Երիտասարդների 50 %-ի աշխատանքը չի համապատասխանում իրենց կրթական մակարդակին. նոր ակումբներ՝ դպրոցում

Կրթության եւ գիտության նախարարությունն օրեր առաջ հայտարարել էր, որ Հայաստանի մարզերի եւ Երեւանի 10 հանրակրթական դպրոցներում բացվելու են մասնագիտական կողմնորոշման ակումբներ` սովորողներին ապագա մասնագիտության ընտրության հարցում ուղղորդելու նպատակով: Գերատեսչության հաղորդագրության մեջ նաեւ նշվում էր, որ թեմայի շրջանակում աշակերտներին կմատուցվեն ընդհանուր գիտելիքներ աշխարհում գոյություն ունեցող, բայց վերացող ու նոր ստեղծվող մասնագիտությունների մասին:

Ակումբներն իրագործելու է «Սեյվ դը չիլդրեն Հայաստան» կազմակերպությունը՝ «ԵՄ-ն հանուն Հայաստանի. հմտություններ ապագայի համար» ծրագրի շրջանակներում: Ծրագրի տարածաշրջանային համակարգող Արսեն Սիմոնյանից խնդրեցինք մանրամասնել՝ գործընթացը սկսելուց առաջ ինչ հետազոտությունների վրա են հիմնվել ու նաեւ թվարկել վերացող ու ապագայում կանխատեսվող նոր մասնագիտությունների օրինակներ: Նա նկատեց, որ ակումբների նպատակն այնքան էլ ճիշտ չի մեկնաբանվում:

«Մենք օգտագործում ենք աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարության մշակած մեթոդաբանությունը, որն արդեն վեց տարի տարբեր դպրոցների հետ աշխատանքում իրենք կիրառում են: Այդ մեթոդաբանությունը չի նախատեսում, որ մենք աշակերտներին ասենք՝ դուք այսինչ մասնագիությունը ընտրեք, այսինչ մասնագիտությունը մի ընտրեք: Այս նախաձեռնության իմաստն այն է, որ աշակերտներին աջակցենք ինքնաբացահայտման մեթոդով կամ ավելի լավ պատկերացնելով աշխատաշուկան, մասնագիտությունները, ծանոթանալով տարբեր մասնագիտութունների հետ, իրենք ավելի տեղեկացված որոշում կայացնեն: Բայց որեւիցե կերպ աշակերտներին ուղղորդում չպետք է լինի»,- ասաց Արսեն Սիմոնյանը: Աշակերտներին այս կամ այն մասնագիտությանը ծանոթացնելու եղանակներից մեկն էլ լինելու է տարբեր հյուրեր հրավիրելը, որոնք կպատմեն իրենց մասնագիտության մասին:

Նա անդրադարձավ նաեւ մեզանում տարածված մոտեցմանը, երբ երեխաները մասնագիտություն ընտրում են ծնողների կամքով կամ հետեւելով ընկերոջ օրինակին: «Քիչ դեպքերում են լինում, երբ աշակերտները դպրոցական տարիքում հստակ պատկերացնում են, թե ինչ մասնագիտություն են ուզում կամ հստակ պատկերացնում են, թե բացի իրենց որոշած մասնագիտությունը ինչ մեծ սպեկտրով մասնագիտություններ կան: Ներկա բազմազանությանը ծանոթացնելու խնդիր ենք տեսնում, դրա համար այս ուղղությամբ որոշել ենք աշխատել»,- փաստեց մեր զրուցակիցը:

Ծրագիրը նախատեսվում է իրականացնել 8-րդ եւ ավելի բարձր դասարանցիների շրջանում: 11-12-րդ դասարանները դրան թերեւս չեն մասնակցի՝ հաշվի առնելով, որ նրանք հիմականում կողմնորոշված են լինում: Առավել նպատակահարմար է համարվել մասնագիտությունների ճանաչողության ուղղությամբ աշխատել համեմատաբար վաղ տարիքում: Նշված դպրոցներում կհատկացվեն առանձին սենյակներ, որտեղ կկազմակերպվեն այդ հանդիպումներ-քննարկումները:

«Որոշ դպրոցներում մասնագիտական կողմնորոշումը մտել է որպես ընդհանուր ուսումնական մաս, որոշ դեպքերում դա խմբակ է դիտարկվում»,- փոխանցեց ծրագրի տարածաշրջանային համակարգողը:

Բայց այսօրվա սրընթաց փոփոխվող աշխարհում հաճախ է ուշադրություն հրավիրվում, որ ներկայում պահանջված շատուշատ մասնագիտություններ վաղը կարող են անիմաստ դառնալ եւ, ընդհակառակը, կանխատեսվում է, որ ի հայտ են գալու նոր մասնագիտություններ՝ առավել համահունչ կյանքի նոր ռիթմին ու պահանջներին: Արդյո՞ք մասնագիտական կողմնորոշման ակումբների կազմակերպիչները տիրապետում են այդպիսի ուսումնասիրությունների եւ չի՞ լինի այնպես, որ այդ ակումբներում աշակերտների մեջ հետաքրքրություն առաջանա մի մասնագիտության նկատմամբ, որը վաղը պահանջված չլինի:  

Արսեն Սիմոնյանը նախ նշեց, որ Հայաստանի վերաբերյալ նման հետազոտություն չկա, իսկ թե Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի իրականացրած այդպիսի հետազոտությունը որքանով կարող է կիրառելի լինել Հայաստանի համար, մասնագետների գնահատելիքն է: Ապա, շարունակելով պատասխանել հարցին, հավելեց. «Հաշվի առեք, որ խոսում ենք հանրային քաղաքականության մասին: Եթե հստակ Հայաստանի համար հետազոտություն չունենք, չեմ կարծում, որ ճիշտ կլինի մենք ենթադրենք, աշակերտներին ասենք՝ օրինակ 10 տարի հետո «ա» կամ «բ» մասնագիտությունը չի լինելու: Դրա համար ավելի շատ կենտրոնանում ենք հմտությունների վրա: Օրինակ բոլոր հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ կա մեծ պահանաջարկ հաղորդակցության կամ ստեղծագործականության հետ կապված հմտությունների: Նմանատիպ հմտությունների վրա ենք մենք ավելի շատ շեշտադրում, որոնք կիրառելի կլինեն տարբեր մասնագիտություններում, տարբեր ոլորտներում, որոնք կօգնեն ավելի հեշտ աշխատանք գտնել»:

Այս ակումբներում կարեւոր է համարվելու նաեւ երեխաների մեջ սերմանել անընդհատ սովորելու գաղափարը՝ կարողանալու համար շարժվել փոփոխություններին համընթաց:

«ԵՄ-ն հանուն երիտասարդության. hմտություններ ապագայի համար» տարածաշրջանային ծրագրի շրջանակներում «Մեդիա մոդել» ընկերությունն իրականացրել է աշխատաշուկայի վերլուծություն, որի արդյունքում պարզվել է օրինակ հետեւյալ պատկերը.

-երիտասարդների գրեթե 50 տոկոսի աշխատանքը չի համապատասխանում իրենց կրթական մակարդակին. վերջինս ավելի բարձր է,

-287 000 երիտասարդ Հայաստանում տնտեսապես ոչ ակտիվ է,

-աշխատանք փնտրող երիտասարդների ընդամենը 4 տոկոսը պետական, իսկ 5 տոկոսը ոչ պետական զբաղվածության աջակցության ծրագրերից են օգտվում,

-յուրաքանչյուր 6-րդ երիտասարդ գործազուրկ է,

-5 երիտասարդ վարձու աշխատողից 1-ը աշխատում է ստվերում

-Չսովորող (ենթադվում է, որ խոսքը բարձագույն կրթության մասին է) եւ չաշխատող երիտասարդների 66 տոկոսը կանայք են:

«Սեյվ դը չիլդրեն Հայաստանը» նպատակ չի հետապնդում ժամանակի ընթացքում մասնագիտական կողմնորոշման ակումբներ ունենալ Հայաստանի բոլոր դպրոցներում, որոնց թիվն, ի դեպ, մոտ 1400 է: Ծրագրի ռեսուրսներն, ըստ Արսեն Սիմնոնյանի, թույլ են տալիս դրանք ձեւավորել միայն տասը դպրոցում: Ծրագրի ժամկետն ավարտվում է հունվարի 31-ին: Բայց կազմակերպությունը պատրաստակամություն է հայտնել դպրոցներին փորձագիտական աջակցություն տրամադրել առաջիկա երկու տարիներին: