ՊԵԿ-ը փոքր ու երկչոտ քայլեր է անում, առանց խորը ու համակարգային փոփոխությունների

 

ՀՀ պետեկամուտների  կոմիտեի նախագահ Վարդան Հարությունյանը երեկ ամփոփում էր անցած մի քանի ամիսներին իր ղեկավարած գերատեսչության գործունեությունը:

Զուտ թվաբանական իմաստով հպարտանալու հիմքեր Հարությունյանը ունի: Խոսքը, օրինակ, հարկերի հավաքագրման մասին է: Բայց ինչպիսին էլ լինեն թվերը, բոլոր այդպիսի ձեռքբերումները դառնում են անիմաստ, երբ հաշվի ենք առնում ադրբեջանական խնձորի պատմությունը: Խնդիրը ամենեւին այն չէ, որ Ադրբեջանից խնձոր է բերվել: Խնդիրն այն է, որ մաքսային սահմանը կատարելապես անվերահսկելի է: Եթե խնձորը ադրբեջանական չլիներ, այդ իրավիճակը չէր բացահայտվի: Եվ այդ միջադեպը ակնհայտորեն նյարդայնացնում էր նաեւ Վարդան Հարությունյանին: «Էսքան լավ բանը չեք ուզում տեսնել, էդ մի բանն եք տեսնո՞ւմ...»,- մի քանի անգամ դիմելով լրագրողներին՝ ասաց ՊԵԿ նախագահը:

Հիմա տեսնենք «լավ բաները»: Այս տարվա առաջին եռամսյակում ՊԵԿ-ը հավաքագրել է 255 միլիարդ դրամի հարկեր եւ տուրքեր, այն դեպքում, երբ բյուջեով նախատեսված ծրագրային առաջադրանքը եղել է 242.4 միլիարդ դրամ: Այսինքն, ՊԵԿ-ը մոտ 12.6 միլիարդով կամ 5.2 տոկոսով գերակատարել է առաջադրանքը: Լա՞վ է սա, թե վատ: Առաջին հայացքից շատ լավ է: Իրականում, սակայն, քննարկելու թեմա է: Հարց է, թե ինչպես է ՊԵԿ-ը հավաքագրել այդ գումարը, կամ եթե ավելի պարզ ասենք՝ ով է վճարել այդ հարկը: ՊԵԿ նախագահը պնդում էր, որ հավաքագրումների ավելացումը հիմնականում ստվերի կրճատման հաշվին է: Մենք բերեցինք մի պարզ օրինակ, որով կասկածի տակ է դրվում այդ պնդումը:

Այսպես, Հայաստանում շաքարավազը թանկանում է, իսկ համաշխարհային շուկաներում` էժանանում: Շաքարի ներկրման եւ մեծածախ վաճառքի բացարձակ մոնոպոլիային տիրապետող «Ալեքս գրիգ», կամ ինչպես հիմա է կոչվում «Ալեքս հոլդինգ» ընկերությունը, որը պատկանում է Սամվել Ալեքսանյանին, ունեցել է, մեղմ ասած, գերշահույթներ: Շաքարավազի վաճառքի գնի ուղիղ 20 տոկոսը` ավելացված արժեքի հարկը, վճարում է ոչ թե տնտեսվարողը, այլ այդ շաքարավազը գնողը: Եթե շաքարավազի մեկ կիլոգրամը արժե 300 դրամ, ապա դրա 20 տոկոսը, կամ 60 դրամը ավելացված արժեքի հարկն է: Եթե շաքարավազի մեկ կիլոգրամը արժե 400 դրամ, ապա այդ դեպքում ԱԱՀ-ն 80 դրամ է: Այսինքն, շաքարավազը թանկ վաճառելու դեպքում յուրաքանչյուր կիլոգրամից Ալեքսանյանը պետբյուջե կվճարի 20 դրամ ավելի գումար: Եթե հաշվի առնենք, որ տարեկան շաքարի սպառումը Հայաստանում կազմում է մոտ 60 միլիոն կիլոգրամ, ապա ապրանքը արհեստականորեն թանկացնելու շնորհիվ կարձանագրվի, թե Ալեքսանյանը վճարել է 1.2 միլիարդ դրամով ավելի հարկ: Իրականում դա վճարում ենք մենք` սպառողներս, իսկ տնտեսվարողի եկամուտները ամենեւին չեն նվազում, ստվերը՝ նույնպես:

Վարդան Հարությունյանը մեր ներկայացրած այս սխեմայի «կենսունակությունը» ամենեւին էլ չհերքեց եւ առաջարկեց միասին նստել եւ հաշվարկել: Առաջարկը հաճույքով ընդունեցինք: Միայն շաքարավազով, սակայն, պատկերը ամբողջական չի դառնա: Պետք է մանրամասն ուսումնասիրել հարյուրավոր ու հազարավոր ապրանքների շրջանառության սխեմաները, որը «միասին նստել»-ով հնարավոր չէ ուսումնասիրել: Դա հենց ՊԵԿ-ի հիմնական գործառույթն է:

Գոնե հենց այն փաստը, որ հարկերի հավաքագրման «պլանը» գերակատարելուն զուգահեռ՝ Հայաստանում գրանցվել է պարենային ապրանքների ավելի քան 5 տոկոս գնաճ, թերեւս արդեն մտահոգիչ է: Այսինքն, մեծ է հավանականությունը, որ, շատ կոպիտ ասած, տնտեսվարողները ՊԵԿ-ի պահանջած հարկերը տալու նպատակով ուղղակի բարձրացրել են ապրանքների գները: Այդ դեպքում հարկերը ավելացել են ոչ թե տնտեսվարողների ստվերի կրճատման շնորհիվ, այլ սպառողներից ավելի շատ գումարներ «քերելու» արդյունքում: Իսկ սա վատ է, շատ վատ: Իհարկե, կարող է եւ նման երեւույթ չկա, եւ ստվերը իրոք կրճատվել է: Իսկ դա պարզ կդառնա առաջիկայում:

Բայց պետք է նկատել, որ կան զարգացումներ, որոնք կարելի է առանց վերապահումների դրական գնահատել: Դրանցից է ՊԵԿ-ի ներկայացրած մի նախագիծ, ըստ որի՝ Հայաստան ներկրվող հումքը եւ մեքենա-սարքավորումները սահմանի վրա այլեւս չեն հարկվելու ԱԱՀ-ով: Տեսականորեն հենց ՊԵԿ-ը պետք է դեմ լիներ այս նախաձեռնությանը, քանի որ այդ նախագիծը ընդունելու դեպքում կարճաժամկետ հեռանկարում պետբյուջեի եկամուտները կնվազեն, սակայն երկարատեւ ժամանակահատվածում դա կարող է զգալիորեն աշխուժացնել արտադրությունը Հայաստանում: Այս տեսանկյունից ամենաուշագրավն այն է որ ՊԵԿ-ը ոչ միայն դեմ չէ նման նախագծին, այլ հենց ինքն է դա նախաձեռնել:            

Բայց նույնիսկ սա քիչ է: Իրավիճակը ամբողջ պետական կառուցվածքի, ու նաեւ ՊԵԿ-ի գործառույթների իրականացման առումով այնքան լուրջ է, որ մեկ-երկու դրական քայլերով դժվար է էական շտկումներ մտցնել: Եթե ստվերային տնտեսության մասնաբաժինը մի քանի տոկոսով նվազի, դա քիչ է, շատ քիչ, որովհետեւ ստվերային տնտեսության մասնաբաժինը չափազանց մեծ է: Եթե Հայաստանում օլիգոպոլիաների դերն ու ազդեցությունը մի քիչ նվազի, դա քիչ է: Շատ քիչ: Դրանց ազդեցությունը պետք է ձգտի զրոյի, որպեսզի երկրում շոշափելի փոփոխություններ լինեն: Իսկ այս հարցերը քաղաքական են, եւ դրանց լուծումը համակարգային պետք է լինի: Առայժմ առավելագույնը, ինչից կարող ենք ուրախանալ, փոքր, երկչոտ, ավելի շատ կոսմետիկ մի քանի փոփոխություններ են: Իսկ դա քիչ է` շատ քիչ: Նույնիսկ չեղածի հաշիվ է:

 

Տպել
4746 դիտում

Մահացել է Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից տուժած ևս մեկ մարդ․ զոհերի թիվը հասել է 144-ի

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները