Բողոք Թբիլիսիում. քաղաքական ճգնաժա՞մ, թե՞ ժամկետից շուտ քարոզարշավ

Թբիլիսիում Վրաստանի խորհրդարանի շենքի առջեւ նոյեմբերի 14-ից բողոքի ցույցեր են ընթանում: Դրանց մասնակցում են ավելի քան 20 ընդդիմադիր կուսակցություններ, ամառվա ակցիաներից հայտնի «Ամոթ» եւ «Փոխիր» երիտասարդական կազմակերպությունները, ինչպես նաեւ Վրաստանի քաղաքացիների օրեցօր աճող քանակ: Նոյեմբերի 17-ի ցույցին ներկա էր մոտ 5,5 հազար քաղաքացի:

Բողոքի պատճառը ընտրական բարեփոխումների տապալումն է: Ամառային ակցիաների ընթացքում իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը եւ դրա առաջնորդ Բիձինա Իվանիշվիլին խոստացել էր բավարարել ցուցարարների պահանջը՝ 2020թ. ընտրություններն անցկացնել համամասնական ընտրակարգով (կուսակցական ցուցակներով): Երեքշաբթի օրը հայտնի դարձավ, որ իշխող կուսակցության մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված պատգամավորներից շատերը դեմ են այդ նախաձեռնությանը: Իվանիշվիլին անգամ խորհրդակցություններ անցկացրեց այդ պատգամավորների հետ՝ համոզելու, որ նրանք կողմ քվեարկեն 2020թ. ընտրություններից սկսած համամասնական ընտրակարգի անցնելու օգտին: Իվանիշվիլիին, սակայն, չհաջողվեց համոզել նրանց, եւ իշխող կուսակցության մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված մոտ 40 պատգամավորներ չմասնակցեցին քվեարկությանը կամ դեմ քվեարկեցին օրինագծին, այդպիսով չապահովելով սահմանադրական օրենքի ընդունման համար անհրաժեշտ կողմ ձայների 3/4-ը (113 ձայն):

Համախմբված ընդդիմադիր քաղաքական ուժերի առաջնորդությամբ քաղաքացիները շրջափակեցին խորհրդարանի մուտքը: Նոյեմբերի 18-ի առավոտյան տարածքում գիշերած ցուցարարները պատգամավորներին թույլ չտվեցին մուտք գործել խորհրդարան, որտեղ պետք է քննարկվեր 2020թ. բյուջեի նախագիծը: Նրանք պնդում էին, որ պատգամավորները կարող են մուտք գործել շենք միայն արտահերթ ընտրությունների մասին որոշում կայացնելու համար:

Ընդդիմադիր քաղաքական ուժերն առաջ են քաշել միասնական պահանջների ցանկ: Նրանք մասնավորապես պահանջում են կառավարության հրաժարականը, արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացում համամասնական ընտրակարգով եւ համաներում ամառային ակցիաների ընթացքում բերման ենթարկվածների համար:

Թբիլիսիի նախկին քաղաքապետ Գիգի Ուգուլավան՝ խորհրդարանի դարպասները կողպելուց հետո հայտարարեց, որ «դռները կբացվեն մեկ անգամ՝ երբ մենք ընդունենք Իվանիշվիլիի կապիտուլյացիան»: Նման տրամադրվածությունը, ինչպես նաեւ այն, որ պահանջի շուրջ համախմբվել են մոտ 20 ընդդիմադիր ուժեր, կարող է անգամ հեղափոխության հայտ լինել, եթե ցուցարարների քանակը օբյեկտիվորեն փոքր չլիներ: Նոյեմբերի 18-ի երեկոյան ոստիկանությունը բազմաթիվ զգուշացումներից հետո հեռացրեց ցուցարարներին խորհրդարանի առջեւի փողոցի բանուկ հատվածից, իսկ դարպասներն ի վերջո բացվեցին առանց «Իվանիշվիլիի կապիտուլյացիայի»: Այդուհանդերձ, բողոքի ցույցը շարունակվում է:

Հատկանշական է, որ կառավարությունը, ի դեմս վարչապետ Գեորգի Գախարիայի, նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին եւ անգամ Բիձինա Իվանիշվիլին իրենց ափսոսանքը հայտնեցին օրինագծի տապալման առթիվ՝ տպավորություն ստեղծելով, որ «Վրացական երազանքն» իրոք ցանկանում է 2020թ. ընտրություններն անցկացնել լիովին համամասնական ընտրակարգով: Այդ պատկերը փոքր-ինչ «փչացնում են» իշխող կուսակցության համամասնական ընտրակարգով ընտրված 12 պատգամավորները, որոնք դուրս եկան խմբակցությունից, իսկ ոմանք վայր դրեցին մանդատները, քանի որ «քաղաքական դաշտի դիվերսիֆիկացիա» եւ «կուսակցությունների համար հավասար հնարավորություններ» էին ակնկալում, ինչը տեղի չունեցավ:

Ընդհանուր իրավիճակը, հաշվի առնելով թե՛ օրինագծի տապալումը, թե՛ բողոքի ակցիան՝ հավասարապես ձեռնտու են Վրաստանի իշխանություններին ու ընդդիմությանը: Համամասնական ընտրակարգին անցում այսպես թե այնպես կատարվելու է, սակայն ոչ թե 2020թ., այլ 2024թ. ընտրություններում. դա ամրագրված է Սահմանադրությամբ:

Օգտվելով Իվանիշվիլիի չկատարած խոստումից եւ համախմբվելով նրա դեմ, ընդդիմությունը մեկ տարի անց կայանալիք ընտրություններին ընդառաջ փորձում է հստակեցնել օրակարգը եւ, ինչու ոչ՝ միացյալ ճակատի հայտ ներկայացնել: Գլոբալ առումով՝ ընդդիմադիր ուժերից յուրաքանչյուրի համար սա փորձ է նախընտրական քարոզարշավից առաջ հասարակության աչքերում հնարավորինս շատ «միավոր» վաստակելու:

Իշխանությունները նախ ամեն առիթով հայտարարում են, որ «Վրացական երազանքը» ցանկացած ընտրակարգով էլ հաղթելու է ընտրություններում: Այդ պարագայում անհասկանալի է դառնում մեծամասնական պատգամավորների ընդդիմանալը ընտրական փոփոխություններին: Բնականաբար «Վրացական երազանքը» եւս մտավախություններ ունի առաջիկա ընտրությունների վերաբերյալ. հասարակությունն իրոք որոշակիորեն հոգնել է Իվանիշվիլիից, ինչի մասին է վկայում հասարակության՝ տարբեր առիթներով բարձրացող բողոքի ձայնը: Մյուս կողմից, սակայն, հեղափոխությունից զգուշանում է ոչ միայն իշխող կուսակցությունը, այլեւ հասարակությունը: Դա «Վրացական երազանքի» եւ լայն հասարակության ընկալումներում եզակի հատման կետերից է:

Հայաստանի համար թեման եւս զգայուն է, առավել եւս Իրանից ստացվող տեղեկատվության ֆոնին: Եզակի բարեկամ հարեւանների միաժամանակյա ներքին ապակայունությունը ճակատագրական հետեւանքներ կարող է ունենալ մեր երկրի համար: Այդուհանդերձ, ի տարբերություն Իրանի՝ Վրաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունները, թերեւս, պետք է դիտարկել ներքաղաքական պայքարի՝ ժամանակից շուտ սկսված նախընտրական քարոզարշավի շրջանակներում: