Երեւանը գրավելը զառանցանք չէր. քաղաքագետը՝ Սարգսյանի մյունխենյան բացթողումների մասին

Փետրվարի 15-ին Մյունխենում մեկնարկեց անվտանգության 54-րդ համաժողովը, որի ժամանակ Սերժ Սարգսյանը ելույթ ունեցավ, ինչպես նաեւ հարց ու պատասխանի մասնակցեց։ Նա մի շարք շեշտադրումներ կատարեց, նշելով որ «Երեւանը Ադրբեջանի պատմական տարածք համարելը Ալիեւի հերթական զառանցանքն է, Երևանը ունի 2800 տարվա պատմություն, իսկ հայ ժողովուրդն առնվազն 5000 տարի ապրում է իր պատմական տարածքներում, և Ադրբեջանը կամ այլ ժողովուրդներ, որոնք, Աստված գիտի, թե երբ են սկսել իրենք իրենց ինքնաճանաչել, չեն կարող կոտրել հայ ժողովրդի կամքը»: Ի՞նչ հնարավոր զարգացումներ կարող են լինել այս ելույթից հետո, մեր հարցերին պատասխանեց քաղաքագետ Հայկ Մարտիրոսյանը։

- Պարոն Մարտիրոսյան ինչպե՞ս կգնահատեք Սերժ Սարգսյանի Մյունխենյան ելույթը։

- Դա մի ելույթ էր, որ ճիշտ տոնայնություն ուներ, բայց մի շարք, մեղմ ասած, տարօրինակ կարեւոր ենթատոներ: Ազատագրված տարածքները դարձյալ հայտարարվեցին որպես «Ադրբեջանի մի քանի շրջաններ», ապա՝ «Անվտանգության գոտի»: Փաստորեն՝ Տեր-Պետրոսյանի կողմից դրված դանդաղ գործողության ռումբը դեռևս ակտիվ է, եւ Հայաստանը առաջին նախագահի օրերից ի վեր, որեւէ կերպ չի ցանկանում վերանայել սեփական տարածքի հանդեպ իր վերաբերմունքը: Փոխանակ հղում անելու Ազգերի Լիգայի իրավական որոշմանն ու Վիլսոնի իրավարար վճռին՝ այդ տարածքները Հայաստանն անուղղակիորեն ճանաչում է որպես իր իսկ կողմից օկուպացված «Ադրբեջանի շրջաններ»: Իսկ բացթողումն այն էր, որ խոսվեց Ալիեւի կողմից հավակնությունների մասին, բայց բաց թողնվեց առավել կարեւոր հանագամանք՝ Երեւանը գրավելու ծրագրային խոսքը, որի փորձն ադրբեջանցիներն անպայման անելու են: Ալիեւի խոսքը զառանցանք չէ, դա երազանք է, ազգային երազանք, որին ադրբեջանցիները ձգտելու են հասնել: Որքանով դա նրանց կհաջողվի՝ ժամանակն ու հայերի մոտեցումները ցույց կտան, բայց որ դա հաստատ զառանցանք չէ՝ փաստ է: Ընդհանուր առմամբ՝ Սարգսյանի խոսքերից կարելի էր կռահել, որ Հայաստանի իշխանությունը սկսել է հասկանալ, որ իրականում որեւէ ընդհանուր հայտարարի հնարավոր չէ գալ Ադրբեջանի հետ: Եւ այդ առումով միայն ուրախալի է, որ Ալիեւը Երեւանը գրավելու իր մտադրության մասին բարձրաձայն արտահայտվեց՝ նման կարեւոր ծրագրային ելույթում: Դա հայկական կողմին այլընտրանք չի թողնում՝ քան կոշտացնել սեփական դիրքորոշումը, թեեւ, ամեն դեպքում՝ պաշտոնական Երեւանը, միեւնույն է, մեղմ է:

- Հնարավո՞ր է, այդ ելույթը սահմանային վիճակը ավելի սրի։

- Ոչ հնարավոր չէ: Ինչպե՞ս կարող է Հայաստանի նախագահի խոսքը վատացնել իրավիճակը: Հայաստանի նախագահն ամեն բան անում է, որպեսզի ամեն գնով խուսափի պատերազմից: Մի բան, որ իրականում անխուսափելի է, եւ դրանով է բացատրվում ամեն դեպքում Սարգսյանի կոշտ, բայց ոչ համարժեքորեն ագրեսիվ պատասխանը: Պետք չէ վախենալ սահմանային վիճակի սրացումից: Նախ, երբ իրոք սրվի, իրավիճակը ոչ թե սահմանին կսրվի՝ այլ ողջ երկրի տարածքում: Առաջիկա ռազմական գործողությունները լայնամասշտաբ են լինելու: Դրանում երկու կարծիք լինել չի կարող: Գիտե՞ք ինչ՝ իրերի ներկա դրությունում՝ այդ, ցավոք, անխուսափելի պատերազմը որքան շուտ գա՝ այնքան լավ Հայաստանի համար: Ժամանակը Հայաստանի դեմ է աշխատում: Եւ որքան շուտ Ալիեւն իրականացնի իր որոշումը՝ այնքան հայկական կողմն ավելի մեծ շանսեր կունենա թեեւ մեծ զոհերի գնով՝ բայց հաղթական հնարավորություններ ունենալու: Մեկ, երկու կամ երեք տարի հետո Հայաստանն ավելի մարդաթափված, ավելի վատ տնտեսությամբ եւ ավելի մեկուսացված կարող է լինել: Ու այդ ժամանակ պատերազմում հաղթելն արդեն կրկնակի բարդ է լինելու: Թեեւ՝ Հայաստանը կհաղթի միայն այն պարագայում, երբ ինսունականների կամ տասնվեցի ապրիլի պես կանգ չառնի, այլ՝ հակահարձակումը մինչև վերջ տանի եւ կապիտուլիացիա կամ խաղաղության պայմանագիր պարտադրի: Մյուս կողմից Ադրբեջանի հետ որեւէ պայմանագիր որեւէ գրոշի արժեք չի ունենա: Դա այն գաղափարախոսությունը դավանող պետությունը չէ, որի որեւէ երաշխիք կամ պայմանագիր կարող է հաստատուն մնալ՝ բացառված է: Ադրբեջանցիների հետ, ցավոք, որեւէ պայմանավորվածություն միայն ինքնախաբեություն է լինելու:

- Ինչպե՞ս են ընդունում գերտերությունները այսպիսի ելույթները, եւ արդյո՞ք սա իրենց համար ինչ-որ բան փոխում է։

- Կա մի հանգամանք, որ Երեւանում այդպես էլ չեն հասկանում: Թեեւ գերտերություններից շատերը միջազգային արարողակարգային հարթակներում գերքաղաքակրթվածության կեցվածք են ընդունում, բայց իրականում կիրառում են, հարգում են եւ հաշվի են նստում միայն ագրեսիվ ինքնապաշտպանության հետ, եւ դա հասկանալի է: Անհասկանալին անընդհատ այս կամ այն տարածաշրջանային կամ եվրոպական գերտերությունների մտածելու մասին մտածելն է: Հայաստանն այստեղ սեփական թշնամու հարձակման թիրախն է եւ երբ Երեւանը անհավատալի «քաղաքակրթվածությամբ» և աներեւակայելի «խաղաղասիրությամբ» է պատասխանում իրեն գրավել եւ ոչնչացնել ծրագրավորող եւ այդ մասին բարձրաձայնող ուժին՝ վստահ եմ, որ գերտերությունները, բոլորն էլ մտածում են, որ Հայաստանի դիրքերն այնքան էլ ուժեղ չեն: Չի կարող իր ուժերի վրա վստահ երկիրն այսքան համբերատար եւ այսքան ներողամիտ լինել: Երկրները սրբեր չեն, դրանք կառույցներ են, որոնք ամեն գնով պետք է ջանան պաշտպանել սեփական տարածքի եւ բնակչության անվտանգությունը: Եւ այդ ամենի գինը սկսվում է նախեւառաջ համապատասխան պատասխաններով՝ խոսքային կամ ռազմական եւ նաեւ՝ սպառնալիքներով: Ծանրակշիռ սպառնալիքներ առայժմ հնչում են միայն Հայաստանի հասցեին, եւ դա գերտերությունները հստակորեն նկատում են:

                                                                                                       Նիկոլայ Ավետիսյան

Հարցազույցը տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի փետրվարի 23-ի համարում, 3-րդ էջում: