Պատգամավորն ու գյուղատնտեսը 2020-ին կանխատեսում են գյուղատնտեսության ոլորտում աճ

Հայաստանում գյուղատնտեսության ոլորտը այս տարի անկում է գրանցել: Սա արձանագրել է թե Համաշխարհային բանկը, եւ թե ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն՝ ինն ամսվա տվյալներով: ՀԲ-ն մասնավորապես նշել է, որ գյուղատնտեսության ծավալները շարունակվում են կրճատվել:

Փոխարենը աճ է գրանցվել գրեթե բոլոր ոլորտներում՝ մասնավորապես մշակող արդյունաբերությունում, առեւտրի եւ ծառայությունների ոլորտում: Վիճկոմիտեի տվյալներով՝ այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին գյուղատնտեսական համախառն արտադրանքի ծավալը կազմել է 574.4 մլրդ դրամ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի համեմատ նվազելով 4.8 տոկոսով։

ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր, տնտեսագետ Հայկ Գեւորգյանի կարծիքով՝ նախկինում գյուղատնտեսության վիճակագրությունը ուռճացված է եղել: Տվյալները հավաքվում էր գյուղապետերին զանգելու միջոցով: Հարցնում էին, թե ինչից որքան է արտադրվել: Գյուղապետերը մարզպետարաններին էին ուռճացված թվեր տալիս, մարզպետարաններն էլ` Վիճակագրական կոմիտեին:

«Մեր գյուղատնտեսությունը պատշաճ հաշվառում չունի, քանի որ հարկային դաշտից դուրս է: Դրա համար էլ ստացված տվյալները հեռու են հավաստի լինելուց: Ժամանակին տնտեսական աճը գրանցել են նաեւ գյուղատնտեսական աճի հաշվին: Բայց հիմա այդպես չէ, եւ թվերը շատ ավելի մոտ են իրականությանը»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ այժմ ոչ ոք գյուղապետերին չի ասում՝ մեծ թվեր տվեք, որ տնտեսական աճ ցույց տանք:

Նրա խոսքով՝ մի պահ այդ թվերն այնքան էր ուռճացվել, որ Հայաստանը 1 շնչին ընկնող կաթի արտադրության ծավալով քիչ էր մնում հասներ ԱՄՆ-ի մակարդակին:

Անկման համար, որպես երկրորդ պատճառ, Գեւորգյանը նշում է եղանակային պայմանները. «Ծիրանի բերքը բավական քիչ ստացվեց, որովհետեւ ծաղկման շրջանում փոշոտում տեղի չունեցավ՝ անձրեւ եկավ: Բուսաբուծության մեջ՝ կարտոֆիլի բերքի որոշակի անկում կա: Այս տարի աճ գրանցել ենք բանջարաբոստանային կուլտուրաների եւ խաղողի հաշվին»:

Հարցին՝ արդյո՞ք անկումը նշանակում է, որ ոլորտի նկատմամբ հետաքրքրությունը սկսում է նվազել, պատգամավորը պատասխանեց. «Այն, ինչ մենք այժմ ունենք, կարող ենք արձանագրել, որ դա լավ սկիզբ է: Այս տարի մենք ունենք բուսական ծագման արտադրանքի արտահանման աճ՝ 8 տոկոսով: Մենք ունենք արտահանման աճ, ներմուծման աճ գրեթե չկա, գյուղատնտեսական որեւէ մթերքի պակաս Հայաստանում չի եղել, սա նշանակում է, որ տվյալներն են ոչ հավաստի»:

Գեւորգյանը նշեց, որ 2019-ին Հայաստանն ունի ջերմոցների մակերեսների եւ նոր տնկված այգիների կտրուկ աճ՝ հիմնականում ինտենսիվ այգիների. «Բայց որպեսզի դա սկսի բերք տալ եւ այն արձանագրվի, որպես արդյունք դրա համար անհրաժեշտ է 2-3 տարի: Ես վստահ եմ, որ եկող տարի մենք կունենանք շատ ավելի լավ ցուցանիշ: Անասնաբուծության մեջ ունենք ընդամենը 2.2 տոկոս անկում»:

Նրա կանխատեսմամբ՝ հաջորդ տարի գյուղատնտեսության ոլորտում անկումը կդադարի եւ աճ կարձանագրվի. «Բայց դա չի նշանակում, որ գյուղատնտեսությունում կունենանք արմատական փոփոխություն, որովհետեւ այստեղ շատ բան կախված է ֆերմերների, գյուղացիների՝ հողի ճիշտ մշակումից: Մեր հողերին չի կարելի սելիտրա տալ: Կարտոֆիլի բերքի անկումը՝ մասնավորապես Գեղարքունիքում եւ Արմավիրում հիմնականում պայմանավորված է հողերի դեգրադացումով: Որովհետեւ այնքան սելիտրա են տվել այդ հողերին, որ  չեն կարողանում նորմալ բերք ապահովել»:

Գյուղատնտես Հարություն Մնացականյանը գյուղատնտեսության ոլորտի անկումը առաջին հերթին պայմանավորում է եղանակային անբարենպաստ պայմաններով. «Երաշտ էր, եւ բերքը բավական քիչ է եղել՝ հատիկաընդեղենից սկսած»:

Որպես երկրորդ պատճառ Մնացականյանը նշեց հողերի դեգրադացումը եւ նրա կարծիքով էլ դա հիմնականում արտացոլվում է կարտոֆիլի արտադրության մշակման մեջ. «Կարտոֆիլի բերքը սկսել է  պակասել: Սա ոչ ճիշտ գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակության հետեւանքով է նաեւ»:

Մնացականյանը դեռեւս մայիսին կանխատեսել էր, որ այս տարի գյուղատնտեսական անկումը կլինի 5 տոկոսի սահմաններում. «Նախորդ տարի անկումը 8 տոկոս է եղել, այս տարի՝ 4.8 տոկոս: Շատ մարդիկ աշնանացան չարեցին: Նորմալ ցորենի բաշխում տեղի չունեցավ, եւ մոտ 300 տոննայի չափով ցորեն փչացավ՝ թափեցին»:

Գյուղատնտեսը կարծում է, եթե ճիշտ գովազդ կազմակերպվի, եթե գյուղացու հետ շփումներ լինեն, նա հաստատ կսկսի ավելի լավ աշխատել. «Ինձ թվում է, եկող տարվանից արդեն գյուղատնտեսական աճ կունենանք, եթե նախարարությունը ճիշտ աշխատի»:

Հարցին՝ այս պահին գյուղատնտեսության ոլորտում իրականացվող քաղաքականությունը աճ կապահովի՞, նա պատասխանեց. «Ջերմատնային տնտեսությունների 50 տոկոս սուբսիդավորումը դրական է: Բայց տեսեք, մենք ունենք այգեգործության հետ կապված լուրջ խնդիր: Եթե մեծ թափով այգեգործությունը սկսի տարածվել Հայաստանում, կարող է առաջին 2 տարում չհասցնի զարգանալ, որովհետեւ մենք նորմալ տնտեսություններ չունենք: Կսկսեն խաբեությամբ ինտենսիվ տնկիների փոխարեն միջին՝ ցածր որակի ծառեր վաճառել: Առաջնահերթ պիտի տնկարանային տնտեսությունների խնդիրը լուծվի երկրում: Ջերմատնային տնտեսվարողներին գոնե խորհրդատվության կարգով պիտի ուղղորդել՝ ինչ աճեցնել, ինչը՝ ոչ, որ որեէ ապրանքի գերկուտակում չլինի եւ որեւէ ապրանքատեսակի դեֆիցիտ չլինի: Պիտի բալանսավորվի պարտադիր: 40-50 հոգի արդեն ինձ դիմել են ջերմատնային տնտեսությունների հետ կապված»: