«Երեխաները հայրենասեր լինել պարտավոր են». Լիլիթ Ավագյանի հոդվածը

Հայաստանում փող լվանալու համար բոլոր միջոցներն արդարացված էին: Եվ այդ միջոցներից մեկն էլ ռազմահայրենասիրական դաստիարակությունն էր: Հիշենք, որ միայն օրեր առաջ ԿԳ նախարար Արայիկ Հարությունյանը հետ կանչեց 2018թ. մարտին շրջանառության մեջ դրված «Սովորողների ռազմահայրենասիրական դաստիարակության ռազմավարությունը» օրինագիծը: Ըստ այդմ՝ պետությունը, դպրոցը ստանձնել էին կերտել «հայրենիքի պաշտպանությանը պատրաստ քաղաքացի», նպաստել «հայոց բանակում պատանիների ծառայության նախապատրաստմանն ու պարտքի զգացումի ձեւավորմանը, զինվորականի մասնագիտության հանդեպ գրավչության մեծացմանը, ազգային արժեքների գիտակցմանը, հայրենիքի հանդեպ նվիրվածության գիտակցմանը, կարգապահության ամրապնդմանը, հայրենիքը թշնամուց պաշտպանելու գիտակցմանը»:

Զինվորական ծառայության հանդեպ գրավչությունը մեծացնելու պետության հիմնական գործառույթներից հիմնականը, անկեղծ լինենք, գործազրկությունն է: Երբ անգործ մնացած տղամարդիկ Ռուսաստան գնալու հնարավորություն չունենալով, սակայն ընտանիքի (կամ թող լինի՝ հայրենիքի) հանդեպ պարտքի զգացումով՝ անցնում են պայմանագրային ծառայության:

Հայրենասիրության թեմային անդրադառնալ ստիպեց Անվտանգության խորհրդի նոր քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի եւ Պաշտպանության նախկին նախարար Վիգեն Սարգսյանի նամակագրությունը: Ա. Գրիգորյանը հարցազրույցում ասել էր, թե ազգ-բանակ կոնցեպտը, հասարակությանը հայրենիք սիրել սովորեցնելն անհրաժեշտ չէ:

Վիգեն Սարգսյանը հիշեցրել էր, որ «Երկրի պաշտպանությունն ու անվտանգությունը բոլորիս սրբազան պարտքն է»:

Այդպես էլ կա: Եվ ապրիլյան պատերազմին ժողովուրդը դա ցույց տվեց՝ առանց նման հիշեցումների:

Նախկին իշխանությունները հայրենասիրությունը «մատաղ սերնդին» փոխանցելու «կոմպլեքս» ծրագրեր ունեին, որոնք իրականացվում էին Պաշտպանության նախարարության եւ Կրթության ու գիտության նախարարությունների հետ՝ ձեռք ձեռքի:

Հայրենիքը սիրել տալու գործին ժամանակին լծված էր նաեւ ԵԿՄ-ն, որը ԿԳՆ-ի հետ «փոխըմբռնման հուշագիր» էր ստորագրել՝ ռազմահայրենասիրությունը դպրոց մտցնելու նպատակով: Դա այն ժամանակ էր, երբ ԿԳ նախարարն Արմեն Աշոտյանն էր:

Բոլորը հասկանում էին՝ հայրենիքն անհատույց, հենց այնպես սիրելն էլ չափ ունի: Գալիս է ժամանակ, երբ շատ սուր է դրվում հայրենասիրությունը ֆինանսավորելու հարցը: Եվ ահա, որպեսզի կարողանան երիտասարդությանը սովորեցնել հայրենիքը որակյալ սիրել, անհրաժեշտ են ֆինանսական զգալի ներարկումներ՝ պետական բյուջեից: Այսինքն՝ մեր հաշվին:

Դեռեւս 2015-ի բյուջեի քննարկումների ժամանակ ԿԳ նախարար Արմեն Աշոտյանը ազդարարեց, թե դպրոցներում հայրենասիրական ակումբներ բացելու համար պետբյուջեից հատկացվել է 65 միլիոն դրամ: Դա ոչ հեռավոր 2014 թվականն էր: Ահա եւ պարոն Աշոտյանի ելույթից հատված. «Երեխաները կարող են լինել ժողովրդավար, մոնարխիստ, անարխիստ, բայց նրանք պարտավոր են լինել հայրենասեր»:

Ինչպե՞ս պետք է 65 միլիոն դրամը ծառայեր հայրենասիրական զգացողություններ արթնացնելուն: Գումարը ծախսելու էր արդեն «Պատանի երկրապահ» կառույցը. «Պատանի երկրապահ կառույցները մասնակցում են երկրապահական ուխտագնացություններին, լինում են սահմանամերձ բնակավայրերում, հայրենաճանաչություն, հայրենասիրություն, մարտարվեստ են սովորում: Գումարը հիմնականում այդ ուղղությամբ է ծախսվում. բանակի տոն, հետո՝ մայիսի 8-ը, սպարապետի ծնունդը՝ մարտի 5-ին, եւ այլն»:

Իսկ երբ Երեւանի ավագանու անդամ Անահիտ Բախշյանի տարակուսանք հայտնեց 65 միլիոն դրամն այսկերպ ծախսելու մասին, ԵԿՄ փոխնախագահ Արա Կետիկյանը կարճ կապեց. «Ի վերջո, դուք կո՞ղմ եք հաղթանակներին, թե՞ չէ»:

65 մլն դրամը ռազմահայրենասիրական նպատակներով ծախսելու մասին փոքրիկ ելույթ էր ունեցել նաեւ ժամանակին մեկ այլ Պնախարար՝ Սեյրան Օհանյանը. «Հաշվի առնելով մեր երկրի առաջ ծառացած ներքին եւ արտաքին սպառնալիքները՝ Պաշտպանության նախարարն ընդգծեց Հայաստանի նորագույն պատմության, ինչպես նաեւ Արցախյան պատերազմի ընթացքում ձեռք բերված արժեքներն աճող սերնդին պատշաճ կերպով փոխանցելու անհրաժեշտությունը, քանի որ միայն այդ կերպ կարելի է ապահովել մեր երկրի հետագա զարգացումը»:

«Աճող սերնդին» «պատշաճ ձեւով», ինչ խոսք, կարելի է տեղ հասցնել մեր ձեռքբերումները, սակայն մինչ բյուջեից 65 միլիոն դրամը նստի միջոցառումների կազմակերպիչների հաշիվներին, դպրոցականները ծնողներից լսում էին, թե դիցուք, Շուշիի հատուկ գումարտակի հրամանատար Ժիրայր Սէֆիլյանին ՀՀ եւ ԼՂՀ քաղաքացիություն չեն տրամադրում, քաղաքական պատճառներով ազատազրկում են:

Բայց ՊՆ-ն անհողդողդ էր դպրոցականներին հայրենասիրական դաստիարակություն «սերմանելու» գործում: Ահա ՊՆ մեկ այլ հաղորդագրություն. «Մարտունակ բանակ ունենալու համար անհրաժեշտ է դաստիարակել ազգային ինքնության եւ հպարտության զգացումով համակված երիտասարդներ»:

Այս եւ նման խոսքերի թիկունքը դատարկ է: Մարդուն առհասարա՛կ հատուկ է սիրել հայրենիքը: Եվ դրա համար պետական ծրագրեր, «միջոցառումներ», ուխտագնացություններ, այն էլ՝ բյուջեից ֆինանսավորվող, անհրաժեշտ չեն: Պետությունը պետք է դադարի մեզ հայրենասիրության ինդուլգենցիաներ վաճառել, որոնք տպվում են մեր իսկ գրպանի փողերով: Պաշտպանության նախարարությունը չպետք է 1000-ական դրամ գանձի յուրաքանչյուրիցս՝ «Ազգ-բանակ» գաղափարախոսությունը սպասարկելու նպատակով:

Ապրիլյան պատերազմը ցույց տվեց, որ հայրենիքն այն արժեքն է, որ անգամ ձախողված, կոռումպացված ու ոչ լեգիտիմ իշխանությունների դեպքում հասարակությունն ամեն ինչ մի կողմ է դնում եւ գնում առաջնագիծ:

Հայրենիքի հանդեպ սերն իռացիոնալ է, ինչպես սերն՝ առհասարակ: Ծնվելուց անմիջապես հետո արդեն սիրում ենք մեր ծնողներին, մեզ շրջապատող մարդկանց: Եվ ոչ այն հիմնավորմամբ, որ նրանք բոլորից լավն են, այլ որովհետեւ նրանք մեզ հարազատ են, անփոխարինելի: Եվ ինչ-որ պահից հասկանում ես, որ սիրում ես նաեւ հայրենիքդ: Եթե անկեղծ՝ ռազմահայրենասիրական «կոմպլեքս ծրագրերը», «մատաղ սերունդը պետք է հայրենասեր լինի» տիպի կարգախոսները, աշխատավարձից պահված 1000-ական դրամները ավելի շուտ խանգարում են սիրել հայրենիքը: