Բռնության կոչերը քրեականացնելու նախագծի ընդունման դեպքում պիտի արգելվի վաճառել Հիտլերի «Իմ պայքարը» գիրքը․ Վարդանյան

«Պատկերացրեք իրավիճակ, երբ դատարանում քննվում է քրեական գործ, որով ամբաստանյալը մեղադրվում է անչափահասին առանձնակի դաժանությամբ սպանելու մեջ: Այս անչափահասի ծնողները դատարանում ասում են՝ սրան պետք է մորթել, կախել: Սա այդ մարդկանց բռնության կոչերը քրեականացնելու նախագծով դատելու հիմք հանդիսանո՞ւմ է: Ազգային ժողովի պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստի ժամանակ վերոնշյալ նախագծի քննարկման ժամանակ ասաց ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր Գեւորգ Պետրոսյանը՝ դիմելով հարցի զեկուցող, արդարադատության փոխնախարար Սրբուհի Գալյանին․

«Եթե՝ այո, ո՞նց եք արդարացնում սա, երբ մարդու անչափահաս երեխային դաժանորեն սպանել են, ինքն իր էմոցիաներից ելնելով՝ նման բան է ասում: Դուք ո՞նց եք հաշվարկել այն սահմանը, որը ճիշտ պետք է գծել»,- շարունակեց Պետրոսյանը։

Փոխնախարարը պարզաբանեց, որ նման դրվագային իրավիճակները չպիտի մտնեն այս նախագծի շրջանակի մեջ, բացի այդ, պետք է ստուգել անձի հուզական վիճակը։ Ըստ այդմ՝ Պետրոսյանի նշած դեպքը նախագծով սահմանված հանցակազմի տիրույթում չէ, քանի որ հստակ նշված է՝ առաջարկվում է քրեական պատասխանատվության ենթարկել այն դեպքում, երբ բռնության հրապարակային կոչը պայմանավորված է անձի սեռով, ռասայով, մաշկի գույնով, էթնիկական կամ սոցիալական ծագմամբ, գենետիկական հատկանիշներով, քաղաքական կամ այլ հայացքներով, կրոնով, ազգային փոքրամասնությանը պատկանելությամբ, անձնական կամ սոցիալական բնույթի այլ հանգամանքներով։

Այդուհանդերձ, Պետրոսյանը պնդեց, որ իր համար նախագիծն իրավական որոշակիության տեսանկյունից խնդիրներ է առաջացնում: Ըստ նրա՝ նախագծով ամբողջ իրավապահ համակարգի ուշադրությունը սեւեռվելու է այս ուղղությամբ. «Ով ում մի հատ սպառնաց, բռնության կոչ արեց, պետք է տանեն եւ քրեական պատասխանատվության ենթարկեն»:

Հարցի հարակից զեկուցող Սիսակ Գաբրիելյանն էլ իր հերթին նկատեց, որ կա իրավական որոշակիության բաց։ Նա ասաց, որ ծառայել է բանակում, եւ ճաշարան գնալիս զինվորները երգում էին երգեր, որոնք կարող են մտնել այս հոդվածի տակ․

«Օրինակ՝ մեր հայրենասիրական երգերում կան հատվածնե՝ «Մենք պետք է կռվենք եւ ոչ թե լացենք, ազգի պատիվը զենքով հետ բերենք․․․» եւ այլն: Վերջերս էլ մի ներկայացում եմ նայել Ապրիլյան պատերազմի վերաբերյալ, ներկայացումից հետո բոլոր դերասաններին կարելի էր այս նորմի կիրառման դեպքում միանգամից տանել»,- ասաց Գաբրիելյանն ու հետաքրքրվեց՝ նախագիծն ինչ վերաբերելիություն ունի գեղարվեստական ստեղծագործություններին։

Փոխնախարարն արձագանքեց՝ նախագծի ուղերձն այն է, որ ատելության խոսք չպետք է լինի առհասարակ, իսկ գրական ստեղծագործությունների դեպքում էլ, եթե միտքը անձի նկատմամբ ատելության քարոզն է, կարող է մտնել նախագծի սահմանների մեջ․

«Եթե ներկայացման մեջ քողարկված կոչեր կան, կամ ներկայացումը «վատ արտահայտություններ» է պարունակում, եւ դա ստեղծագործական մտքի արդյունք է, ըստ իս, ոչ բոլոր դեպքերում է պետք գնալ դրանց ետեւից: Չափանիշները, ըստ էության, գնահատողական են եւ կախված են բռնություն տարածող-քարոզողի սոցիալական դիրքից եւ ազդեցությունից»,- նկատեց նա:

Հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյանն էլ, արձագանքելով Գալյանի դիտարկմանը, իր հերթին նկատեց, որ նախագծի ընդունման դեպքում գրախանութներում պիտի արգելվի վաճառել Ֆրիդրիխ Նիցշեի գրքերը, Հիտլերի «Իմ պայքարը» գիրքը․

«Ըստ իս՝ այս հոդվածով նույնիսկ մեղմացնում եք որոշ միջազգային հանցագործությունների համար պատասխանատվությունը: Ես առաջարկում եմ լրամշակել նախագիծը եւ քրեականացնել ցեղասպանության ուղղակի եւ հրապարակային հրահրումը»,- ասաց նա:

Հաշվի առնելով իրավական որոշակիության խնդիրները, պատգամավորների մտահոգությունները՝ նրանք առաջարկեցին նախագծի քննարկումը որոշ ժամանակով հետաձգել։ Փոխնախարարը, սակայն, չհամաձայնեց՝ ասելով, որ կառավարությունում արդեն քննարկումներ եղել են, եւ, նրա պնդմամբ, թե ինչ է նշանակում բռնությունն արդարացնել, ինչ է նշանակում քարոզել կամ կոչ անել, մեկնաբանման հարց է։

Սիսակ Գաբրիելյանը պատգամավորներին առաջարկեց խղճի մտոք քվեարկել, հետագայում լիագումար նիստի ժամանակ ինքը կներկայացնի գլխադասային հանձնաժողովի տեսակետը։ Նախագծին կողմ քվեարկեցին «Իմ քայլը» խմբակցության հինգ պատգամավորները: Նախագիծը կքննարկվի լիագումար նստաշրջանի ընթացքում։

Հիշեցնենք՝ Ազգային ժողովի պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովն այսօր քննարկում էր ՀՀ կառավարության ներկայացրած՝ բռնություն գործադրելու հրապարակային կոչերը քրեականացնելու նախագիծը։

Նախագծով առաջարկվում է քրեական պատասխանատվություն սահմանել անձի որոշակի հատկանիշով պայմանավորված բռնության կոչերի, բռնության քարոզի եւ բռնությունը հրապարակայնորեն արդարացնելու համար։