Առանց արյան, առանց ատելության. համաշխարհային մամուլի արձագանքը հեղափոխության հաղթանակին

Լուսանկարում՝ Հանրապետության հրապարակը մայիսի 8-ն. լուսանկարը՝ Գիորգի Գոգուայի

Միջազգային հանրության, մամուլի, փորձագիտական շրջանակների ուշադրությունը վերջին մի քանի շաբաթների ընթացքում կենտրոնացած էր Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունների վրա: Հայկական հեղափոխության խաղաղ բնույթը եւ անարյուն ընթացքը հիացմունք էին առաջացնում միջազգային հանրության մոտ, իսկ փորձագիտական շրջանակները անսահման հարգանք էին տածում իշխանության եւ ընդդիմության կողմից դրսեւորած խոհեմության հանդեպ, որի շնորհիվ կայացավ հայտարարված թավշյա հեղափոխությունը:

Los Angeles Times-ի հեղինակ Սաբրա Այրեսը իր «Հայաստանն անհավանականի սպասման մեջ. ոչ բռնի հեղափոխությունը՝ հաղթանակի շեմին» հոդվածում անդրադարձել է պայքարի խաղաղ բնույթին՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով աշխարհաքաղաքական տարրի բացակայությանը: Այրեսը գրել է, որ հասարակության՝ զանգվածային խաղաղ ցույցերի միջոցով պայքարի հաղթանակը անհավատալի էր թվում:

«Հայաստանի շարժումը, ի տարբերություն Վրաստանի եւ Ուկրաինայի, անսովոր էր նաեւ աշխարհաքաղաքական տարրի բացակայության պատճառով», - նշել է հեղինակը, հավելելով, որ Հայաստանի բողոքի ցույցերի առաջնորդները որդեգրել էին հայամետ դիրքորոշում:

Քարնեգի հիմնադրամի կայքում փորձագետ Թոմաս դե Վաալը իր «Հայաստանի հեղափոխությունը եւ 1988 թ. ժառանգությունը» հոդվածում անդրադարձել է հայերի խաղաղ պայքարի պատմությանը՝ նշելով, որ «Հայաստանի իշխող վարչակազմի անսպասելի փլուզումը ավելի լավ հասկանալու համար, պետք է ուսումնասիրել Հայաստանում 1988 թ. սկսված անկախության պայքարը: Դե Վաալը գրել է, որ ե՛ւ 1990-ականներին ե՛ւ 2018-ին վարչակարգը հանձնվել է: Այդ երկու հաղթանակների հիմնական տարբերությունը, ըստ դե Վաալի, նրանում է, որ նոր բողոքների սերունդը զերծ է խորհրդային մտածելակերպից՝ չի դիտարկում Մոսկվան որպես մայրաքաղաք:

Ռուսական info-resist.org կայքում պատմաբան Անդրեյ Զուբովը հայ ժողովրդին շնորհավորելու հետ մեկտեղ իր հիացմունքն է հայտնում հեղափոխության հաղթանակի կապակցությամբ:

«Խաղաղությամբ, առանց արյան, առանց պարտված կողմի նկատմամբ ատելության: Չկան կոտրված պատուհաններ, թալանված խանութներ կամ ռեստորաններ: Ընդհակառակը, փողոցներում բոլորի համար միս են խորովում, թխվածք են բաժանում: Ամենուր նվագում են: Մարդիկ երգում եւ պարում են: 1915 թվականի արյունալի Ցեղասպանության պատասխանը 103 տարի անց՝ առանց գեթ մեկ կաթիլ արյան խաղաղ եւ հաղթական հեղափոխությունն էր», - գրել է պատմաբանը:

Նա նաեւ անդրադարձել է իշխանության կողմից ուժի չգործադրման պատճառներին: Ըստ Զուբովի՝ զգալով միլիոնավոր հայ աչքերի հայացքներ ամբողջ աշխարհից, Սերժ Սարգսյանը չգնաց ո՛չ պայքարի, ո՛չ խաբեության, այդպիսով դառնալով, «եթե ոչ հերոս, ապա գոնե հարգված մարդ Հայաստանում»:

Eurasianet.org կայքը անդրադարձել է Հայաստանի երիտասարդությանը եւ անվանել նրանց «հեղափոխության շարժիչ»:

«Վերջին շաբաթների ընթացքում Երեւանի փողոցները գրաված ակտիվիստներից շատերի համար 1999 թվականից ի վեր իշխանություն հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունը միակ իշխանությունն էր, որը նրանք տեսել էին», - գրել է կայքը:

Այդուհանդերձ, հենց երիտասարդների լայն ներգրավվածությունը բողոքի շարժմանը դարձավ դրա ամենանշանավոր հատկություններից մեկը, եւ հենց երիտասարդության մասնակցությունը հնարավոր դարձրեց հեղափոխության կայացումը:

Ալ Ջազիրայի սյունակակագիր Արտո Վոնը Հայկական հեղափոխությունն անվանել է «սոցիալիզմի մաստեր կլաս»:

«Հայերը միասնական դիրք գրավեցին իրենց սոցիալ-տնտեսական իրավունքների համար պայքարում եւ նրանք հաղթեցին», - գրել է Վոնը, հավելելով, որ Սահմանադրության մեջ ամրագրված ժողովրդավարությունը վերականգնվում է: Նա վստահություն է հայտնել, որ «այս անգամ ժողովուրդը հետեւելու է նրան, թե ինչ է աճում, քանի որ այս անգամ նրանք իրենց ձեռքերով են տնկել նոր Հայաստանի սերմերը:

Հայաստանի քաղաքացիների մոտ մեկ ամիս տեւած ակտիվ պայքարը ոչ միայն նպաստեց սեփական ուժերի նկատմամբ հավատի ձեւավորմանը, այլեւ լավագույնս ներկայացրեց հայ մարդու էության՝ թվում էր թե կորսված, հատկանիշները՝ ազատասիրությունն ու խաղաղասիրությունը: Միջազգային մամուլի արձագանքները, բացառությամբ հատուկենտ դեպքերի, դրական էին եւ արտացոլում էին իրականությունը, ինչը հույս է ներշնչում, որ ապագայում Հայաստանի միջազգային վարկանիշը էլ ավելի կբարձրանա: Ինչ խոսք, նաեւ հաճելի էր հետեւել միջազգային հանրության դրական արձագանքին, սակայն դա հավելյալ պատասխանատվություն է առաջացնում այդ հանրության եւ ինքներս մեր առջեւ՝ պահել այն դեմքը, որը մենք վերգտանք պայքարի ընթացքում ու հետեւողական լինել հաղթանակի պահպանման գործում:

Տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի մայիսի 9-ի համարում: