Որքանո՞վ է ռուսական կողմը հակված նվազեցնել գազի գինը. նոր իրողություն, նոր տրամաբանություն

Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում քննարկվող թիվ մեկ թեման, իհարկե, երեկ ԵՏՄ գագաթաժողովի շրջանակներում Փաշինյան-Պուտին հանդիպումն էր Սոչիում: Սա ճանաչողական հանդիպում էր եւ տեխնիկական տեսանկյունից մեծ օրակարգ չուներ: Կողմերը ընդամենը ճշտեցին իրենց դիրքորոշումները միմյանց նկատմամբ: Ռուսական կողմը պետք է համոզվեր, որ Հայաստանը արտաքին քաղաքական առաջնահերթությունների մեջ կտրուկ շրջադարձեր չի անի, հայկական կողմը պետք է համոզվեր, որ Ռուսաստանը տեղի ունեցող իրադարձությունները համարում է ՀՀ ներքին գործը, երկու կողմերը պետք է համոզվեին, որ հակված են համագործակցել, զարգացնել հարաբերությունները եւ այլն: Ամեն ինչ խոսում է այն մասին, որ երկու կողմն էլ համոզվել են այն ամենում, ինչ ուզում էին հստակեցնել: Համենայն դեպս հակառակի մասին ակնարկներ ու ազդանշաններ գոնե երեկ չկային:

Թե ինչպես, ինչ արագությամբ եւ ինչ ուղղությամբ կզարգանան հայ-ռուսական հարաբերությունները հետագայում՝ ցույց կտա ժամանակը: Օրինակ, եթե վերցնենք հարաբերությունների զուտ տնտեսական բաղադրիչը, ապա այստեղ կան նուրբ խնդիրներ: Խոսքը առաջին հերթին վերաբերում է Հայաստանին մատակարարվող գազի գնին:

Գազը վաճառում է Ռուսաստանը «Գազպրոմի» միջոցով: Յուրաքանչյուր 1000 խորանարդ մետր գազի գինը ՀՀ սահմանին 150 դոլար է: Առաջին հայացքից սա համեմատաբար ցածր գին է, եւ առաջին հայացքից գազը Ռուսաստանինն է, եւ ինչ գնով ուզենա, այն գնով էլ կվաճառի: Բայց այս մոտեցումը տրամաբանական էր մինչեւ Հայաստանի՝ ԵՏՄ անդամ դառնալը: Ներկայումս գազի այսպիսի գինը որեւէ կերպ չի տեղավորվում ԵՏՄ-ի՝ որպես տնտեսական միասնական տարածքի տրամաբանության մեջ: Ո՞րն է խնդիրը: Անդամակցելով ԵՏՄ-ին, Հայաստանը ընդունեց ԵՏՄ-ի մաքսային կարգավորումները: Այսինքն, ԵՏՄ անդամ երկրների տնտեսվարողները միմյանց հետ առեւտուր են անում այնպես, ինչպես միեւնույն երկրի տնտեսվարողները: Այսինքն, նրանց միջեւ չկան մաքսային սահմաններ: Իսկ ահա երրորդ երկրների հետ առեւտուր անելիս գործում են մաքսատուրքեր, որոնք մեծ մասամբ ավելի բարձր են, քան Հայաստանում սահմանված էին մինչեւ ԵՏՄ անդամակցումը: Այլ կերպ ասած, Հայաստանը սահմանափակեց այլ երկրների հետ իր առեւտրի հնարավորությունները: Այս պայմաններում իրենց արտադրությունում գազ օգտագործող ընկերությունները հայտնվում են խիստ անհավասար պայմաններում: Օրինակ, Հայաստանում գործող ջերմոցը, ապակու գործարանը, ալյումինի գործարանը եւ այլն մեկ խորանարդ մետր գազի դիմաց վճարում են 103-118 դրամ: Ճիշտ նույն արտադրությամբ զբաղվող ջերմոցներն ու գործարանները Կրասնոդարի մարզում մեկ խմ գազը գնում են 42-51 դրամով: Հաշվի առնելով, որ ԵՏՄ-ին անդամակցելուց հետո Հայաստանում եւ Կրասնոդարի մարզում գործող ընկերությունները գտնվում են միեւնույն տնտեսական տարածքում, ապա միայն գազի գնի այսպիսի տարբերությունների պատճառով հայկական ձեռնարկությունները ի սկզբանե անմրցունակ են դառնում: Դա նույնն է, որ, ասենք, Շիրակի մարզում գործող ջերմոցի սեփականատերը գազը ձեռք բերի 103 դրամով, իսկ Սյունիքի մարզում գտնվող ջերմոցի սեփականատերը՝ 45 դրամով, բայց երկուսի արտադրած լոլիկն էլ նախատեսված լինի Երեւանում վաճառելու համար: Ակնհայտ է, որ Շիրակի մարզի ջերմոցի արտադրած լոլիկի ինքնարժեքը շատ ավելի բարձր կլինի ու այն կդառնա անմրցունակ:  Միեւնույն տնտեսական տարածքում գազի գների այսպիսի տարբերությունը, մեղմ ասած, այնքան էլ տրամաբանական չէ:

Էլ չենք խոսում բնակչության համար մատակարարվող գազի սակագնի մասին: Կրասնոդարի բնակիչը գազի համար վճարում է 50 դրամ, հայաստանցի սպառողը՝ 139 դրամ:

Գազի գների այս տարբերությունը պայմանավորված է նաեւ նրանով, որ 150 դոլարանոց գազը ստանում է ոչ թե Հայաստանը, այլ ռուսական «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությունը, որն էլ իրականացնում է գազի մատակարարումը սպառողներին: Այդ ընկերության շահույթը ամբողջությամբ «Գազպրոմի» շահույթն է:

Ակնհայտ է, որ սա հայ-ռուսական տնտեսական հարաբերություններում առկա բավականին ցավոտ խնդիր է, որը տարիներ շարունակ լուծում չի գտնում: Դժվար է ասել, թե նախկին իշխանությունները որքանով են համառ գտնվել այս խնդրին լուծում տալու համար: Բայց փաստն այն է որ Ռուսաստանում ու Հայաստանում գազի գների տարբերությունը չափվում է ոչ թե տոկոսներով, այլ անգամներով: Մանավանդ որ Հայաստանում կան հենց ռուսական ընկերություններ, որոնք գազի խոշոր սպառողներ են: Նույն «Գազպրոմին» պատկանող Հրազդանի 5-րդ բլոկը, Հրազդանի ՋԷԿ-ը, «Ռուսալ Արմենալ» ընկերությունը...: Վերջիններս նույնպես ստիպված են մի քանի անգամ թանկ գնով գազ ձեռք բերել:

Երեկվա հանդիպման ժամանակ այսպիսի կոնկրետ խնդիրներին անդրադարձ չի եղել, իհարկե: Բայց պետք է սպասել, որ հետագայում, երբ կսկսվեն ավելի «մասնագիտական» թեմաներով քննարկումներ, նմանատիպ խնդիրները կմղվեն առաջին պլան:

Որքանո՞վ է ռուսական կողմը հակված նվազեցնել գազի գինը՝ դժվար է ասել: Դա ոչ այնքան տնտեսական, որքան քաղաքական որոշման արդյունք պետք է լինի: Դա էլ իր հերթին կպայմանավորվի նոր՝ բոլորովին նոր իրողություններով: Կարելի է ասել, աննախադեպ իրողություններով: Այն, մեղմ ասած, ջերմ ու էմոցիոնալ ընդունելությունը, որին արժանացավ ՀՀ նորընտիր վարչապետը Սոչում բնակվող հազարավոր հայերի կողմից, Հայաստանի նոր ղեկավարության նկատմամբ ռուսաստանաբնակ հայերի ունեցած շատ բարձր վստահության ու աջակցության ապացույցն է: Եվ այդ պայմաններում Հայաստանի հետ տնտեսական հարաբերություններին նոր բովանդակություն եւ նոր տրամաբանություն հաղորդելը կարող է բխել հենց ՌԴ իշխանությունների շահերից:

Խմբագրականը տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի մայիսի 15-ի համարում:

Տպել
9600 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում