Պատերազմն ու կանայք․ խաղաղություն կերտելու ուղին

Կանանց հիմնախնդիրներով զբաղվող «Հասարակություն առանց բռնության» հասարակական կազմակերպությունն այսօր ՀԱՅ ԱՐՏ մշակութային կենտրոնում ամփոփեց «Կանայք, խաղաղություն եւ անվտանգություն. պատերազմի անտեսանելի կողմը» խորագիրը կրող ցուցահանդեսը, ներկայացրեց համանուն ժողովածուն ու պարգեւատրեց հեղինակներին։

Հասարակություն առանց բռնության» ՀԿ-ի գործադիր տնօրեն Լիդա Մինասյանն armtimes.com-ին ասում է, որ նման ծրագիր իրականացնելու միտքը ծագել է, երբ քառօրյա պատերազմից հետո գնացել են Ղարաբաղ՝ ուսումնասիրելու կանանց հիմնախնդիրները։

«Հասկացանք, որ թեեւ ընտանեկան բռնությունը շատ տարածված է, հատկապես պատերազմ գնացած տղամարդկանց կողմից, քանի որ հետպատերազմյան սթրեսը շատ ուժեղ է, շատ մեծ տաբու է բռնաբարության թեման, սակայն հարցն առկա է։ Հասկացանք, որ կանայք ունեն սթրեսի, վախի հետ կապված առողջական խնդիրներ, որոնց նկատմամբ շատ անտարբեր են։ Իսկ սեռական վերարտադրողական հարցերը լրիվ անտեսվում են, դա եւս տաբու է։ Սակայն այս ամենի կողքին տեսանք նաեւ ուժեղ կանանց, որոշեցինք, որ կանանց հարցերն ու տեսանելիությունը կոնֆլիկտի եւ կանանց խաղաղաշինության հարցերը բարձրացնենք»,-ասում է Լիդա Մինասյանը։

Որոշվել է 5 լրագրողի եւ լուսանկարիչի Արցախ մեկնելու հնարավորություն ընձեռել եւ պատրաստել 5 հոդված եւ ֆոտոպատմություն Արցախում բնակվող, պատերազմի հետեւանքներն իրենց վրա կրող եւ դրանք հաղթահարող կանանց, հակամարտության վերաբերյալ նրանց դիրքորոշման եւ խաղաղության մասին նրանց պատկերացումների մասին՝ ընդգծելով կանանց դերը խաղաղաշինական գործընթացում։

«Հոդվածներում տարբեր խնդիրների են անդրադառնում՝ կանայք, ովքեր որդի, ամուսին են կորցրել, կին սակրավորներ, մի պատմությունն անդրադառնում է հենց կանանց վերարտադրողականությանը եւ այլն։ Այնուհետեւ կազմվեց ժողովածուն, իսկ լուսանկարների համար էլ՝ ցուցահանդես»,-ասում է  Մինասյանը։

Այսօր անցկացված մրցանակաբաշխության հաղթողներ են ճանաչվել ֆոտոլրագրող Սիլվա Խնկանոսյանը եւ լրագրող Լուսինե Ոսկանյանը։

«Ղարաբաղ մենք գնացինք շատ վատ ժամանակահատվածում, երբ առատ ձյուն էր տեղում եւ ճանապարհները փակվել էին, սակայն սակրավոր կանանց պետք է նկարեի և նրանց հետ շատ դժվարությամբ էինք պայմանավորվել, ինչ էլ լիներ պետք է գնայինք։ Շատ վտանգավոր էր գնալ մինապատ դաշտ, ես որպես լուսանկարիչ չէի կարողանում ազատ աշխատել, մեզ հսկում էին, որ հանկարծ չվնասվենք, սակայն շատ հետաքրքիր էր,-պատմում է Սիլվա Խնկանոսյանը՝ հավելելով, որ իր հոդվածում խոսվում է նաեւ աշխատանքի հավասարության մասին,-Կան կանայք, որոնց համար խաղաղությունը երազանքի պես մի բան է ու այս աշխատանքով իրենք էլ իրենց տարբերակն են գտել խաղաղություն ստեղծելու համար»։

Մրցույթի մասնակիցներից, լրագրող Սոնա Մարտիրոսյանն էլ ասում է, որ այս նյութերի վրա աշխատանքը շատ կարեւոր փորձառություն էր իր համար, պատմել է պատերազմի ու խաղաղության անհրաժեշտության մասին՝ կանանց ճակատագրերի միջոցով:

«Պատերազմների մասին, սովորաբար, խոսում են տղամարդիկ: Պատերազմը շատերի համար զուտ տղամարդկային իրողություն է: Դրա մասին շատ հազվադեպ են պատմում կանայք: Կանայք, հիմնականում, դառնում են պատերազմի հետեւանքների կրողները: Երբ քննարկում էինք նյութերի պատրաստման ընթացքը, թեմաները, ընդհանրապես՝ ողջ գործընթացը, հասկանալի դարձավ, որ խաղաղաշինական գործընթացում կանանց ներգրավվածության մասին պատմելու քիչ բան կա: Կանայք ուղղակի բացակայում են: Մեզ համար, իրոք, շատ բարդ էր անել այն, ինչ մտածել էինք նախապես. խոսել խաղաղության մասին՝ պատերազմ գնացած կանանց միջոցով»,-պատմում է Մարտիրոսյանը:

Մարտիրոսյանը երեք սերնդի կանանց միջոցով փորձել է ցույց տալ, որ այս պատերազմը ժառանգական է դարձել: Ասում է, որ հերոսներից երկուսն, ընդհանրապես, պատերազմից փոքր են:

«Այս կանայք բացառիկ են, իրոք: Խաղաղությանը գինը ոչ ոք այդքան չի պատկերացնում, որքան նրանք: Ուղղակի ստացվել է այնպես, որ հասարակությունը որեւէ կերպ ներգրավված չէ իր համար կարեւորագույն մի գործընթացում՝ խաղաղաշինության մեջ: Եվ միակ ձեւը՝ այս կամ այն կերպ ազդելու խաղաղության հաստատման վրա, նրանց համար դարձել է պատերազմելը»,-ասում է Մարտիրոսյանը՝ վստահեցնելով՝ այս կանայք ընթերցողներին կհամոզեն, որ պատերազմից կարեւոր բան էլ կա՝ խաղաղությունը: