Մշակութային երկրում երիտասարդները հիմնականում ծանոթ չեն ժամանակակից գրականությանը, պատճառները տարբեր են

Ժամանակակի՞ց, թե՞ դասական գրականություն եւ արդյո՞ք երիտասարդներն այսօր կարդում են: Վաղը Հայաստանը կնշի ամենամյա գրքի օրը, եւ այս հարցերը կրկին կլինեն արդիական:

Տարածված կարծիքի համաձայն՝ հայ երիտասարդների համար դասական գրականությունը հեռու է, իսկ արդի գրականությանը նրանք ծանոթ չեն:

Մեր իրականացված հարցման մասնակից երիտասարդները եւ միջին տարիքի անձինք հիմնականում նախընտրում էին դասական գրականությունը, նոր ստեղծագործությունների մասին այնքան էլ տեղեկացված չէին, չնայած մի շարք քաղաքացիներ մեզ հետ զրույցում նշեցին նաեւ այսօր ստեղծագործող հեղինակների անուններ:

21-ամյա Անուշ Պետրոսյանը դասական գրականությանը ծանոթացել է դպրոցում, սակայն երբ համալսարանում սկսել են ուսումնասիրել ժամանակակից գրողների գործերը, ապշել է, որ դրանք այդքան լավն են: «Դժվար է հավատալ, որ հեղինակներն ապրում ու ստեղծագործում են կողքիդ»,- ասում է նա: Վերջինս այժմ կարդում է արդի գրողներից Սյունե Սեւադայի «Կախվածություն» գիրքը:

Այս գրքի մասին նշեցին եւս մի քանի երիտասարդներ, որոնց գրավել էր ոչ ստանդարտ ոճն ու առօրեական, իրենց շատ ծանոթ իրավիճակները. երբեմն նրանք էլ նույն մտքերն են ունենում, ինչ հեղինակը:

Նույն տարիքի Արփի Շահինյանը եւս համալսարանում դասընթացի ժամանակ է սկսել ուսումնասիրել նոր գործերը, վերջին գիրքը, որ ընթերցել է, Արամ Պաչյանի «Օվկիանոս»-ն է: «Դասականներին ինչ-որ չափով դպրոցում կարդացել ենք, հիմա ցանկանում ենք նորություն կարդալ»,- նկատում է նա:

Հարցման ընթացքում ավելի հասուն տարիքով մարդկանց դեպքում պատասխանները շատ չէին տարբերվում. դասականը կա, ժամանակին կարդացել են, նոր գրողներից շատերի մասին հեռուստացույցով լսել են, բայց անուններ չեն հիշում: 36-ամյա Անահիտ Վարդանյանը նշեց Գրիգոր Ջանիկյանի «Անավարտ» վիպակի եւ Ֆելիքս Բախչինյանի ստեղծագործությունների մասին: Որոշներն էլ ընդգծեցին, որ նոր մանկական գրքեր են գնում իրենց երեխաների, թոռնիկ, ծոռնիկների համար:

Ստեղծագործողները կան, պետության աջակցությունն է անհրաժեշտ

Համացանցը լավ բան է, սակայն գիրքը մնում է գիրք, որին չեն կարող խանգարել ո´չ այսօրվա մտածողությունը, ոչ էլ համացանցի արագ զարգացումը, չէ՞ որ հեռուստատեսության ստեղծվելուց հետո էլ ռադիոն այսօր իր տեղն ու դերն ունի: Այս կարծիքին է արձակագիր, «Սպիկա» հրատարակչության տնօրեն Արտակ Ավագյանը. Նրա խոսքով՝ սխալվում են այն մարդիկ, որոնք մտածում են, որ համացանցում կարելի է գտնել ամեն ինչ, քանի որ այնտեղ տեղ գտած տեղեկատվությունը ցաքուցրիվ է, մակերեսային, գրքի դեպքում այլ է:

Վերջինս կարծում է, որ թեեւ համացանցի ի հայտ գալով ու զարգանալով, գիրքն ավելի հետ մղվեց, եկավ նույնիսկ մի պահ, որ վախ կար, թե այն կվերանա, սակայն իրավիճակը փոխվեց վերջին 2 տարիների ընթացքում. ընթերցողների թիվը դանդաղ, բայց սկսել է ավելանալ:

Ի՞նչ ժամանակակից գրողների են կարդում այսօր, հարցին կարճ պատասխանեց՝ այն, ինչ գովազդվում է: Տեսնում են ինչ-որ մի պաստառ, նկար ու մտածելով՝ այն կարդալն արդիական է, գնում են. «Ստեղծագործողների մեծ մասն իրենց գրքերը գովազդելու հնարավորություն չունեն»:

Գրողի խոսքով՝ այսօր գրքի կարեւորությունը պետք է հասկանա նախ հասարակությունը, ապա նաեւ իշխանությունը, եւ իրավիճակը չթողնի բարձիթողի: «Հայաստանը մշակութային երկիր է, մենք շատ երկրներից տարբերում ենք հենց դրանով»:

Ավագյանը նաեւ հավելեց, որ այստեղ ծնվող երեխան արդեն գեներով ստանում է գրելու, ստեղծագործելու տաղանդները, սակայն նրան պետության աջակցությունն է հարկավոր: Պետք է ստեղծվեն պայմաններ, որ Հայաստանը դառնա մշակույթ արտահանող երկիր, իսկ դա այնքան էլ բարդ խնդիր չի համարում: Կարելի է ինչ-որ արտոնություններ տրամադրել, կամ խրախուսել հարկի, մաքսի ազատման տեսքով:

Արտակ Ավագյանի հայրը բանաստեղծ, նկարիչ, հրապարակախոս Արևշատ Ավագյանը խոստովանեց. ամեն օր է ստեղծագործում առավոտյան արթնանալուն պես, կարծում է, որ այժմ ունենք լավ գրողներ, տաղանդավոր գեղանկարիչներ, սակայն նրանց պետք է հրատարակել, լուսաբանել. «Այնքան հարստություն, որ մենք ունենք, ոչ ոք չունի»:

Վերջինս նշեց, որ այս գործում կարեւոր են զանգվածային լրատվության միջոցները, որոնք այսօր չեն լուսաբանում գրողներին, նկարիչներին, մշակութային միջոցառումները: Որպես օրինակ ներկայացրեց այն ժամանակշրջանը, երբ աշխատում էր որպես այն ժամանակ ազգային հեռուստատեսության գրական գեղարվեստական հաղորդումների գլխավոր խմբագիր: Նրա խոսքով՝ եթեր էին հեռարձակվում բազում մշակութային, ազգային հաղորդումներ եւ հանրապետության բոլոր հնչեղ անունները, ստեղծագործողները համարյա ամեն օր ելույթ էին ունենում, այդ ամբողջն այնուհետեւ կրճատվեց:

Նա եւս նշեց, որ պետությունն իր դերակատարությունը պետք է ունենա. հրատարակվեն շատ գրքեր, դրանք թարգմանվեն այլ լեզուներով, եւ այդ գրքերը տանեն արտասահման: ժողովուրդը սիրում է արդարամտություն, ճիշտ կլինի դրան հասնել գրականության, գեղանկարչության, երաժշտության միջոցով:

Բոլոր առկա դժգոհությունների կողքին գրողն իր մխիթարանքն ունի. «Երեխաների հանճարը չի պակասում»: