Բոլթոնը Մոսկվայում էր. ինչ հարցեր են քննարկվել ռուս գործիչների հետ

Հոկտեմբերի 22-ից 23-ը պաշտոնական այցով Մոսկվայում էր ԱՄՆ նախագահի՝ ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլթոնը: Երկօրյա այցի ընթացքում Բոլթոնը հանդիպումներ ունեցավ ՌԴ մի շարք առանցքային պաշտոնյաների հետ: Հանդիպումների գլխավոր թեման միջին եւ փոքր հեռահարության հրթիռների մասին պայմանագրից ԱՄՆ-ի դուրս գալու միտումն է: Դրա մասին հայտարարել էր ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը Fox News հեռուստալիքի եթերում: Թրամփը դա բացատրել է նրանով, որ Ռուսաստանը չի հետեւում համաձայնագրի դրույթներին:

Բոլթոնը ռուսական լրատվամիջոցների հետ զրույցներում Թրամփի հայտարարությունը հիմնավորել է ոչ միայն Ռուսաստանի կողմից համաձայնագրի դրույթների խախտումով, այլեւ նրանով, որ համաձայնագիրն այլեւս մենաշնորհային չէ: Նրա խոսքով՝ այսօր թե՛ Հյուսիսային Կորեան, թե՛ Չինաստանն արտադրում են միջին հեռահարության հրթիռներ՝ շրջանցելով, ըստ էության, այն դրույթները, որոնք ամրագրված են ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի միջեւ գործող համաձայնագրով: Նա նաեւ ակնարկել է, որ Չինաստանից եկող վտանգը կարող է սպառնալ Ռուսաստանին:  

Բոլթոնը վստահեցրել է, որ, թեեւ վերջնական որոշում դեռեւս չկա՝ համաձայնագրից դուրս գալու մասին հայտարարությունը լուրջ է եւ նպատակ չի հետապնդում ՌԴ-ի հետ հետագա բանակցություններում որոշակի օգուտ կորզելու: Միեւնույն ժամանակ նա հայտնել է ռազմավարական նշանակության զենքերը կրճատելու մասին պայմանագիրը երկարաձգելու ԱՄՆ-ի պատրաստակամության մասին՝ հավելելով, որ այն գործելու է մինչեւ 2021 թ. եւ «դեռ շատ ժամանակ կա»:

Երկօրյա այցի ընթացքում Բոլթոնը հանդիպումներ ունեցավ ՌԴ անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշեւի, արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի, պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի եւ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ:

Պատրուշեւ-Բոլթոն հանդիպման ընթացքում ռուսական կողմը, համաձայն պաշտոնական հաղորդագրության, հայտնել է խնդրահարույց կետերի շուրջ համատեղ աշխատանք իրականացնելու պատրաստակամության մասին: Նշվել է նաեւ, որ համաձայնագրի չեղարկումը «լուրջ հարված կլինի սպառազինությունների չտարածման եւ վերահսկման միջազգային իրավական համակարգի համար»: Ամերիկյան տեսակետը տրամագծորեն տարբերվում է: Բոլթոնը հանդիպումից հետո նշել է, որ ԱՄՆ-ի՝ համաձայնագրից հրաժարվելը «աշխարհն ավելի վտանգավոր չի դարձնում»:

ԱՄՆ նախագահի խորհրդականը արդյունավետ է որակել Շոյգուի հետ հանդիպումը: Դրա ընթացքում ՌԴ պաշտպանության նախարարը Բոլթոնի ուշադրությունն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Սիրիայում ռուսաստանցի եւ ամերիկացի զինվորականները անընդհատ կապի մեջ են եւ արդյունավետ համագործակցություն են ծավալում: Բոլթոնն իր հերթին նշել է, որ դա արդյունավետ համագործակցության «միակ դրական օրինակն» է ՝ միեւնույն ժամանակ հույս հայտնելով, որ Սիրիայի հարցով երկխոսությունը կընդլայնվի: Ընդհանուր լարվածությունը հաշվի առնելով՝ այս տեսակետը փոքր ինչ հուսադրող է:

Ի հեճուկս Բոլթոնի այն պնդումների, թե ԱՄՆ-ի՝ համաձայնագրից դուրս գալով աշխարհն ավելի վտանգավոր չի դառնում՝ ստեղծված իրավիճակն իրոք սպառնալից է: Ռազմական մեծագույն ներուժ ունեցող երկրներից երկուսը, ըստ էության, զրկվում են փոխադարձ վերահսկողության լուրջ մեխանիզմից, ինչը կարող է աստիճանաբար վերադարձնել սպառազինությունների մրցավազքի անհրաժեշտությունը՝ արդեն մի քանի բեւեռների կողմից:

Ինչեւէ, Հայաստանի համար Բոլթոնի այցում առավել հետաքրքրական է արցախյան թեման: Դա այն եզակի հարցերից է, որում Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն գտնվում են «բարիկադների» նույն կողմում: Եթե Բոլթոնը Ռուսաստան այցելած լիներ արտաքին քաղաքականությունում ընդհանրություններ գտնելու համար՝ Արցախի հարցը, Սիրիայի ճգնաժամի հետ միասին կհայտնվեր «դրական օրինակների» շարքում: Սակայն, Բոլթոնը Մոսկվայում էր այլ նպատակով:

Այդուհանդերձ, Սերգեյ Լավրովի հետ հանդիպումից հետո Ռուսաստանում ԱՄՆ դեսպանատունը հաղորդագրություն տարածեց, որի համաձայն հանդիպումների ընթացքում քննարկվել են իրավիճակը Սիրիայում, Կովկասում, Չինաստանի հետ կապված հարցեր, ինչպես նաեւ երկկողմ հարաբերություններին առնչվող այլ հարցեր: Չնայած այդ հայտարարությանը ռուսական РИА Новости-ն, հղում կատարելով «բարձրաստիճան պաշտոնյայի», հայտնել է, որ Կովկասին անդրադարձ ընդհանրապես չի եղել»:

Կովկասին անուղղակի անդրադարձ պետք է լիներ Պուտինի հետ հանդիպմանը, որը կայացավ հոկտեմբերի 23-ի երեկոյան: Դեռեւս մինչեւ հանդիպումը, ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտնել էր լրատվամիջոցներին, որ Պուտինն ու Բոլթոնը այլ հարցերի շարքում քննարկելու են նաեւ տարածաշրջանային հակամարտությունները: Հաշվի առնելով այն, որ Բոլթոնը Մոսկվայից հետո այցելելու է Հարավային Կովկաս՝ մեծ է հավանականությունը, որ առաջին հերթին քննարկվել են հենց մեր տարածաշրջանի հակամարտությունները: Այդ պարագայում հատուկ շեշտ պետք է դրվեր, իհարկե, ՌԴ եւ ԱՄՆ տեսանկյունից առավել խնդրահարույց՝ Վրաստանի հակամարտությունների վրա:

Ինչեւէ, Բոլթոնի ռուսաստանյան այցի մանրամասները հայտնի կդառնան, թերեւս, արդեն այն ժամանակ, երբ սկսված լինի նրա հարավկովկասյան այցը: Հոկտեմբերի 24-ին ԱՄՆ նախագահի խորհրդականը կլինի Ադրբեջանում, հաջորդ օրը կհյուրընկալվի Երեւանում, ապա կմեկնի Վրաստան: Այդ ընթացքում, հավանաբար, պարզ կդառնա նաեւ, թե ինչ փոփոխություններ են սպասվում տարածաշրջանային քաղաքականությունում: