«Վերջ օլիգարխիային». ինչպես է հնարավոր օլիգարխների զավթած կապիտալը վերադարձնել հանրությանը

Երկրում տեղի ունեցած թավշյա հեղափոխությունից հետո նոր նախադրյալներ են ստեղծվել օլիգարխների առաջ պետական ապարատի դռները փակելու համար: Այս կոնտեքստում վերջին ամիսներին ստեղծվել է «Վերջ օլիգարխիային» քաղաքացիական նախաձեռնությունը, որի նպատակն է օլիգարխների ապօրինի զավթած հարստությունը վերադարձնել դրա իրական տերերին՝ հանրությանը:

Իսկ ի՞նչ տարբերակով է հնարավոր իրականացնել, այսպես ասած, «օլիգարխ-հանրություն համագործակցությունը»:

Ընդհանրապես, օլիգարխները սովորական հարուստները չեն: Օլիգարխներն այն անձինք են, ովքեր ինչ-որ ազդեցություն ունեն հասարակության որոշակի շերտի ու պետական իշխանության վրա: Եւ այդ անձանց ձեռքից հանրային կապիտալը հետ բերելու համար անհրաժեշտ է ոչ թե ուղղակի ոչնչացնել օլիգարխներին՝ նրանց հետ ոչնչացնելով կամ կորցնելով նաեւ այդ կապիտալը, ոչ թե ողջ միջոցները պետականացնել, այլ որոշակի մեխանիզմների միջոցով դրանք վերադարձնել հանրությանը:

Ըստ «Վերջ օլիգարխիային» նախաձեռնության անդամների՝ այդ մեխանիզմներից մեկն այն է, որ եթե անձն իր սեփականության ապօրինի մասը ինքնակամ ներկայացնի եւ համագործակցի նախաքննության հետ, նրա հանդեպ տարբերակված մոտեցում կցուցաբերվի եւ վերջինիս գործը կքննվի քաղաքացիական ընթացակարգով, սակայն այլ մոտեցում կցուցաբերվի գանձագողերի, միջոցներն ուղղակի չհայտարարագրած պաշտոնյաների, հարկերից խուսափողների, ստացած մենաշնորհները օգտագործելով հարստացածների ու կաշառակերների հանդեպ:

Այս մեթոդով հավաքագրված միջոցները, սակայն չեն ուղղվելու պետական բյուջե, այլ գնալու են կրթության, առողջապահության, անվտանգության ապահովման ու այլ ոլորտներում, աղետի գոտում պետական ծրագրեր իրականացնելու համար ստեղծված հատուկ ֆոնդեր:

Չնայած նրան, որ ՀՀ-ում ապօրինի հարստացումը քրեականացվել է ընդամենը մեկ տարի առաջ, այնուամենայնիվ գաղտնիք չէ, որ տարիներ շարունակ տարբեր պաշտոնյաների կողմից յուրացումներ են արվել պետբյուջեից: Հիմա «Վերջ օլիգարխիային» նախաձեռնությունը այդ յուրացումներն անողներին, պարզ ասած, առաջարկվում է օրինականացնել այդ սեփականությունը, հետո դատարանը կորոշի, թե ինչպես են գոյացել այդ միջոցները եւ ինչ ժամանակում ու ինչ եղանակով պետք է վերադարձվեն դրանք:

Ավելի վաղ «Հայկական ժամանակ»-ը գրել էր «Անցումային արդարադատության» մեխանիզմների մասին: Այդ մեխանիզմներից են փաստահավաք հանձնաժողովների ստեղծումը, դատական գործերի վերաբացումը, գաղտնի փաստաթղթերի գաղտնազերծումը, վնասի հատուցումը, պետաիրավական խորքային փոփոխությունը եւ այլն: Ստացվում է, որ «Վերջ օլիգարխիային» քաղաքացիական նախաձեռնության որդեգրած քաղաքականությունը, ըստ էության, կապված է «Անցումային արդարադատության» մեխանիզմների հետ:

Այս պահին նախաձեռնությունը մշակում է հանրությունից ապօրինի կերպով զավթված կապիտալը վերադարձնելու համար օրենսդրական փոփոխությունների մի փաթեթ, որն առնվազն սեպտեմբերին պետք է ներկայացվի Ազգային ժողովին: Այս մասին «Հայկական ժամանակ»-ին տեղեկացրեց նախաձեռնության անդամ, տնտեսագետ ու հանրային գործիչ Սուրեն Սահակյանը:

Սուրեն Սահակյան

Վերջինս հաստատում է այն միտքը, որ նախաձեռնության բուն գաղափարը «Անցումային արդարադատության» բաղկացուցիչ մասն է դառնալու. «Նախաձեռնության նպատակն իրենից ենթադրում է «Անցումային արդարադատության» մեխանիզմներ: Որովհետեւ գործածվում են այնպիսի գործիքներ, էություն ու տրամաբանություն, որոնք սովորական արդարադատության պայմաններում չեն կիրառվում»,- հավելեց Սուրեն Սահակյանը:

«Վերջ օլիգարխիային» նախաձեռնությունը հայտարարել էր, որ բաց է առաջարկների համար, սակայն Սահակյանի խոսքով՝ ծրագրի ընդհանուր կոնցեպտում տվյալ պահին կոնկրետ փոփոխություններ չկան, որովհետեւ չեն եղել էական փոփոխություններ մտցնող առաջարկություններ. «Հիմա ճշտվում են իրավական մեխանիզմները, որոնցով կարելի է ի կատար ածել ծրագրի քաղաքական, տնտեսական ու սոցիալական բաղադրիչները»,-ասաց տնտեսագետը:

Մեր հարցին՝ երբ պարզ լինի, թե «Անցումային արդարադատության» մեխազնիմների մաս կազմող հանձնաժողովներն ինչպես են ստեղծվելու, նախաձեռնության անդամները նպատակ ունե՞ն լինել այդ հանձնաժողովներում, Սահակյանը պատասխանեց, որ անհրաժեշտության եւ ինստիտուցիոնալ ներգրավման առաջարկության դեպքում իրենք անպայման կներգրավվեն այդ հանձնաժողովներում:

Օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթը Ազգային ժողովին ներկայացնելուց ու խմբակցությունների հետ հավանական քննարկումներից հետո «Վերջ օլիգարխիային» նախաձեռնությունը միտք ունի համագործակցել նաեւ արդարադատության նախարարության հետ: