Հենց դատական համակարգում գտնվող առաքինի դատավորները պիտի իրենց վրա վերցնեն համակարգը ֆիլտրելու առաքելությունը․ փաստաբան

Ռոբերտ Քոչարյանի գործով իրականացվող քրեական վարույթի ընթացքում տեղի ունեցող զագացումներն արդեն իսկ հնարավորություն են տալիս կանխազգալու, որ դատական համակարգի միջոցով փորձ է արվում վիժեցնել Մարտի 1-ի գործով իրականացվող քրեական հետապնդումը, եւ, հաշվի առնելով դատական համակարգի տրամադրվածությունը, ես լրջագույն մտավախություն ունեմ, որ Սահմանադրական դատարանի կողմից կարող է կայացվել այնպիսի դատական ակտ, որն ուղղակիորեն կդառնա Քոչարյանի գործով իրականացվող քրեական մեղադրանքի գերեզմանափորը: Այս մասին «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասաց փաստաբան Նորայր Նորիկյանը՝ անդրադառնալով վերջին օրերին ծավալվող իրադարձություններին, մասնավորապես՝ Քոչարյանի գործը կասեցնելուն ու Սահմանադրական դատարան ուղարկելուն։

Նորիկյանն ասաց, որ Քրեական դատավարության օրենսգրքի իրավակարգավորումների համաձայն՝ քրեական գործն իր վարույթ ընդունած դատավորը քրեական գործը վարույթ ընդունելու պահից 15 օրվա ընթացքում ի թիվս այլ հարցերի կարող է որոշում կայացնել քրեական գործի վարույթը կասեցնելու մասին: Նույն օրենսգրքի 31-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ Քրեական գործով վարույթը դատարանի որոշմամբ կարող է կասեցվել, եթե դատարանը գտնում է, որ կիրառման ենթակա օրենքը կամ այլ իրավական ակտը հակասում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը: Այս դեպքում դատարանն իրավունք ունի կասեցնել գործի վարույթը եւ դիմել Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրական դատարան: Ըստ փաստաբանի՝ ասվածից վկայում է, որ Ռ. Քոչարյանի գործը քննող դատավորը գտել է, որ այդ գործով կիրառման ենթակա օրենքը կամ այլ իրավական ակտը հակասում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը․

«Ենթադրությունները թողնում եմ Ձեզ՝ դրա բոլոր հետեւանքներով հանդերձ, միաժամանակ արձանագրելով, որ վարույթն իրականացնող մարմինը եւ դրա նկատմամբ դատավարական հսկողություն իրականացնող դատախազությունը պարտավոր էին այս քրեական վարույթի ընթացքում կանխատեսել, նախատեսել, հաշվարկել հնարավոր բոլոր հակաքայլերն ու ռիսկերը, այդ թվում՝ նաեւ այս, առավել եւս այն դեպքում, երբ ամիսներ շարունակ առնվազն իմ կողմից հրապարակային կերպով բազմաթիվ անգամներ ուղղակիորեն մատնանշվել է, որ ամեն ինչ պետք է արվի՝ բացառելու համար որեւէ վրիպում, բաց թողում կամ սխալ»:

Անդրադառնալով հարցին, որ գործը ՍԴ ուղարկելու որոշումը կայացվել է առանց որեւէ կողմի ներկայության, Նորայր Նորիկյանն ասաց, որ Քրեական դատավարության օրենսգրքի տարբեր հոդվածների յուրովի գնահատման խնդիր կա․

«Արդեն նշեցի, թե դատարանը ինչ պայմաններում կարող է որոշում կայացնել գործի վարույթը կասեցնելու մասին: Ինչ վերաբերում է դատավարության մասնակիցների ներկայությանը՝ օրենսգրքի 31-րդ եւ 292-րդ հոդվածների համակողմանի վերլուծությունից հետեւում է, որ դատավարության մասնակիցների ներկայությունը պարտադիր կլիներ արդեն իսկ նշանակված դատական քննության ժամանակ: Դատարանի կողմից որոշման կայացման ընացակարգը հնարավորություն է տալիս ենթադրելու, որ դատարանն այս հարցով որոշում կայացնելիս առաջնորդվել է քրեական դատավարության օրենսգրքի 292-րդ հոդվածով»:

Նորայր Նորիկյանը բացառում է, որ Սահմանադրական դատարանը գործը վարույթ չընդունի․

«Սահմանադրական դատարանի կողմից գործը վարույթ ընդունելու ընթացակարգը սահմանված է «Սահմանադրական դատարանի մասին» ՀՀ սահմանադրական օրենքով, եւ ներկայացվող դիմումի պահանջներին համապատասխանելու դեպքում բացառում եմ, որ վարույթ չընդունվի: Այլ հարց է, որ գոնե ինքս ունեմ այնպիսի համոզմունք, որ այսպիսի մարտավարությունը հստակ կերպով պլանավորված, նախապես կազմակերպված սցենար է, ինչպես արդեն նշեցի՝ վիժեցնելու համար այս գործի հետագա ընթացքը»:

Մեր հարցին՝ եթե ՍԴ-ն հօգուտ Քոչարյանի որոշում կայացնի, ապա այդ դեպքում ի՞նչ է սպասվում, ինչ կարող է լինել, գործն ընդհանրապես փակվելո՞ւ է, փաստաբանը պատասխանեց, որ, ինչպես բազմաթիվ առիթներով նշել է՝ Մարտի 1-ի գործը իսկական փորձություն ու քննություն է Հայաստանի դատաիրավական համակարգի համար․

«Եթե, ինչպես դուք եք ասում, ՍԴ-ն հօգուտ Քոչարյանի կայացնի որոշում, գոնե ինձ հասկանալի մասով, ինչը կենթադրի որ կա՛մ առաջադրված մեղադրանքով Սահմանադրական կարգի տապալման մասով հաղթահարված չէ Քոչարյանի սահմանադրական անձեռնմխելիությունը, եւ նա չի կարող այդ մեղադրանքով ենթարկվել քրեական հետապնդման, կա՛մ անգամ եթե հաղթահարված է նրա սահմանադրական անձեռնմխելիությունը, ապա քրեական օրենսգրքի 300.1 հոդվածը կիրառելի չէ նրա նկատմամբ, քանի որ այն ընդունվել է 2009թ. մարտի 18-ին եւ իր մեջ պարունակում է նոր հանցակազմ, ուստի չի կարող տարածվել 2008թ. տեղի ունեցած իրադարձությունների նկատմամբ»,-մեկնաբանեց Նորիկյանը՝ ընդգծելով, որ այս սցենարի իրագործման դեպքում Ռ. Քոչարյանի նկատմամբ Սահմանադրական կարգի տապալման հիմքով առաջադրված մեղադրանքն ուղղակիորեն կյանք չի ունենա, եւ կմնա միայն առանձնապես խոշոր կաշառք ստանու մեղադրանքը, որը դասվում է առանձնապես ծանր հանցագործությունների շարքին:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեի իր ուղերձում, խոսելով դատական իշխանության հանդեպ հանրային անվստահության մասին, նաեւ ասաց, որ բոլոր այն դատավորները, որոնք իրենց ներսում գիտեն, որ չեն կարող լինել անաչառ եւ օբյեկտիվ դատավորներ, պետք է հրաժարական տան՝ այդպիսով կարեւոր ծառայություն մատուցելով Հայաստանի Հանրապետությանն ու նրա ժողովրդին։ Փաստաբան Նորայր Նորիկյանից հետաքրքրվեցինք նաեւ, թե ի՞նչ մեխանիզմներ կան Սահմանադրական դատարանի, Բարձրագույն դատական խորհրդի կազմը, ընդհանրապես դատական համակարգը փոխելու համար, եթե, ի վերջո, դատավորներն ինքնակամ ներսից չմաքրեն այն․

«Իմ ասածը գուցե տարօրինակ հնչի, բայց, այդուհանդերձ, գործող իրավական նորմերը կարող են ստեղծել այնպիսի պատուհաններ, որ դատական համակարգն անցնի ինքնամաքրման: Վստահեցնում եմ ձեզ, դատական համակարգում կան առաքինի եւ ազնիվ դատավորներ, որոնք իրենք էլ ահանդուրժող են դատական համակարգում տիրող բարքերի նկատմամբ: Այդ դատավորներն իրենք պետք է նախանձախնդիր լինեն, վերցնեն պատասխանատվություն իրենց վրա՝ ինքնամաքրվելու, իրենց համակարգում իրենց որակն ու կարգավիճակը արատավորող անձանց «պերսոնա նոն գրատա» հայտարարելու, ուղղակիորեն այդ անձանց բոյկոտելու: Ավելին ասեմ, եթե կուզեք, հենց դատական համակարգում գտնվող առաքինի եւ ազնիվ դատավորները պետք է իրենց վրա վերցնեն դատական համակարգը ֆիլտրելու առաքելությունը: Կա դատարանների նախագահների խորհուրդ, կա դատավորների ընդհանուր ժողով: Այդ կառույցների աշխատանքն ու գործունեությունը պետք է դարձնել ավելի կենսունակ»,-ասաց փաստաբանը՝ շեշտելով, որ, մեծ հաշվով, այս գործում ահռելի աշխատանք ունի անելու օրենսդիր իշխանությունը․

«Դատական իշխանությունում իրականացվող ցանկացած փոփոխություն պետք է իրականացվի բացառապես օրենքով, իսկ օրենք ընդունելու համար պետք է կամք ու աշխատանք, մնացած բոլոր պայմաններն առկա են»,-եզրափակեց փաստաբան Նորայր Նորիկյանը: