքան էի տարվել նկարելով, որ մոռացել էի իմ ջութակահար լինելը: Հանկարծ հիշեցի, որ հայրիկիս արվեստանոցի դռներն առաջին անգամ բացվեցին Ռոբերտ Ամիրխանյանի «Արևոտ անձրև» երաժշտության ներքո: Միացրի այդ երաժշտությունն ու նկարեցի հորս ու մորս, որ երազում էին արվեստանոց ունենալու մասին, ու երբ ունեցանք, ահա, այդ առավոտյան ռադիոընդունիչով այդ երգն էր հնչում: Նկարելն օգնեց ինձ բուժել իմ ներսի ցավը, հանդարտվել, կյանքի կոչվել: Դրանից հետո ես ունեցել եմ հինգ անհատական ցուցադրություն, գարնանն էլ առաջին անգամ պատրաստվում եմ մասնակցել հանրապետական ցուցահանդեսի: Աշխատանք դարձած այս հոբբին աննկարագրելի երջանկություն բերեց ինձ: 

Հանրային երջանկություն.

Տասնհինգ տարի եղել եմ «Նոտա» մշակութային-բարեգործական հասարակական կազմակերպության ղեկավար և գործ եմ ունեցել շուրջ 5000 խոցելի խմբի երաժիշտների հետ` թոշակառուներ, հաշմանդամներ, փախստականներ և այլն: Հայրիկիս հետ էինք հիմնել այս կազմակերպությունը, ակցիա-համերգներ էինք կազմակերպում, որի շրջանակում հումանիտար օգնություն էր կազմակերպվում մեր կազմակերպության շահառուների համար: Ես մտածում էի, որ նրանց երջանկացնելը բարդ է, որովհետև նախ պետք է օգնեմ լուծել նրանց առաջնային կարիքները` առողջական ու պարզ կեցության խնդիրներ: Բայց հանկարծ տեսնում էի, որ այդ մարդիկ երջանկանում էին անգամ առաջնային կարիքները լուծված տեսնելուց հետո: Ես էլ երջանկանում էի, որ կարողանում եմ այդ մարդկանց երջանկացնել: Հետագայում սառեցվեց այդ կազմակերպությունը, որովհետև չէր հաջողվում դրամաշնորհային ծրագրեր շահել: Ես հայտնվել էի առողջական ու սոցիալական բավական բարդ վիճակում` հայրս մահացավ, ես աշխատանք չունեի, առողջությունս կտրուկ վատացավ, պարզվեց, որ շաքարային դիաբետ ունեմ և այսօր էլ պայքարում եմ դրա դեմ ու անում եմ ամեն ինչ, որ երկար ապրեմ: Եվ այն, ինչ տարիներ շարունակ արել էի խոցելի խմբի երաժիշտների համար, կյանքն ինձ վերադարձրեց դրա հազարապատիկը: Մարդիկ ինձ նվիրում են ինսուլիններ, դեղեր, հագուստներ են բերում... Մտածում եմ` չլինի՞ Աստված իմ առաջ բերեց էն լավությունները, որ ժամանակին արել եմ դրա կարիքն ունեցողների համար: Ես ինձ շատ երջանիկ եմ զգում, որովհետև իմ բարի գործերը ուրիշ մարդկանց ձեռքերով ինձ են վերադառնում իմ ամենածանր օրերին: Այլևս չեմ զարմանում, թե ինչու էին մարդիկ երջանիկ ու շնորհակալ իմ օգնության համար: Հիմա ես հասկանում եմ նրանց: Ես էլ` երջանիկ եմ և գոհանում եմ ինձ տրված ամեն ինչի համար, որովհետև եթե գոհանալու շնորհը չունենաս, քեզ ոչինչ չի տրվի: Ու ես տեսնում եմ, որ գնալով լայն դռներ են բացվում իմ առջև` չնայած իմ չարչարանքներին, իմ առողջական վիճակին, չնայած նրան, որ ինձ չի թույլատրվում սթրես ապրել, հուզվել` թեկուզ համերգից առաջ:

Երջանիկ երկիր, երջանիկ մարդիկ.

Մեզ շատ է պակասում բարությունը, հանդուրժողականությունը, ներողամտությունը: Մեր երկրի երջանկությանը խանգարում է վայրի կապիտալիզմի օրենքը` մարդը մարդուն գայլ: Այն երկիրը, որտեղ հնարավոր է երջանկությունը մարդկանց համար, պահպանված, խնամված բնություն պիտի ունենա, որովհետև մարդն իրեն միշտ ներդաշնակ է զգում բնության գրկում: Երջանիկ երկրում մարդիկ իրենց սիրած գործով զբաղվելու հնարավորություն պիտի ունենան: Մարդկային հարաբերությունների բարձր որակներ պիտի լինեն երջանիկ երկրում. չգիտեմ` քանի տարի հետ գնանք, որ գտնենք այն հին ու բարի քաղաքը` երևի, 1950-1960-ականների Երևանը: Երջանիկ միջավայրը ներդաշնակությամբ է ստեղծվում: Իսկ ներդաշնակությունը, իմ խորին համոզմամբ, հնարավոր է արվեստով` լավ երաժշտությամբ, լավ նկարչությամբ, լավ ֆիլմերով, լավ գրականությամբ: Դե, պատկերացրեք, մի մոլորակ, որտեղ բնությունն անվնաս է, մարդիկ զբաղված են սիրելի գործով և լցված արվեստով` առողջ հոգի առողջ մարմնում, մի՞թե սա այն երկիրը չէ, որտեղ մարդիկ կարող են ապրել երջանիկ:  

Զրույցը պատրաստեց Մարինա Բաղդագյուլյանը