ԶՈՒ կառավարման համակարգի խնդիրները. ռազմական փորձագետ

06/06/2018 schedule14:05

Հայաստանի Հանրապետության նոր կառավարությունն իր ծրագրում կարեւորագույն խնդիր է համարում զինված ուժերի մարտունակության եւ արդյունավետության բարձրացումը: Իմ կարծիքով՝ դրան անհնար կլինի հասնել, եթե իրական փոփոխություններ չեն կատարվել զորքերի կառավարման համակարգում:

Բանակի կառավարումը չի կարելի համեմատել այլ ոլորտների հետ, քանի որ բանակը հանդիսանում է ավանդական բրգաձեւ, ավտորիտար եւ փակ համակարգ: Այս ամենը էապես ազդեցություն են թողնում բանակի բոլոր օղակներում կառավարման ողջ գործընթացի վրա: Այս համակարգը մենք ժառանգություն ենք ստացել Խորհրդային Միությունից եւ անցած երեք տասնամյակի ընթացքում փորձել ենք ազատվել ավելորդ թվացող ավտորիտարիզմից: Սակայն, իմ կարծիքով, այդ փորձերի արդյունքում ստացել ենք առավել խճճված եւ անհասկանալի համակարգ: Օրինակ՝ զորքերի ամենօրյա կառավարումն իրականացվելիս առաջնորդում ենք երեք հիմնական օրենքով.

  • ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագիրք,
  • ՀՀ ԶՈՒ կարգապահական կանոնագիրք,
  • ՀՀ ԶՈՒ կայազորային եւ պահակային ծառայությունների կանոնագիրք:

Առաջին եւ ամենակարեւոր հարցը երեւի այն է, որ այս կանոնագրքերը վերածել ենք օրենքի, ինչը իմ կարծիքով երեւի ժողովրդավարականությունն ցուցադրելու համար է կատարվել: Փաստացիորեն 1994 թվականից առ այսօր դիրքային պատերազմի մեջ գտնվող երկիրի համար զորքերի կառավարմանը վերաբերվող փաստաթղթերը դարձնել օրենքներ, որոնք բաց հասնելի են ցանկացած անձի առանց բացառության, ըստ իս, նման մոտեցումը ճիշտ չի կարող լինել: Դա միգուցե նորմալ երեւույթ է եվրոպական երկրների համար, որոնցից շատերի բանակը ուղղակի սիմվոլիկ առումով կարելի է բանակ համարել, բայց ոչ մեր:

Երկրորդ կարեւոր հանգամանքը այս օրենքներում ներդաշնակության բացակայումն է: Դրա հիմնական պատճառ է հանդիսանում այն, որ ՀՀ ԶՈՒ կարգապահական կանոնագիրքը ամբողջությամբ փոփոխվել է 2012 թվականին, իսկ մյուս երկուսը խորհրդային բանակում գործող կանոնադրություններն են, որոնք ուղղակի թարգմանվել եւ հարմարեցվել են մեր իրականությանը:

Զորքերի կառավարման համակարգի ժողովրդավարացման գործընթացներից կարելի է համարել նաեւ բարեփոխումների արդյունքում կառավարման կենտրոնական ապարատի (պաշտպանության նախարարության եւ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի) վերակազմավորումն: Այստեղ առաջ են գալիս բավականին մեծ խնդիրներ: Կառավարման կենտրոնական ապարատը բարեփոխումների արդյունքում ամբողջությամբ հեռացավ խորհրդային մոդելից, իսկ զորքերը մնացին խորհրդային մոդելում: Իմ կարծիքով երկու իրար հակադիր մոդելներ մեկ համակարգում չեն կարող աշխատել ներդաշնակ: Այս նույն իրականության մեջ է մտնում արեւմտյան որոշակի տարրերի ներդրումը համակարգի գործունեության մեջ: Օրինակ «Հրամանատարում առաջադրանքով» (mission command)  կոնցեպցիայի ներդրումը: Նույնիսկ մակերեսային վերլուծության արդյունքում կարելի է հասկանալ, որ զորքերի կառավարման խիստ արտահայտված ուղղահայաց կառավարման համակարգում չի կարող գործել մի կոնցեպցիա, որը ստեղծված է զորքերի կառավարման հորիզոնական բազմաշերտ կառավարման համակարգով բանակի համար (ԱՄՆ-ի բանակ): 

Ի վերջո կառավարման կենտրոնական համակարգի կամ բուրգի գագաթի եւ միջնամասի ու ստորոտի անհամապատասխան կառուցվածքը բերելու է նրան, որ  կառավարման ուղղահայացում վերեւ-ներքեւ եւ ներքեւ-վերեւ կապուղիներով ընթացող տեղեկատվությունը ենթարկվելու է աղավաղման: Այդ խնդրի լուծման համար շատ կարեւոր է, որ բուրգի գագաթը եւ ստորոտը միացնող օղակը կարողանա սահուն կերպով կարգավորել բուրգի երկու հատվածների անհամապատասխանությունը: Այստեղ է, որ առաջ է գալիս կառավարման համակարգի եւս մեկ կարեւորագույն խնդիր՝ կադրային քաղաքականության խնդիրը: 

Համակարգի միջին օղակում կադրային նշանակում կատարելիս ներկայումս մեծ ուշադրություն է դարձվում պաշտոնին նշանակվող անձի կոմպետենցիաներին: Թվում է, թե դրանով լուծելի են դարձվում այն խնդիրները, որոնք առկա են համակարգում: Սակայն, միջին օղակում պաշտոնի նշանակելու հարցում երբեմն բաց է թողնվում այն, որ բացի պաշտոնական կոմպետենցիաներից շատ կաեւոր է, որ պաշտոնատար անձը հստակ տիրապետի ներքեւի օղակի իրավիճակին: Ցավոք սրտի, հաճախ պաշտոնների են նշանակվում անձինք, որ ունեն գերազանց տեսական գիտելիքներ, սակայն իրենք երբեւիցե չեն հանդիսացել ներքին օղակի անմիջական զինծառայող, չեն կատարել այնպիսի ծառայողական պարտականություններ, որոնք ի պաշտոնե կատարում են ներքին օղակի զինծառայողները: 

Զորքերի կառավարման համակարգի միջին օղակում քիչ չեն պաշտոնատար անձինք, որոնք ցածր օղակների համար կատարողական որոշումներ են ընդունում, հիմնվելով իրենց տեսական գիտելիքների վրա, բայց պատկերացում անգամ չունեն, թե գործնականում այդ որոշումները իրականացնելու համար ինչպիսի ջանքեր են անհրաժեշտ:

Այստեղ առկա է նաեւ մեդալի հակադիր երեսի գործոնը: Միջին օղակում պաշտոնների են նշանակվում անձինք, որոնք ցածր բոլոր օղակները անցել են, լավ տիրապետում են իրավիճակին, ունեն գերազանց կատարողականություն, սակայն նրանք էլ ունեն տեսական գիտելիքների պակաս:

Իհարկե, զորքերի կառավարման համակարգում առկա խնդիրները միայն այսքան չեն, սակայն սրանք են այն հիմնականները, որոնց լուծումը էականորեն կբարձրացնի զորքերի կառավարման արդյունավետությունը: Այսինքն՝ զորքերի կառավարման արդյունավետության բարձրացման համար անհրաժեշտ է առաջնահերթ մեկ միասնական դաշտ բերել ամենօրյա ծառայության կազմակերպման եւ ղեկավարման իրավական դաշտը, ողջ համակարգը համաչափ տեղավորել կառավարման բուրգում եւ լուրջ ուշադրություն դարձնել կադրային քաղաքականությանը:

Հրաչյա Պետրոսյանց
Ռազմական փորձագետ, պահեստի փոխգնդապետ

Տպել
3801 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում