Երևան
23 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
23 °C
ԱՄՆ Սենատի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող եւ դատապարտող բանաձեւն ընդունելու փաստը հիրավի պատմական որոշում է՝ անկախ նրանից, թե աշխարհի թիվ 1 գերտերությունն այն արել է միայն պատմական ճշմարտությունը ճանաչելու, թե իր ռազմավարական դաշնակցին պատժելու կոնտեքստում։ «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Ստյոպա Սաֆարյանը՝ հավելելով, որ թեեւ այսօր դեռ լիավորին չենք տեսնում սրա ամբողջ հետեւանքները, բայց ավելի քան 100-ամյա վաղեմության փաստի ճանաչումը մեծ բան է նշանակում։
ԱՄՆ-ի սենատորներ Ռոբերտ Մենենդեսի եւ Թեդ Քրուզի մշակած այս բանաձեւը նախօրեին ԱՄՆ Կոնգրեսի Վերին պալատում ընդունվեց միաձայն՝ առանց վերապահումների։ Բանաձեւը Սենատին էր ներկայացվում չորրորդ անգամ, սակայն նախորդ երեք անգամների ժամանակ դրա վրա վետո էին կիրառել նախ ԱՄՆ-ի հանրապետական կոնգրեսական Լինդսի Գրեհեմը, երկրորդ անգամ՝ դարձյալ հանրապետական Դեյվիդ Փերդյուն, երրորդ անգամ՝ Հյուսիսային Դակոտայից ընտրված սենատոր Քեւին Քրամերը: Վետոյի կիրառումից հետո դեկտեմբերի 5-ին բանաձեւի համահեղինակ Մենենդեսը հայտարարել էր, որ պատրաստվում է այն ԱՄՆ-ի Սենատ բերել ամեն շաբաթ: Եւ ահա այս անգամ այն ընդունվեց՝ ընդգրկելով մի քանի կետեր, որոնց մեջ նշվում է, որ բանաձեւը պաշտոնապես մերժում է Թուրքիայի՝ հայերի, հույների, սիրիացիների, ասորիների եւ այլ քրիստոնյա ազգերի դեմ կատարած Ցեղասպանության նկատմամբ ժխտողականությունը: Բանաձեւն աջակցում է Հայոց ցեղասպանության մասին կրթության տարածմանը՝ օգնելու կանխել հնարավոր վայրագությունները մեր օրերում:
Ստյոպա Սաֆարյանի կարծիքով՝ բանաձեւի ընդունումը Թուրքիային ցույց տրված կարմիր քարտ է, երբ տարածաշրջանում, ըստ էության, առկա է լայնամասշտաբ պատերազմի եւ թուրքական ներխուժման վտանգ․
«Որքան էլ Թուրքիան զայրացած լինի հայկական խնդրով, ատամներ սեղմի եւ այլն, այնուամենայնիվ, նրա վրա դրված է ցեղասպան պետության պիտակ, եւ դրված է իր ռազմավարական դաշնակցի կողմից, ըստ որում՝ թիվ 1 գերտերության կողմից։ Այս պահի համար բանաձեւի ընդունումը չափազանց անհրաժետ էր, երբ Ադրբեջանը փնտրտուքի մեջ է, թե իրեն ով «դաբրո» կտա պատերազմի համար։ Բնականաբար հույսը դնում է Թուրքիայի աջակցության վրա, բայց սա, ակնհայտորեն, շատ խնդիրներ է լուծում»։
Մեր զրույցում քաղաքագետն ասաց, որ միայն առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե Թուրքիան կարող է Ադրբեջանին գրգռել մեր դեմ, բայց իրականում դա այդքան էլ այդպես չէ․
«Իհարկե, Թուրքիան Ադրբեջանին ուղղակի-անուղղակի աջակցություն միշտ էլ հայտնել է, հայտնելու է, բայց հիմա առավել քան երբեւէ՝ Թուրքիան հայկական գործոնից հիմա հեռու կմնա․ այս կտրվածքով սա մեզ համար նաեւ անվտանգային նշանակություն ունի»։
Հայաստանի աշխարհաքաղաքական դիրքի կարեւորությունը այս որոշման մեջ, իհարկե, կա։ Կա նաեւ հայկական դիվանագիտական կորպուսի աշխատանքը, բայց, վերլուծաբանի պնդմամբ, գործոնների ճնշող մեծամասնությունը, ակնհայտորենմ մեզանով պայմանավորված չէ․
«Դրա համար, չեմ կարծում, թե առանձնապես կարիք ունենք տեղավորվելու թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների արանքում։ Բայց նաեւ պետք է շատ լուրջ հետեւել զարգացումներին, որովհետեւ դրանք կապված են նաեւ ռուս-թուրքական մերձեցման հետ, եւ, թերեւս, պետք է կարողանանք այս բոլոր առանցներում մեր շահերը ճիշտ ձեւակերպել, թույլ չտալ մեր անվտանգությանը սպառնացող գործոններ։ Որովհետեւ ակնհայտ է, որ ԱՄՆ-ից եւ արեւմուտքից խռոված Թուրքիան ավելի շատ է մերձենալու Ռուսաստանի հետ։ Չեմ ուզում ասել՝ պատմությունը կրկնվելու հատկություն ունի, բայց ռուս-թուրքական տակտիկական համագործակցությունը, ցավոք սրտի, մեզ համար վատ ավարտներ է ունեցել։ Այս առումով պետք է մի բան հիշել, որ մենք ՀԱՊԿ-ի անդամ ենք, ՌԴ-ի ռազմավարական դաշնակից ենք, սակայն դա, իհարկե, մեզ որեւէ բանով չպիտի կաշկանդի ու մենք պիտի գործող դառնանք նաեւ հարավկովկասյան ուղղության մեջ՝ որպես ՌԴ միակ դաշնակից․ պետք է թույլ չտալ մեր շահերին հակառակ որեւէ գործողություն»։
Ստյոպա Սաֆարյանը մեր զրույցում նկատեց, որ հիմա կա ոչ թե մեր, այլ Թուրքիայի ընտրության հարցը։ Առավել շատ ոչ թե մենք պետք է մտածենք՝ ինչ անենք, որ Թրամփը հայտարարի Ցեղասպանությունը ճանաչելու մասին, այլ Թուրքիան պիտի զոհասեղանին դնի արեւմտյան բարիքները, որոնցից օգտվում է՝ առեւտրատնտեսական, ռազմաքաղաքական եւ այլ առումներով․
«Եթե Թուրքիան, այնուամենայնիվ, նախապատվությունը տա իր «ինքնուրույն», ինքնաբավ, ինքնագլուխ քաղաքական կուրսին, ապա այդ դեպքում պետք է սպասել, որ ԱՄՆ-ի պատժիչ քայլերն ավելի շատ են լինելու եւ այդ դեպքում արդեն այս բանաձեւը կարող է նաեւ շարունակություն ունենալ։ Բայց բացի Ցեղասպանությունը դատապարտող այս բանաձեւը, գոյություն ունի նաեւ Թուրքիայի դեմ սանկցիաների բանաձեւ։ Հիմա հարցը դրա ստորագրվելու մեջ է, ոչ այնքան Ցեղասպանության ճանաչման բանաձեւի, որովհետեւ դրա մասով ամեն ինչ ավարտված է։ Մնացած առումներով, թե ինչ շարունակություն կունենա, գործադիր քայլերի ոլորտ կգնա, թե ոչ, եւ Թրամփը ապրիլի 24-ին կօգտագործի Ցեղասպանություն բառը, սրանք կախված են լինելու թուրք-ամերիկյան հետագա հարաբերություններից։ Մնացյալը կախված է Թուրքիայի ընտրությունից․ ինքը շարունակո՞ւմ է համառել եւ վարել քաղաքականություն, որը ԱՄՆ-ին դրդելու է իր նկատմամբ պատժամիջոցներ կիրառել։ Մենք, երեւի թե, պիտի սպասենք դրան»։
Բանաձեւի ընդունումը, ինչպես եւ սպասելի էր, թուրքական կողմի բուռն արձագանքների առիթ է դարձել: Թուրք պաշտոնյաները նշել են, որ այս փաստը կարող է վատ անդրադառնալ երկու երկրների երկկողմ հարաբերությունների վրա։ Նրանք հիմնականում շեշտադրել են հանգամանքը, թե փաստաթուղթն իրավական ուժ չունի։ Անդրադառնալով Թուրքիայի արձագանքներին՝ Սաֆարյանը մեր զրույցում ընդգծեց, որ դրանք ավելի շատ հոխորտանք են հիշեցնում։ Նրանք փորձում են անտեսել փաստաթղթի կարեւորությունը ու հայտարարում են իրենց քաղաքակնությունը շարունակելու մասին․
«Թուրքիան նշել է, որ վարվելու են այնպես, ինչպես տարածաշրջանում իրենց կենսական շահերն են պահանջում։ Հիմա իրենց շահերը սպասարկելու կուրսը կտանի մի նոր առճակատման ԱՄՆ-ի հետ, որն էլ ստիպված կլինի այլ քայլեր ձեռնարկել, այդ թվում՝ Ցեղասպանության հետ կապված, հստակ չէ, բայց մի բան ակնհայտ է, որ վերջին տարիներին թուրք-ամերիկյան հարաբերությունները պարբերաբար երկրաշարժեր են ունենում՝ բավականին հզոր, եւ դա, կարծեք թե, անցնելու միտում չունի։ Մենք սա պիտի հիշենք։ Թուրքիան մի կողմից, իհարկե, ատամներ է սեղմում հայկական սփյուռքի, Հայաստանի վրա, բայց ինքն էլ հասկանում է, որ իր գործողությունները կապված են ոչ այնքան Հայաստանի որդեգրած քաղաքականության, որքան իր կողմից ԱՄՆ-ի շահերը վտանգելու հետ»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ Թուրքիան ակնհայտորեն փորձելու է առեւտրի դաշտ տանել ԱՄՆ-ին քրդական եւ այլ խնդիրներով, սակայն ինքը չի կարծում, թե ԱՄՆ-ն դրան համաձայնի, քանի որ եթե այդպես լիներ, արդեն իսկ բանը սրան չէր հասնի։
Այս պատճառով էլ, ինչպես նշեց քաղաքագետը, պետք է բուռն զարգացումների սպասել թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների առանցքում։ Թուրքերը, իհարկե, այս բանաձեւի դիմաց կփորձեն ուրիշների ձեռքերով այլ հարվածներ հասցնել ԱՄՆ-ին, բայց Ստյոպա Սաֆարյանի համոզմամբ, մյուս կողմից դա դաշտ կբացի հայկական գործոնի էլ ավելի ամրապնդման համար։
Ի դեպ՝ ընդունված բանաձեւը օրենք չէ: Այն հայտարարություն է եւ չունի իրավաբանական պարտադիր ուժ, հետեւաբար ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի ստորագրությանն էլ չի գնալու: Վերջինս եւ այլ պետական պաշտոնյաներ էլ ընդունված փաստաթղթի հիման վրա պարտավոր չեն կիրառել Ցեղասպանություն բառը։
Հիշեցնենք, որ հոկտեմբերի 29-ին էլ Հայոց Ցեղասպանությունը դատապարտող բանաձեւ ընդունվեց նաեւ ԱՄՆ Կոնգրեսի ներկայացուցիչների պալատում։
Պատրաստվում ենք դե յուրե արձանագրել Արծվաշեն էքսկլավի, իրենց տեսակետից անկլավի՝ ՀՀ-ի մաս լինելը․ վարչապետ
Որպես անհետ կորած որոնվող 56-ամյա տղամարդը հայտնաբերվել է Ջրվեժի ձորում. մարմինը եղել է կենդանիների կողմից հոշոտված
Սահմանը հանձնվելու է սահմանապահներին, ինչ վերաբերում է պաշտպանության ապահովմանը, դա արդեն ուրիշ խնդիր է․ Փաշինյան
Ոսկեպարում ըստ էության արձանագրվել է այն, ինչ մենք պայմանավորվել ենք ոսկեպարցիների հետ․ Նիկոլ Փաշինյան
Որոշումը նվազեցնելու է անվտանգային ռիսկը, որը կա Բաղանիս-Կիրանց-Ոսկեպար հատվածում և ՀՀ սահմանի ողջ երկայնքով․ վարչապետ
Խնդիրները և թերությունները շտկված են․ վարչապետը երկրորդ անգամ է այցելել Մեդովկայի նորակառույց դպրոց (տեսանյութ)
3 նոր ժայթքում՝ անցած 24 ժամում․ Ինդոնեզիայում Ռուանգ հրաբուխը կրկին անհանգիստ է (տեսանյութ)
Տյումենում ջրհեղեղի գոտուց երկու հազարից ավելի մարդ է տարհանվել
Հիմա կտեսնենք, թե ովքեր են դեմ սահմանազատմանը, այսպիսով՝ ովքեր են փորձում պատերազմի մեջ ներքաշել Հայաստանը․ Հակոբյան
Գետափնյա գյուղի մոտակա կամրջով երթևեկությունը դեռևս փակ է
Շատ կարևոր է արձանագրել, որ առաջին անգամ Հայաստանի Հանրապետությունն ու Ադրբեջանը հարց են լուծել սեղանի շուրջ․ վարչապետ
Երևանում քամին տանիքի թիթեղներ է պոկել, ծառ տապալել
Արտակարգ դեպք Երևանում․ հիմնական դպրոցներից մեկում 14-ամյա երեխան ատրճանակով կրակել է 15 տարեկան աշակերտների վրա
ՀՀ-ի համար սա խաղաղ և լեգիտիմ ճանապարհով տարածքային ամբողջականության վերականգնման գործընթացի սկիզբ է․ Խաչատրյան
2017-ին «Սևան ազգային պարկ»-ում առանձնապես խոշոր չափով հափշտակությունների, փողերի լվացման բազմադրվագ դեպքը բացահայտվել է
Վիճաբանության ժամանակ 38-ամյա տղան դանակի մի քանի հարված է հասցրել հորը․ վերջինս հիվանդանոցում մահացել է
Արարատի մարզում ապօրինի ընդերքօգտագործման հետևանքով պատճառված 13 մլն 736 հազար դրամի վնասն ամբողջությամբ վերականգնվել է
Դոլարն ու եվրոն կրկին էժանացել են․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 20-ին
ՄԱԿ գլխավոր քարտուղարն ուշադիր հետևում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի ձեռք բերած սահմանազատման համաձայնությանը և ողջունում
Նյու Յորքի դատարանի դիմաց երիտասարդն ինքնահրկիզվել է (տեսանյութ)
Հայաստանի գյուղերից, տարածքներից զիջելու մասին ցանկացած խոսակցություն լկտի սուտ է․ Հակոբ Արշակյան
Ողջունում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ Ալմա Աթայի հռչակագիրը սահմանազատման հիմք ընդունելու հայտարարությունը․ Բլինքեն
Այդ 4 գյուղը կեղծ օրակարգ է, կեղծ նարատիվ, որը, ցավոք, նաև ՀՀ սահմաններից դուրս է օգտագործվում․ Արայիկ Հարությունյան
Ոսկեպարի ճանապարհի դելիմիտացիայի հարցն առայժմ օրակարգում չէ․ վարչապետն ականջալուր է եղել ոսկեպարցիների մտահոգությանը
Հայաստան-Ադրբեջան սահմանին ԶՈՒ-ն երբ իր տեղը կզիջի սահմանապահներին․ Հարությունյանն ասաց՝ ինչ քննարկումներ են լինելու
ՀՀ իշխանությունները մեզ տեղյակ են պահել, որ համաձայնությունը ձեռք է բերվել միջազգային սահմանի հիման վրա․ Իրանի դեսպան
Ինչու հայ-ադրբեջանական սահմանազատման գործընթացը մեկնարկեց Տավուշից․ Արայիկ Հարությունյանը մանրամասնել է
Գոյություն չունի «Տավուշից տարածքներ հանձնելու» թեմա, համատեղ հայտարարության մեջ նշվում են գյուղերի անունները․ Գրիգորյան
Ռուսաստանը, ՀԱՊԿ-ը չեն ճանաչում Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը. Լավրովի «ինքնախոստովանությունը»
Այս բարդ գործընթացում պետք է լինենք առավել քան զգոն, տուրք չտանք մանիպուլյացիաներին ու կեղծ տեղեկատվությանը․ Մինասյան
Հուսադրող լուրեր կան Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման գործընթացի մեկնարկի վերաբերյալ․ Կլաար
Ովքեր դեմ են փոխհամաձայնեցված սահմանազատմանը, փորձում են պատերազմի մեջ ներքաշել Հայաստանը, վերածել ծայրագավառի․ Չախոյան
Վարչապետը Զառի միջնակարգ դպրոցի աշակերտների հրավերով ներկա է գտնվել «Պապ թագավոր» ներկայացմանը
Եթե Ստեփանակերտում ոչ թե «քֆուրով» որոշում ընդունող, այլ ադեկվատ իշխանություն լիներ, կսահմաներ ԼՂ շփման գիծը․ Աթանեսյան
Մենք ԵՄ-ի հետ սկսում ենք սերտ համագործակցության նոր ճանապարհ․ Արարատ Միրզոյան
Խաղաղության գործընթացը հիմնականում բաղկացած է որոշումներից, որոնք դուրս են «հակամարտելու» տրամաբանությունից․ Թորոսյան
Շուտով հայտնի ուժերը «մետոձիչկաները» կստանան, ու 10 կոպեկանոց լացի նոր եթերաշրջանը կհամարենք բացված․ Ալեքսանյան
Հայաստանը կստանա հնարավորություն սահմանազատման գործընթացը կազմակերպել քաղաքակիրթ և լեգիտիմ ընթացքով․ Ղազարյան
Աշխարհի գավաթ․ մարմնամարզիկ Վահագն Դավթյանը Փարիզի Օլիմպիական խաղերի ուղեգիր է նվաճել
Կողմերը կառաջնորդվեն Ալմա Աթայի 1991թ. հռչակագրով, մի բան, որից Ադրբեջանը արդեն տևական ժամանակ խուսափում էր․ Եղոյան
