Վատ ավանդույթները շարունակվում են. ինչպես է թերակատարվելու պետական բյուջեն

2017 թվականի պետական բյուջեն ստացավ օրենքի կարգավիճակ: Երեկ այն ԱԺ-ում ընդունվեց 83 կողմ, 24 դեմ, 1 ձեռնպահով:

Բայց այլ բան է բյուջեն ընդունել ու դրան տալ օրենքի կարգավիճակ, եւ բոլորովին այլ բան է այն կատարելը: Դա քվեարկությամբ անել հնարավոր չէ` պետք է կատարել: Իսկ դա դժվար, շատ դժվար է լինելու: Արդեն երկու տարի շարունակ ՀՀ պետական բյուջեն հարկերի մասով թերակատարվում է: 2015 թվականին նախատեսվածից 6 տոկոսով, կամ ավելի քան 70 միլիարդ դրամով ավելի քիչ գումար հավաքվեց բյուջե, այս տարի արդեն պաշտոնապես կանխատեսվում է, որ մի 60 միլիարդ դրամով կթերակատարվի: Ըստ վարչապետ Կարեն Կարապետյանի, այս տարի բյուջեն հարկերի մասով ունենալու է 1 տրիլիոն 72 միլիարդ դրամ, իսկ արդեն հաստատված` 2017 թվականի բյուջեով կառավարությունը կանխատեսում է 1 տրիլիոն 135 միլիարդ դրամ: Այսինքն մոտ 63 միլիարդ դրամով ավելի, քան այս տարի: Ինչի հաշվին են մեծանալու բյուջեի հարկային եկամուտները, անհասկանալի է:

Բյուջեի եկամուտների հավաքագրումը առաջին հերթին կախված է տնտեսության աշխուժությունից: Եթե տնտեսական աճ կա, ապա կարելի է հարկային եկամուտների աճ ակնկալել: Կլինի՞ այդ աճը: Այդ հարցին պատասխանելու համար անհրաժեշտ է դիտարկել վերջին շրջանի միտումները: Այս տարվա առաջին եռամսյակում ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայությունը արձանագրել էր ՀՆԱ-ի 4.3 տոկոս աճ անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ: Երկրորդ եռամսյակում այդ աճն արդեն շատ ավելի համեստ էր` 1.6 տոկոս: Երրորդ եռամսյակում, անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ մեր պաշտոնական վիճակագիրները արդեն ազդարարեցին տնտեսական անկում 2.6 տոկոսի չափով: Ինչ կլինի չորրորդ եռամսյակում, պաշտոնական կանխատեսումներ չկան: Բայց հաշվի առնելով 4-րդ եռամսյակի առաջին ամսվա` հոկտեմբերի ցուցանիշները,  անկումը շարունակվելու է, եւ տարվա կտրվածքով նույնիսկ մեր ԱՎԾ-ն դժվար թե կարողանա 0-ից բարձր ցուցանիշ ապահովել:

Այլ կերպ ասած, մեր տնտեսությունը, կարելի է ասել, մտել է կայուն անկման փուլ, որը դժվար թե դադարի հաջորդ տարի: Համենայն դեպս դրա նախադրյալները գոնե այս պահին դեռ չեն երեւում: Ավելին` ամեն ինչ խոսում է այն մասին, որ վիճակը կարող է ավելի վատթարանալ: Խնդիրն այն է, որ հաջորդ տարվանից կառավարությունը գործելու է բոլորովին այլ հարկաբյուջետային միջավայրում: Առաջին անգամ կառավարությունը ստիպված է լինելու սահմանափակել իր ախորժակը ծախսեր անելու առումով:

Մինչեւ այս տարի կառավարությունը կարող էր մեծ վարկեր ներգրավել, պարտքեր կուտակել, ծախսեր անել: Այսինքն կարող էր ծախսերը մեծացնել՝ առանց եկամուտները համաչափ մեծացնելու: Օրինակ, այս տարի կառավարությունը ավելի քան 350 միլիարդ դրամ ավելին է ծախսելու, քան կարող է եկամուտներ ստանալ: Իսկ դա մեր ՀՆԱ-ի մոտ 7 տոկոսն է կազմում: Սա բյուջեի դեֆիցիտն է: Հաջորդ տարի բյուջեի դեֆիցիտը չի կարող գերազանցել ՀՆԱ-ի երեք տոկոսը, քանի որ մեր պետական պարտքը արդեն անցել է նույն այդ ՀՆԱ-ի 50 տոկոսը: Իսկ դա էլ իր հերթին նշանակում է, որ պետությունը ավելի քիչ փող է ծախսելու: Քիչ փող ծախսելով՝ կառավարությունը ավելի քիչ է նպաստելու տնտեսական աճին: Իսկ խոսքը այստեղ հսկայական գումարների մասին է: 2017 թվականին կառավարությունը 200 միլիարդ դրամով ավելի քիչ է գումար ծախսելու: Մեր փոքր տնտեսության համար սա չափազանց մեծ զսպող նշանակություն կունենա: Եվ դա կարելի է համարել հաջորդ տարվա տնտեսական աճի վրա բացասական ազդեցություն ունեցող կարեւորագույն գործոններից մեկը: 

Ծախսերը կրճատելուն զուգահեռ կառավարությունը նախատեսում է ավելի շատ փող հավաքել տնտեսությունից, քան այս տարի: Ինչպես դա կանի, նույնիսկ էական չէ: Կառավարությունն, իհարկե, ասում է, որ բյուջեի լրացուցիչ հարկային եկամուտները, որ նախատեսվել են, հաջորդ տարի գալու են երկու աղբյուրից: Առաջինը տնտեսական աճի շնորհիվ հարկերի ավելացումն է եւ երկրորդը` ստվերային տնտեսության կրճատումը: Թե առաջինի, եւ թե երկրորդի մասին ամեն տարի հայտարարել են նախորդ բոլոր կառավարությունները: Բայց ստվերը մնացել է անդրդվելի, իսկ տնտեսական աճն էլ պայմանավորված է եղել միայն ու բացառապես արտաքին գործոններով: Եթե պղնձի գները աճել են, նավթի գները աճել են, Հայաստան ուղարկվող տրանսֆերտները մեծացել են, մենք ունեցել ենք եւ տնտեսական աճ, եւ հարկային եկամուտների աճ: Եթե հակառակ գործընթացներ են եղել, մեզ մոտ էլ հակառակ արդյունքներ են եղել:  Այսինքն, անկախ նրանից՝ մենք ունենք կառավարություն, թե չունենք, լավ է աշխատում այդ կառավարությունը, թե վատ, ըստ էության՝ ոչ մի նշանակություն չի ունեցել մինչեւ հիմա: Թե ինչ պետք է փոխվի սրանից հետո, առայժմ չի երեւում:

Բացի զուտ տնտեսական պատճառներից, հաջորդ տարվա բյուջեի կատարման վրա մեծ ազդեցություն է ունենալու նաեւ քաղաքական գործոնը: 2017 թվականի ապրիլին Հայաստանում խորհրդարանական ընտրություններ են: Կարեւորագույն ընտրություններ, որտեղ իշխող կուսակցությունը միջոցների ընտրության առաջ կանգ չի առնելու հաղթանակի հասնելու համար: Իսկ այդ միջոցներից մեկն էլ պարզունակ պոպուլիզմն է: Այսինքն տարվա սկզբի ամիսներին կառավարությունը կտրուկ շարժումներ չի անելու բիզնեսից ավելի շատ փող հավաքելու եւ ծախսերը կրճատելու ուղղությամբ: Ստվերի դեմ «ոտնձգություններ» եւս չեն լինելու, եթե, իհարկե, կառավարությունը իրականում ունի նման մտադրություններ: Խնդիրն այն է, որ ստվերը հիմնականում տնօրինում են իշխող կուսակցության հենասյուները հանդիսացող կրիմինալն ու օլիգարխները, որոնց «ուսերին է» դրվելու «ձայն բերելու» բեռի մեծ մասը: Եթե կառավարությունը իրոք մտադիր է պայքարել ստվերի դեմ, ապա դա անելու է տարվա երկրորդ կեսին: Իսկ դա շատ կարճ ժամանակ է:

Մի խոսքով, ամեն ինչ խոսում է այն մասին, որ 2017 թվականի պետական բյուջեին էլ սպասվում է նույն տխուր ճակատագիրը, ինչ անցած ու անցնող տարիների բյուջեներին: Եվ այսօրվանից կարելի է արդեն կառավարությանը շնորհավորել բյուջեի թերակատարման ավանդույթը պահպանելու առիթով:

Տպել
8205 դիտում

Մի քանի ժամով կլհոսանքազրկվեն Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին