Ապրիլյան դեպքերի ժամանակ զինվորներն ու քաղաքացիական անձինք սպանվել են հայ լինելու համար

Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպան Ռուբեն Մելիքյանն այսօր Մարտակերտի շրջանի Թալիշ գյուղում լրատվամիջոցներին ներկայացրել է այս տարվա ապրիլյան դեպքերի ժամանակ քաղաքացիների եւ զինվորականների նկատմամբ կատարված ռազմական հանցագործություններին վերաբերյալ առաջին միջանկյալ զեկույցը: Զեկույցում անդրադարձ է կատարվում երեք պատերազմական հանցագործությունների` խոշտանգում, մահվամբ պատժում եւ մարմինների անարգում: 

«Առաջին հանցակազմը խոշտանգումն է: Այն վերաբերում է անձին ֆիզիկական կամ հոգեկան ցավ պատճառելուն: Հաջորդ հանցակազմը թարգմանել ենք «մահվամբ պատժում»: Սա պարզապես միջազգային հումանիտար իրավունքով սահմանվող սպանությունը չէ: Խոսքը վերաբերում է քաղաքացիական անձանց, ինչպես նաև շարքից դուրս եկած, դիմադրելու ունակությունը կորցրած զինծառայողներին: Սա, մեր հիմնավորումներով, հենց մահվան պատիժ է հայ լինելու համար: Սա հիմնված է մեր առաջին զեկույցի վրա, որտեղ հստակ ներկայացնում ենք հայատյացության փաստերը` որպես ամուր հիմքերի վրա դրված պետական քաղաքականության արդյունք, որը հասարակության մեջ հետեւանքների է հանգեցրել:

Երրորդ հանցակազմը մարմինների անարգումն է: Առաջին երկու հանցակազմերը հստակորեն սահմանված են Ժնեւյան կոնվենցիաներով, որոնց անդամակցում է նաեւ Ադրբեջանը, իսկ մարմինների անարգման հանցակազմը միջազգային սովորութային իրավունքով սահմանվող դրսեւորում է, եւ մենք հիմնավորում ենք, որ այդ իրավունքի կանոնները կիրառելի են Ադրբեջանի նկատմամբ»,- ասել է Մելիքյանը: 

Նա հայտնել է, որ առանձին ներկայացվում են ադրբեջանական զինված ուժերի կարճաժամկետ կամ երկարաժամկետ հսկողության ներքո հայտնված ընդհանուր թվով 31 անձանց կամ նրանց մարմինների նկատմամբ ադրբեջանական զինված ուժերի վարքագծին վերաբերող հարցերը: Ներկայացվում են նրանցից յուրաքանչյուրի մահվան հանգամանքները, Ադրբեջանի հսկողության տակ հայտնվելու եւ նրանց մարմիններն Արցախի հսկողությանը վերադարձվելու հանգամանքները, ինչպես նաեւ նրանց նկատմամբ ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից կիրառված դաժանությունները: Նշված փաստերը ներկայացվում են երեք աշխարհագրական ուղղությունով` 7 առանձին միջադեպերով: 

«Վայրագությունների փաստերը ներկայացրել ենք երեք ուղղությունով` Թալիշ, որտեղ այժմ գտնվում ենք, հյուսիս-արեւելյան կամ Սեյսուլան, եւ հարավային կամ Լելե Թեփե ուղղությամբ: Մենք յուրաքանչյուր ուղղության հետ կապված փաստերը քննարկում ենք, ըստ միջադեպերի: Հյուսիսում ունենք 4 միջադեպ, Սեյսուլանի ուղղությամբ՝ 1 եւ հարավային ուղղությամբ 2 միջադեպ»,- նշել է Արցախի օմբուդսմենը: 

Խոսելով զեկույցում ներկայացված փաստերի հիման վրա արված հետեւությունների մասին` Մելիքյանն ասել է. «Ադրբեջանի հսկողության ներքո հայտնված քաղաքացիական անձինք եւ զինծառայողները ողջ չեն մնացել: Նրանց սպանությունները ենթադրաբար եղել են մահապատիժ հայ լինելու համար: Ադրբեջանական հսկողության ներքո հայտնված 31 անձից 27-ը` մոտ 90 տոկոսը, խոշտանգվել են, պատժվել են մահվամբ կամ նրանց մարմիններն անարգվել են: Ադրբեջանի հսկողության ներքո հայտնված բոլոր 3 քաղաքացիական անձինք գնդակահարվել են եւ նրանց մարմինները ենթարկվել են անարգման: ԼՂ ՊՆ երեք զինծառայող գլխատվել է, երկուսը հետմահու, մեկը՝ ողջ եղած ժամանակ: Ամենատարածված ռազմական հանցագործությունը, որն արձանագրել ենք, մարմինների անարգումն է, որոնցից 21-ը վերաբերում է անթույլատրելի վարքագծին: Խոշտանգման հինգ դեպք ունենք, որոնք վերաբերում են բոլոր երեք ուղղություններին»: 

Զեկույցի հետեւությունները հիմնված են ինչպես Արցախում իրականացվող քրեական վարույթի նյութերի, Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպանի եւ աշխատակազմի կողմից անմիջականորեն ընկալված փաստերի, այնպես էլ ադրբեջանական աղբյուրներում հրապարակված նյութերի վրա: Զեկույցում նաեւ անդրադարձ է կատարվում հանցանք կատարածների եւ նրանց հրամանատարության իրավական պատասխանատվության հարցերին, ինչպես նաեւ ներկայացված փաստերը քննելու եւ մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկելու՝ Ադրբեջանի միջազգային-իրավական պարտավորությանը: 

«Խոսելով եզրահանգումների մասին՝ նշեմ, որ ապրիլյան պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կատարել են խոշտանգման, մահվան պատժման եւ մարմինների անարգման պատերազմական հանցագործություններ, եւ դրանք կրել են համակարգված եւ կազմակերպված բնույթ, քանի որ կատարվել են Ադրբեջանի ԶՈՒ բոլոր ստորաբաժանումների կողմից: Մենք սա հնչեցնում ենք որպես ահազանգ միջազգային հանրության համար: Ներկայացված խախտումները պետք է որոշակի արձագանքի արժանանան միջազգային կառույցների կողմից»,- հայտարարել է Մելիքյանը: