Գիտության նոր հայեցակարգ. եւ ակադեմիան կերգի իր երգը

05/11/2019 schedule10:00

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի 2006 թվականի նոյեմբերի 4-ի համարում

Ռոբերտ Քոչարյանն անձամբ է որոշել զբաղվել Գիտությունների ազգային ակադեմիայով: Եւ ակադեմիան, որը սարսափելի վայնասուն էր բարձրացրել գիտության բարեփոխումների` ՄԱԿ-ի առաջարկած ծրագրի շուրջ, այնուամենայնիվ, կդառնա հիմնադրամ: Այսինքն, կօպտիմալացվեն ինստիտուտներ, կվերանայվեն ԳԱԱ-ի ֆինանսավորման ձեւերը եւ այլն: Գիտության ոլորտում բարեփոխումներ իրականացնելու համար Ռոբերտ Քոչարյանի կարգադրությամբ ստեղծվել է միջգերատեսչական հանձնաժողով, եւ ստեղծված աշխատանքային խմբերը պատրաստել են գիտության ոլորտում բարեփոխումների հայեցակարգի նախագիծ, որն առաջիկայում դրվելու է հասարակական քննարկման: Ու երեկ կրթության եւ գիտության փոխնախարար Արա Ավետիսյանը, որը համակարգում է գիտության ոլորտը, ԿԳՆ-ում փորձում էր ներկայացնել այն, ինչ կարող է տեղի ունենալ ակադեմիայում: Եւ այսպես, ըստ Արա Ավետիսյանի, ակադեմիական ամբողջ համակարգը կմնա հիմնադրամի կարգավիճակով:

Ինստիտուտների օպտիմիզացիա, ինչպես նշեցինք, անպայման կլինի: Իհարկե, այս պարագայում ինստիտուտների թվի արագ կրճատում չի նախատեսվում. նախ, դրանք կվերածվեն միասնական գիտական կենտրոնների` պահպանելով իրենց ամբողջ կազմը, ունեցվածքը եւ աշխատանքի ուղղվածությունը, այնուհետեւ կորոշվի, թե որոնք կմնան որպես առանձին միավոր, այսինքն, որպես ինստիտուտ, եւ որոնք ձեռք կբերեն ավելի ցածր կարգավիճակ` վերածվելով լաբորատորիաների կամ հետազոտական միավորների` տվյալ կենտրոնի կազմում: Այսինքն, սա արդեն ենթադրում է, որ կազատվեն աշխատողներ, նաեւ ԳԱԱ-ի ենթակայության որոշ ինստիտուտների շենքեր, որոնք կառավարությունը հետագայում կարող է վաճառքի հանել:

Բնականաբար, գիտության ոլորտի ներկայացուցիչներն այս ամենը հանգիստ եւ առանց աղմուկի չեն ընդունի, չնայած որ բարեփոխումներն արվելու են փուլային տարբերակով: Ծերակույտի մոտ յուրաքանչյուր թիզի կորուստ եւ յուրաքանչյուր փոփոխություն պարզապես սարսափ է առաջացնում: Խոսքը հիմնականում ԳԱԱ-ի ենթակայության 40 ինստիտուտների մասին է, որոնց մեծ մասը պարզապես անգործության են մատնված, եւ հայտնի չէ, թե ինչով են զբաղված: Ու հիմա ՄԱԿ-ի ծրագիրից հետո, որով առաջարկվում էր թոշակի ուղարկել բոլոր տարեց գիտաշխատողներին եւ նրանց թոշակ տալ, եւ ինչը, փաստորեն սվիններով ընդունվեց, հիմա բոլոր այդ գիտաշխատողները պարզապես կարող են ազատվել աշխատանքից եւ վերջ:

Չի բացառվում նաեւ, որ ակադեմիան կարող է զրկվել իր հատուկ կարգավիճակից, որն ԳԱԱ-ի նախագահին տալիս է նախարարի կարգավիճակ, եւ որի քողի տակ այստեղ արվում է ամեն ինչ` սկսած ֆինանսական չարաշահումներից, օրենքների խախտումներից եւ այլն: Համենայնդեպս, առ այսօր ԳԱԱ-ն եղել է փակ համակարգ եւ հաշվետու է եղել միայն իր առաջ, լրագրողներին որեւէ հնարավորություն չի տրվել լուսաբանելու ԳԱԱ-ի նախագահության որեւէ նիստ, որեւէ քննարկում, ստանալ որեւէ տվյալ, ֆինանսներին վերաբերող որեւէ պաշտոնական թիվ եւ այլն: Ու հիմա, այսքան տարի անց, կառավարությունում, նախագահականում եւ նախագահի կարգադրությամբ ստեղծված նույն հանձնաժողովում վերջապես մարդիկ հասկացել են եւ համարում են, որ ակադեմիական ամբողջ համակարգն արդյունավետ չի գործում:

Երեկ, երբ մենք ԿԳ փոխնախարար Արա Ավետիսյանին հարցրեցինք, թե ինչու նա, որպես գիտության ոլորտը համակարգող փոխնախարար այսքան ժամանակ որեւէ արձագանք չտվեց ակադեմիայի շուրջ բարձրացված աղմուկին, նա որեւէ բան չասաց: Ավելին, մինչ այդ հանրապետական փոխնախարարը փորձում էր պաշտպանել ակադեմիային եւ ընդհանարապես, երեկվա նրա ասուլիսը մի փոքր նման էր PR ակցիայի` ԳԱԱ-ի թղթակից անդամ դառնալուց առաջ: Ինչեւէ, գիտության բարեփոխումները համակարգող հանձնաժողովը պատրաստվում է տալ այն հարցերի պատասխանը, թե ինչպիսի՞ն է գիտության ոլորտում առկա իրավիճակը, ինչո՞ւ է ստեղծվել նման իրավիճակ, ի՞նչ է պետք անել, ի՞նչ ուղղությամբ եւ ինչպիսի՞ հրատապությամբ է պետք լուծումներ տալ խնդիրներին կամ ինչպիսի՞ ինստիտուցիոնալ գիտական կառուցվածքներ են անհրաժեշտ գիտական հետազոտությունների իրականացման համար:

Վերանայվելու է գիտության ոլորտի ողջ ֆինանսավորման կարգը: Մի խոսքով, նպատակ է դրվել, որպեսզի մեր երկրում ստեղծված գիտական արդյունքը մրցունակ լինի միջազգային ասպարեզում եւ ներդնելի լինի հայրենական տնտեսության մեջ: Աշխատանքային խմբերին նաեւ հանձնարարական է տրվել` ուսումնասիրել մի քանի երկրների մոդելները գիտության կառավարման ոլորտի եւ ֆինանսավորման արդյունավետ ձեւերի կիրառման տեսակետից:

Խմբերն արդեն եղել են մի քանի երկրներում եւ կլինեն էլի մի շարք երկրներում: Ամբողջ այս աշխատանքի արդյունքը կներկայացվի կառավարություն որպես հայեցակարգ` հիմնարար փաստաթուղթ ընդունելու համար: Այնուհետեւ կսկսվեն օրենսդրական եւ ենթաօրենսդրական դաշտի ստեղծումը եւ դրան զուգահեռ` ինստիտուցիոնալ վերակազմակերպումները: Իսկ ինչու բարեփոխումները սկսվեցին հիմա եւ ինչու կորսվեցին այսքան տարիներ այն դեպքում, երբ ակադեմիական համակարգի բարեփոխումների շատ լուրջ ծրագրեր առաջարկվում էին դեռ տարիներ առաջ:

«Իմ կարծիքով, բարեփոխումները պետք է ավելի շուտ սկսվեին: Հիմա պետությունը եւ գործարար աշխարհը պատրաստ են ֆինանսավորելու եւ պատվեր տալու գիտական ծրագրեր»,- երեկ մեր հարցին այսպես պատասխանեց ԿԳ փոխնախարարը: Ակնհայտ է, սակայն, որ սույն բարեփոխումները նախընտրական այս շրջանում սկսելն ամենեւին էլ պատահական չէ: Իսկ մինչ այդ կարելի էր հանգիստ աչք փակել այն ամենի առաջ, ինչ տեղի էր ունենում ակադեմիայում եւ հանգիստ նայել, թե ինչպես է քայլ առ քայլ կործանվում երկրի ողջ գիտական համակարգը եւ այլ երկրներ արտահոսում գիտական իրական ներուժը:  

Լուսինե Բարսեղյան

Տպել
2164 դիտում

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա