Չճզմվել ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի արանքում

Լուսանկարը՝ ԱՄՆ Կոնգրեսի «Հայկական կոկուսի» եւ Հայաստան-ԱՄՆ խորհրդարանական բարեկամական խմբի եւ Ամերիկայի Հայ Դատի հանձնախմբի անդամները, Վաշինգտոն 07.03.18, լուսանկարը՝ ANCA-ի

Ս. թ. հունվարի 29-ին ԱՄՆ ֆինանսների նախարարությունը Կոնգրեսին ներկայացրեց «Կրեմլի ցուցակը», որում ներկայացված են երկրորդական պատժամիջոցների թիրախում հայտնված անձինք: Դրանից հետո սկսեցին լուրեր տարածվել, որ Հայաստանը եւս, նույն CAATSA-ի շրջանակներում տեսականորեն կարող է հայտնվել ԱՄՆ պատժամիջոցների թիրախում:

Այս տեսանկյունից առնվազն հետաքրքիր է դառնում օրենքի ստորագրումից հետո հայ-ամերիկյան հարաբերություններում նկատվող ակտիվության որոշակի աճը: Սեպտեմբերին Հայաստան ժամանեց ԱՄՆ Կոնգրեսի ներկայացուցչական պատվիրակությունը: Այցը նախաձեռնել էր Կալիֆորնիան ներկայացնող ծագումով հայ կոնգրեսական Ջեքի Սփիր Կանչելյանը, իսկ պատվիրակության կազմն առավել քան խոսուն էր. հայկական արմատներով կոնգրեսական Աննա Էշուն, 1988 թ.-ի երկրաշարժից հետո օգնություն բերած կոնգրեսական Ֆրանք Փալոնը, ԼՂ ականազերծման աշխատանքների համար հավելյալ գումար տրամադրելու ԱՄՆ Կոնգրեսի որոշումը նախաձեռնած կոնգրեսական Դեյվիդ Վալադաոն: Պատվիրակության կազմում էին նաեւ «չեզոք» կոնգրեսականներ Թուլսի Գաբարդը եւ Ջիմ Սենսենբրեները:

Այցի ընթացքում քննարկվեցին բազմաթիվ հարցեր, տարբեր մակարդակներում: Մասնավորապես՝ հայազգի Աննա Էշուն Ազգային Ժողովում լրագրողների հարցերին պատասխանելիս հայտարարեց. «Մենք շարունակելու ենք մեր ջանքերը, որպեսզի Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները միանա միջազգային հանրությունը ներկայացնող այն մեծաթիվ երկրներին, որոնք արդեն իսկ ճանաչել են Հայոց ցեղասպանությունը»: Նա նաեւ նշեց, որ իրենց այցն առնչվում է ապագային՝ հայ-ամերիկյան գործընկերությանը եւ տնտեսական կապերի ամրապնդմանը:

Այս այցը կարելի էր համարել բարեկամական ժեստ եւ քաղաքական աստառ չփնտրել, սակայն վերջին ամիսներին եւս որոշակի ակտիվություն է նկատվում հայ-ամերիկյան հարաբերություններում: Մասնավորապես՝ փետրվարի 9-ին Էդվարդ Նալբանդյանն ընդունեց ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի եւ Եվրասիայի հարցերով փոխտեղակալ Բրիջիթ Բրինքին, իսկ մարտի 5-ին հանդիպում ունեցավ ԱՄՆ պետքարտուղարի՝ տնտեսական եւ բիզնեսի հարցերով փոխտեղակալ Բրայան ՄաքՖիթերսին: Հանդիպումների ընթացքում քննարկվել են հայ-ամերիկյան փոխգործակցության առավել խորացման ու զարգացման հեռանկարները, առեւտրատնտեսական կապերի առավել խթանումը: Քաղաքական եւ ինտեգրացիոն գործընթացների վերաբերյալ հարցեր չեն քննարկվել:

Մարտի 6-ին ԱՄՆ է մեկնել Հայաստան-ԱՄՆ բարեկամական խմբի պատվիրակությունը: Պատվիրակության անդամ Էդմոն Մարուքյանը 1in.am-ին տված հարցազրույցում ասաց, որ Միացյալ Նահանգներում իրենց այցը պատմական են համարում, քանի որ «վերջին 10-15 տարիների ընթացքում այսպիսի խորհրդարանական ներկայացուցչական, բազմակուսակցական պատվիրակություն չի եղել»:

Նրա խոսքով՝ հայ-ամերիկյան հարաբերությունների զարգացման ներուժը, այդ թվում՝ սփյուռքի առումով, լիովին չի օգտագործվում: Նա նաեւ հիշեց, որ հասարակական սեկտորում աշխատելու ժամանակ քաղաքացիական հասարակության մակարդակում կար ակտիվ համագործակցություն, փոխայցելություններ, որոնք այսօր չեն նկատվում: Պատճառը, ըստ Մարուքյանի, ԱՄՆ-ի նոր ադմինիստրացիայի կողմից վարվող քաղաքականությունն է՝ հետաքրքրության անկում կա բոլոր երկրների հանդեպ:

Նա նաեւ խոսել է Կարնեգի հիմնադրամի փորձագետների հետ հանդիպման մասին, նշելով, որ դրա ընթացքում ներկայիս կառավարումն ԱՄՆ-ում բնութագրվել է որպես քաոտիկ, երբ որեւէ մեկը չի կարող կանխատեսել, թե Թրամփի հաջորդ քայլը որն է լինելու:

Այդուհանդերձ, ո՞րն է հայ-ամերիկյան հարաբերությունների նոր փուլի նպատակը: Այդ հարցի պատասխանը տրվել էր դեռեւս ԱՄՆ-Հայաստան բարեկամական խմբի սեպտեմբերյան այցից առաջ: Այցը նախաձեռնած կոնգրեսական Ջեքի Սփիր Կանչելյանը «Ամերիկայի Ձայն»-ի հետ զրույցում խոսեց այցի օրակարգի հիմնական կետերի մասին: Դրանք էին կոռուպցիայի դեմ պայքարը, ժողովրդավարության զարգացումը, համագործակցությունը տեխնոլոգիական եւ բիզնես ոլորտներում, Հայաստանի ինքնիշխանությունը եւ դրա երաշխիքները, Ռուսաստանից Հայաստանի էներգետիկ կախվածության վերացումը:

Նման միտվածությամբ էր սկսվում նաեւ Վրաստանի եւ Ուկրաինայի հետ հարաբերությունների սերտացումը, որը երկու դեպքում էլ դրամատիկ ընթացք ու տխուր ավարտ ունեցավ: Այդ փորձը կարող է օգտակար լինել մեր համար: Հայաստանը, ելնելով մի շարք օբյեկտիվ եւ սուբյեկտիվ պատճառներից (Արցախի հարց, իշխանությունների ներքին լեգիտիմության խնդիր, սոցիալական անարդարություն եւ այլն) իրավունք չունի կտրուկ քայլեր կատարելու ո՛չ դեպի Արեւմուտք, ո՛չ դեպի «էլ ավելի» Ռուսաստան: «Ե՛ւ, ե՛ւ»-ի քաղաքականությունը մեծ մասամբ բխում է կտրուկ քայլեր կատարելու անթույլատրելիությունից:

Թյուր կարծիք թող չստեղծվի, որ ԱՄՆ-ը շահագրգռված է Ռուսաստանից Հայաստանի, օրինակ, էներգետիկ կախվածությունը վերացնել մեր շահերից ելնելով: Բնական է, որ այն ունի սեփական հետաքրքրությունները եւ ոչ միայն տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական խաղի համատեքստում, այլ նաեւ սեփական ազդեցությունը Հայաստանի վրա տարածելու համար, քանի որ մինչ օրս, Հայաստանը ներկայացել է որպես կիսաինքնուրույն երկիր, որի ղեկավարությունը կարող է մի գիշերում քաղաքական վեկտորը փոխել 180 աստիճանով, կամ ՄԱԿ-ի քվեարկությունների ժամանակ հետեւել կոնկրետ երկրի օրինակի:

Այդ պատճառով, որքան էլ զարմանալի թվա, հարկավոր է Միացյալ Նահանգների հետ իրենց իսկ նախաձեռնած երկխոսության ընթացքում հպարտ կեցվածք ընդունել եւ փորձել ճիշտ ներկայացնել իրավիճակը, որպեսզի ԱՄՆ-ում հստակ տարբերակեն Հայաստանի ղեկավարությունը եւ Հայաստանի հասարակությունը: Այլապես մենք կկրկնենք ոչ միայն Վրաստանի եւ Ուկրաինայի դառը փորձը, այլեւ մեր իսկ պատմության ընթացքում տեղի ունեցած դեպքերը, երբ ժամանակի գերտերությունների պայքարում հաղթող էին դուրս գալիս հակամարտող կողմերը, իսկ միակ պարտվածը՝ Հայաստանը:

Վլադիմիր Մարտիրոսյան