Անմխիթար իրավիճակ. ձմեռն ու Հայաստանի ճանապարհները

Դեկտեմբերի 1-ը ձմռան առաջին օրն էր ոչ միայն ըստ օրացույցի, այլեւ ըստ եղանակի (համենայնդեպս՝ Հայաստանի հյուսիսային հատվածի համար):

Ու թեեւ ձյան տեսքով տեղումները կանխատեսված էին, այս անգամ եւս տեսանք պատասխանատու մարմինների անգործությունը՝ կապված ձնամաքրման եւ, ամենակարեւորը, ճանապարհները երթեւեկելի վիճակում պահելու ուղղությամբ:

Արդյունքում, հանրապետական ու միջպետական նշանակության բազմաթիվ ճանապարհներին դեկտեմբերի լույս 1-ի գիշերը տեղի ունեցան տասնյակ ավտովթարներ:

Զգուշացնել չկա՞

Նախ նկատենք, որ քանի դեռ նոյեմբերի 30-ին արդեն սկսել էր տեղալ ձյունը եւ ակնհայտ էր, որ մի շարք հանրապետական ու միջպետական նշանակության ճանապարհներին մերկասառույց կլինի, նույն օրը տրանսպորտի եւ կապի նախարարությունը տարածեց հաղորդագրությունը, ըստ որի «ՀՀ միջպետական եւ հանրապետական նշանակության բոլոր ավտոճանապարհներին առանց տեղումների եղանակ է, ճանապարհները բաց են»:

Որեւէ մեկը միջքաղաքային ճանապարհորդություն պլանավորող վարորդներին չէր զգուշացրել, որ ժամեր անց ճանապարհներին կլինի մերկասառույց, ու դրանք կդառնան չափազանց վտանգավոր ու դժվարանցանելի:

Որեւէ կասկածից վեր է, որ եթե վարորդներին նախապես հայտնեին, ապա վարորդներից շատերը միգուցե ճամփա չընկնեին, կամ այլ ճանապարհով գնային ու վթարի մեջ չընկնեին:

Իսկ վարորդներին զգուշացնելու համար միանգամից 3 պատասխանատու մարմին կա: Արտակարգ իրավիճակների նախարարության (ԱԻՆ) հիդրոմետ ծառայությունն ու տրանսպորտի, կապի ու տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարությունը (ՏԿՏՏՆ) պետք է հաղորդեին այդ մասին բոլոր լրատվամիջոցներով, իսկ ճանապարհային ոստիկանությունը (ՃՈ) պետք է այդ ճանապարհների սկզբում կանգնեցներ բոլոր մեքենաներին ու զգուշացներ վտանգի մասին:

Սակայն ոչ ԱԻ նախարարությունը, ոչ ՏԿՏՏՆ-ն, ոչ էլ, առավելեւս, ՃՈ-ն ոչինչ չձեռնարկեցին այդ ուղղությամբ: ԱԻՆ-ը այս հարցում խառնվում է միմիայն վթարից հետո, Ճանապարհային ոստիկանների մտքով անգամ չի անցնում շեղվել վարորդներին տուգանելու սուրբ գործից, իսկ ՏԿՏՏՆ-ին ընդհանրապես չի հետաքրքրվում ճանապարհային անվտանգությամբ:

Անցանելի՞

Պատասխանատու գերատեսչությունները չեն բավարարվում վարորդներին նախապես չզգուշացնելով եւ  ավելի հեռու են տանում իրենց վնասարար գործունեությունը:

Հանրությունը սովոր է, որ ճանապարհների վիճակի մասին հաղորդագրություններ են տարածվում, բայց դրանք ոչ միշտ են արտացոլում իրականությունը: Այսպես. շատ հաճախ անանցանելի կամ համարյա անանցանելի (ու շատ վտանգավոր) հանրապետական ու միջպետական նշանակության ճանապարհների մասին որեւէ խոսք չի ասվում հաղորդագրություններում:

Ավելին, հետաքրքիր է այդ հաղորդագրությունների տերմինաբանությունը... Ճանապարհները, որոնց վրա անգամ ձմեռային անվադողերով մեքենաները «տանգո են պարում», հաճախ անվանվում են անցանելի: Մերկասառույցի մասին հաղորդագրություններ են տարածվում, երբ ճանապարհին անգամ ամենալավ մեքենաները դառնում են անկառավարելի: Իսկ ահա «դժվարանցանելի ճանապարհը», ըստ գերատեսչությունների, երեւի այն ճանապարհն է, որով թրթուրավոր տեխնիկան է անգամ դժվարությամբ անցնում:

Իսկ «միամիտ» վարորդները հաճախ վստահում են այդ հայտարարություններին ու գնում, գլորվում են ձորը, քանի որ ճանապարհն իրականում շատ ավելի վատն է, քան նշված է հաղորդագրության մեջ:

Լափել

Այս վիճակը թերեւս բխում է ոչ միայն անտարբեր ու ոչ կոմպետենտ վերաբերմունքից: Բանն այն է, որ ինչքան վատ վիճակում է ճանապարհը, այնքան շատ ռեսուրս է պետք ծախսել դրա անցողունակությունն ապահովելու համար:Դրանով, իր հերթին, պայմանավորված է այն, որ պետությունը ոչինչ չի անում անանցանելի ճանապարհները անցանելի դարձնելու ուղղությամբ (կամ չափազանց քիչ է անում):

Ճանապարհները մաքրելու փողերի գողանալու մասին գրելն անգամ ավելորդ է, քանի որ ընթերցողին ակնհայտ է, թե ինչ է տիրում մի տեղ, ուր չես կարող հաշվել ոչ մաքրող տեխնիկայի անցած կիլոմետրերը, ոչ էլ ցանված աղն ու ավազը:

Լուծումը

Ձմեռային ամիսներին ճանապարհային անվտանգության խնդրի լուծումը  պահանջում է մի քանի պարզ  գործողություն:

1. Հայպետհիդրոմետը պետք է լրջորեն զբաղվի առավել վտանգավոր ճանապարհների վիճակի կանխատեսմամբ ու հանրությանը նախապես տեղեկացնելով:
2. Տրանսպորտի նախարարությունը պետք է պարբերաբար ռադիոկայանների եւ այլ ԶԼՄ-ներով հաղորդի ճանապարհների վիճակի մասին (տեղեկությունները թարմացնելով ոչ ուշ, քան 3-4 ժամը մեկ):
3. Տրանսպորտի նախարարության առաջարկով կառավարությունը պետք է հստակ չափանիշներ սահմանի՝ կապված ճանապարհների անցանելիության աստիճանի ու դրանցով երթեւեկության թույլտվության հետ կապված: Օրինակ սահմանվի, որ երբ ճանապարհի վիճակը ինչ-որ չափանիշից վատ է, դրանով թույլատրվում է երթեւեկել բացառապես անվաշղթաներով:
4. Ճանապարհային ոստիկանությունը պետք է վտանգավոր ճանապարհահատվածներին նախորդող՝ հանրապետական կամ միջպետական ճանապարհների խաչմերուկում (ուր վարորդը կարող է ընտրել, թե որ ճանապարհով գնալ) կանգնեցնի բոլոր մեքենաներին ու զգուշացնի վտանգի մասին... Իսկ նախորդ կետում նշված կառավարության որոշման ընդունումից հետո, ՃՈ-ն պետք է նաեւ որոշ դեպքերում արգելի որոշակի մեքենաներին մտնել վտանգավոր ճանապարհ:
5. Եվ իհարկե, պետք է վերահսկվի ճանշինների կողմից ճանապարհների մաքրումն ու աղի ցանումը, որպեսզի այդ գործառույթն իրականացվի ժամանակին ու որակով:

Դանիել Իոաննիսյան