Կառավարության ծրագրին սպասելիս. լավագույն ծրագրերն արդեն գրված են

Ամենաուշը հաջորդ շաբաթ նորանշանակ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը Ազգային Ժողովում պետք է ներկայացնի իր կառավարության ծրագիրը:

Հանրության շրջանում որոշակի սպասումներ կան, թե ինչպիսին է լինելու այդ ծրագիրը, ինչ խնդիրներ է դնելու նոր կառավարությունը իր առջեւ: Այնպես է ստացվել, որ վերջին 6 տարիների ընթացքում ԱԺ-ն հաստատել է կառավարության 3 ծրագիր: Կառավարության ծրագրերը, ի տարբերություն, օրինակ, միջնաժամկետ ծախսային ծրագրերի, թվական ցուցանիշներ չեն պարունակում, այստեղ չկան, թե առաջին տարում ինչպիսի ցուցանիշներ պետք է ապահովվեն: Սրանք տեքստային բնույթ ունեցող, կառավարության ընդհանուր մտադրությունները նկարագրող փաստաթղթեր են:

Վերընթերցելով անցած երեք ծրագրերը, կարող ենք արձանագրել, որ Կարեն Կարապետյանի կառավարությանը շատ դժվար է լինելու կազմել այնպիսի ծրագիր, որը ավելի լավը կլինի, քան նախորդները: Դրանում համոզվելու համար առանձնացնենք երկու` առավել սուր դրված խնդիր եւ տեսնենք, թե ինչպիսի լուծումներ են նախատեսվել դրանց համար: Վերցնենք կոռուպցիան ու տնտեսական մրցակցությունը:

2012 թվականին հավանության արժանացած ծրագրում կառավարությունը մտադրություն էր հայտնել վերացնել կոռուպցիան ծնող պատճառները:

«Հասարակության մեջ արմատավորված արատի` կոռուպցիա ծնող պատճառների վերացում, այդ գործընթացում թափանցիկության բարձրացում` շեշտադրելով կոռուպցիայի դեմ պայքարի «կանխարգելիչ» մոտեցման գերակայությունը... կառավարությունը շարունակելու է միջոցառումներ իրականացնել հակակոռուպցիոն ռազմավարության կիրարկման եւ կոռուպցիայի դեմ պայքարի կարողությունները մեծացնելու ուղղությամբ, առանց որի երկրի ինստիտուցիոնալ կայացումը վտանգված է»,- գրված էր ծրագրում:

2013 թվականի ծրագրում կոռուպցիայի դեմ պայքարի թեման լրացվեց մի քանի հետաքրքիր դրույթներով: Ավելացվեց, որ կոռուպցիայի դեմ պայքարին «պատասխանատու մասնակցությամբ» պետք է ներգրավվի նաեւ ընդդիմությունը: Ու բացի այդ, արձանագրվեց, որ առանց կոռուպցիայի դեմ պայքարի «կարողությունները մեծացնելու... երկրի ինստիտուցիոնալ կայացումը վտանգված է»:

2014-ի ծրագրում կոռուպցիայի դեմ պայքարի թեման հուժկու կերպով վերաիմաստավորվեց:

«Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը հակակոռուպցիոն քաղաքականությունը կիրականացնի կոռուպցիայի դեմ պայքարի նոր վերաիմաստավորված տեսլականի հիման վրա, որը նախ եւ առաջ միտված է հանրային կառավարման համակարգում բարեխիղճ եւ պատասխանատու պաշտոնյայի տեսակի ձեւավորման միջոցով կոռուպցիայի մակարդակի ու տարածվածության նվազեցմանը, հանրային վստահության բարձրացմանը, ինչպես նաեւ կոռուպցիայի կանխարգելման ավելի արդյունավետ եւ գործուն միջոցների կիրառմանը».- նշված էր ծրագրում:

Անկախ ձեւակերպումների էսթետիկ որակներից, դրանց վճռական ձեւակերպումներից, սարսափազդու բնույթից, կոռուպցիան Հայաստանում ոչ մի միլիմետր չնահանջեց: Ու դժվար է պատկերացնել, թե ինչ ձեւակերպումներ պետք է լինեն կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասին նոր կառավարության ծրագրում, որ արժանանան հանրության վստահությանը:

Հիմա դիտարկենք տնտեսական մրցակցության, այն է` մոնոպոլիաների վերաբերյալ ծրագրերում գրված դրույթները: 

«Գործարար կարողությունների ազատ դրսեւորումն ու ներդրումների աճն անհնար է առանց արդար մրցակցային դաշտի առկայության: Հայաստանի Հանրապետությունում գերիշխող դիրքը պարբերաբար չարաշահող խոշոր բիզնեսի կողմից մրցակցության խաթարումը տնտեսության կայուն աճի խոչընդոտներից է: Առանց մրցակցության ոլորտի արմատական վերափոխման անհնար է կառավարության տնտեսական ծրագրի արդյունավետ իրագործումը»,- նշված է 2012-ի ծրագրում:

Ճիշտ նույնը՝ առանց նույնիսկ մեկ ստորակետ փոխելու, այս արտահայտությունը տեղ էր գտել նաեւ 2013 թվականի ծրագրում: 2014 թվականի ծրագրում, սակայն, հայտնվեց շատ ավելի գեղեցիկ, ազդեցիկ ձեւակերպումներով, մարդուն մինչեւ հոգու խորքը խոցող նպատակասլացություն: 

«Միայն հավասար պայմաններ եւ իրական մրցակցություն ապահովող միջավայրն է, որ հնարավորություն կտա Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու մեջ արմատավորելու հավատն իր երկրում վաղվա օրվա, հպարտության զգացում հայրենիքի նկատմամբ: Միայն հասարակության կողմից արդարացիորեն ընկալվող տնտեսական համակարգն է ունակ ապահովելու ներդրումների աճ, ապագայի նկատմամբ հավատով լեցուն, համարձակ կառուցողական քայլերի նախաձեռնում: Նման տնտեսական միջավայրի հրամայականը Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը պետք է իրագործի թե՛ երկարաժամկետ հեռանկարում՝ սահմանադրական բարեփոխումների միջոցով աջակցելով բնականոն քաղաքական փոփոխությունների պայմաններում կայուն տնտեսական միջավայրի պահպանմանը, թե՛ անմիջապես՝ տնտեսական միջավայրի առկա խեղաթյուրումների դեմ կտրուկ եւ հետեւողական քայլեր ձեռնարկելու միջոցով... Հետզհետե ավելի բարդացող տարածաշրջանային զարգացումների համապատկերում կայուն տնտեսական զարգացման նպատակադրումը կարող է լուծվել միայն ներքին համախմբման, գործունեության արդար պայմաններ պահպանող հասարակական եւ իշխանական ինստիտուտների կողմից».- գրված էր 2014-ի ծրագրում:

Այս դեպքում եւս ձեւակերպումների գեղարվեստական արժեքից անկախ՝ Հայաստանում տնտեսական մրցակցության մթնոլորտ, «գործունեության արդար պայմաններ» չստեղծվեցին, մոնոպոլիստներն ու օլիգարխները էլ ավելի մեծացրին իրենց ազդեցությունը:

Եվ ուրեմն, ինչ հետեւության կարելի է հանգել: Կառավարության իրար հաջորդող ծրագրերը չափազանց ձեւական են: Եվ նոր կառավարությունը կարող է ջանքեր չթափել եւ նոր ծրագիր գրել: Նախկինները շատ էլ լավն են: Պարզունակ է հնչում, բայց խնդիրը դրանց իրագործման մեջ է: