Իսրայելի վարչապետը գալիս է Բաքու. սպառազինությունների նոր «մենյո՞ւ», ի՞նչ կհակադրի Երեւանը

07/12/2016 schedule17:05

Մի քանի օրից՝ դեկտեմբերի 13-ին, տեղի կունենա Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նաթանյահուի այցն Ադրբեջան:

Ադրբեջանական ու իսրայելական լրատվամիջոցներում ակտիվորեն քննարկվում է Նաթանյահուի՝ վարչապետի պաշտոնում առաջին այցը Բաքու: Խոսվում է իսրայելա-ադրբեջանական հարաբերությունների, ընդհանուր շահերի եւ հեռանկարների մասին: Իսկ այդ հարաբերություններն առեւտրի ոլորտում հենվում են հիմնականում, կարելի է ասել, «էներգակիրներ-սպառազինությունների դիմաց» բարտերային սխեմայի վրա: Այս ամենին աշխարհաքաղաքական ֆոն է ապահովում այն, որ Իսրայելն ու Ադրբեջանը, իհարկե, տարբեր ծավալի, սակայն խնդիրներ ունեն Իրանի հետ:

Իսրայելի եւ Ադրբեջանի հարաբերությունների սերտացման հիմնադիր հայր համարվում է Ավիգդոր Լիբերմանը, որը ժամանակին Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարն էր, իսկ այժմ՝ այդ երկրի պաշտպանության նախարարը: Նրա ջանքերով Իսրայելը սկսեց դիտարկել Ադրբեջանը որպես մուսուլմանական աշխարհում մեկուսացումից դուրս գալու՝ Թուրքիայի «մինի» տարբերակը: Ադրբեջանը Իսրայելի համար բավական ձեռնտու երկիր է: Նախ այն ունի խնդիրներ Իրանի հետ, ինչը նրանց միավորում է՝ «իմ թշնամու թշնամին իմ բարեկամն է» սկզբունքով, որպես պետություն եւ տնտեսություն՝ զարգացած չէ Թուրքիայի նման, ուստի վերջինիս հետ ավելի հեշտ է լեզու գտնել: Գումարած դրան Ադրբեջանն ունի Իսրայելի համար շատ անհրաժեշտ բոնուս՝ էներգակիրներ: 

Ուստի պատահական չէ, որ իսրայելական մամուլը Նաթանյահուի այցից առաջ կոմպլիմենտներ է շռայլում Ադրբեջանի հասցեին: Թեպետ երկու պետությունների միջեւ ուղիղ դիվանագիտական հարաբերություններ չկան, այն իմաստով, որ Իսրայելը չունի Ադրբեջանում դեսպանատուն, իսկ Ադրբեջանն՝ Իսրայելում, սակայն դա չի խանգարում, որ The Jewish Press-ը երկու պետությունների հարաբերություններն անվանի «ստրատեգիական, դաշնակցային»: Իսկ երկու երկրների միջեւ խորը հարաբերությունների ցուցանիշն, ըստ նույն մամուլի այն է, որ «Իսրայելի քաղաքացիները կարողանում են վիզաներ ստանալ Ադրբեջանի օդանավակայաններում»:

Քանի դեռ Բաքուն հանդիսանում է նավթի պահոց, իսկ Իսրայելը՝ տեխնոլոգիապես զարգացած պետություն, Լիբերմանի ջանքերը ցույց են տալիս իրենց արդյունավետությունը: Վերջին տասը տարվա ընթացքում Իսրայելը դարձել է Ադրբեջանի 5-րդ առաջատար առեւտրային գործընկերը: Այսօր Իսրայելում օգտագործվող նավթի կեսն առաքվում է Ադրբեջանից, իսկ Բաքուն շարունակում է միլիարդավոր դոլարների իսրայելական ռազմական տեխնոլոգիաներ գնել: Ռուսաստանից հետո Իսրայելն Ադրբեջանին ծավալներով երկրորդ սպառազինության մատակարարն է: Դեռ թարմ են հիշողությունները ԼՂ հակամարտության գոտում ապրիլյան պատերազմական իրադարձությունների մասին:

Այդ ժամանակ ադրբեջանական բանակի կիրառած ամենաարդիական զինատեսակները հենց իսրայելական արտադրության էին: Խոսքն առաջին հերթին այսպես կոչված «Կամիկաձե» անօդաչու թռչող սարքերի (ԱԹՍ) մասին է, որոնց գործադրման արդյունքում բավական շատ զոհեր գրանցվեցին: Պատահական չէ, որ այդ օրերին տեղեկատվություն տարածվեց առ այն, որ մարտադաշտում «Կամիկաձե» ԱԹՍ-ների կիրառումից հետո հայ դիվանագետներն այցելել են Իսրայել եւ բողոքի ձայն բարձրացրել Ադրբեջանին իսրայելական գերժամանակակից սպառազինությունների առաքման վերաբերյալ: Հայկական կողմի բողոքին ի պատասխան՝ պաշտոնական բացատրությունների մասին մենք, իհարկե, տեղյակ չենք: Միեւնույն ժամանակ բավական բարձր փորձագիտական մակարդակում Իսրայելից տրվում է ՀՀ դաշնակից Ռուսաստանի՝ Բաքվին սպառազինություններ մատակարարելու վերաբերյալ պատասխանի տրամաբանությանը մոտ բացատրություն:

«Եթե Իսրայել չվաճառի Ադրբեջանին նմանատիպ սպառազինության տեսակներ, ապա Ադրբեջանը դրանք ձեռք կբերի Եվրոպայի, Ասիայի այլ երկրներից: Իրականում հակամարտության խնդիրը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ պայմանավորված չէ այս կամ այն պետության սպառազինություններով: Կարծում եմ՝ Իսրայելը շարունակելու է Ադրբեջանին առաքել համապատասխան սպառազինություններ»,- շաբաթներ առաջ ասել էր իսրայելական «Նատիվ» հատուկ ծառայության նախկին ղեկավար, այժմ իրեն քաղաքագետ հռչակած Յակով Քեդմին: 

Հանուն արդարության պետք է նշել, որ սպառազինությունների նույն «մենյուն» Իսրայելն առաջարկել էր նաեւ Հայաստանին, սակայն Երեւանը, ինչպես ամիսներ առաջ խոստովանեց պաշտպանության փոխնախարար Դավիթ Տոնոյանը, հրաժարվել էր դրանցից: Նախ դրանք թանկ են, իսկ հետո հայկական կողմի կարծիքով՝ ոչ այնքան արդյունավետ:

Միեւնույն ժամանակ հրեական պետության հետ Ադրբեջանի հարաբերությունների ֆոնին բավականին մարգինալ դիրքերում է Հայաստանը, թեեւ Իսրայելում գործում է մեծ եւ ազդեցիկ հայկական համայնք: Չնայած Մերձավոր Արեւելքում Իսրայելի ունեցած ռազմաքաղաքական դերակատարությանը, Հայաստանն այս երկրի հետ հարաբերությունների գոնե հստակեցման եւ հաստատման ուղղությամբ կամ քայլեր չի ձեռնարկում, կամ դրանց արդյունքներն անտեսանելի են: Հայ-իսրայելական միջպետական հարաբերությունների մակարդակը (կամ դրանց բացակայությունը) հակադարձ համեմատական է Իսրայելում հայ համայնքի զգալի դերակատարությանը: Առաջին հայացքից սա տարօրինակ է, սակայն ունի իր օբյեկտիվ եւ սուբյեկտիվ պատճառները:

Ինչպես մեզ հետ զրույցում նշեց քաղաքագետ, Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Իսկանդարյանը, Իսրայելը, ելնելով սեփական աշխարհաքաղաքական դրությունից, իսկապես Ադրբեջանի նման պետության հետ հարաբերվելու կարիք ունի: «Իրեն շրջապատող պետություններից միայն Հորդանանի հետ Իսրայելն ունի քիչ թե շատ նորմալ հարաբերություններ: Մյուսների հետ ավելի շատ խնդիրներ են, քան կապեր: Ուստի Իրանին հարեւան մուսուլմանական երկրներից, հատկապես Թուրքիայի հետ կապերի որոշակի վատթարացումից հետո, Ադրբեջանն այն պետություն է, որի կարիքն Իսրայելն ունի: Երկուսն էլ խնդիրներ ունեն Իրանի հետ, իսկ միմյանց համար հետաքրքրություն են ներկայացնում նաեւ զուտ առեւտրի տեսանկյունից», - ասաց փորձագետը՝ հավելելով, որ Իսրայելի հետ Ադրբեջանի նման սերտ հարաբերություններ հաստատելու հարցում Հայաստանն ունի որոշակի աշխարհաքաղաքական արգելքներ:

«Մենք նախ մուսուլմանական երկիր չենք: Այնուհետեւ մեզ համար շատ կարեւոր եւ արժեքավոր են Իրանի հետ հարաբերությունները: Բացի այդ, Հայաստանն ունի հարաբերությունների իր ձեւաչափն արաբական երկրների հետ: Մենք լավ հարաբերություններ ունենք Սիրիայի, Լիբանանի եւ Եգիպտոսի հետ: Ունենք լավ հարաբերություններ նաեւ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների հետ: Այստեղ մենք իսկապես բան ունենք կորցնելու: Այլ բան է, որ հայ-իսրայելական հարաբերությունները լավ դիվանագիտական աշխատանքի պարագայում կարելի է լավացնել, սակայն շատ վիճելի է, թե դրանք ինչ արդյունքների կհանգեցնեն, եւ արդյոք ստացված արդյունքը կարդարացնի գործադրված ջանքերը», - կասկածում է Իսկանդարյանը:

Տպել
3390 դիտում

Վասիլիս Մարագոսը վերահաստատել է ԵՄ աջակցությունը արդարադատության ոլորտի բարեփոխումներին

Հայուհի Վարսեն Աղաբեկյանը Պաղեստինի արտաքին գործերի նախարար է նշանակվել (լուսանկար)

Աննա Հակոբյանը մասնակցել է «Փրկություն» հաշմանդամ երիտասարդների կենտրոնի շահառուների ներկայացմանը (լուսանկարներ)

Մոսկվայում կարծում են, թե ՀՀ-ում 102-րդ ռազմաբազայի առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է

Մահացել է Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից տուժած ևս մեկ մարդ․ զոհերի թիվը հասել է 144-ի

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ