«Մանկապիղծից» մինչեւ «Բրիտանական կայսրության սպա». Արսեն Վենգեր

20 տարի առաջ՝ 1996 թվականի սեպտեմբերի 30-ին, Լոնդոնի «Արսենալի» գլխավոր մարզիչ նշանակվեց 46-ամյա ֆրանսիացի Արսեն Վենգերը, որի առաջին իսկ հարցազրույցը մեծ սկանդալի վերածվեց: Վերջին տարիներին ոչ ֆուտբոլային երկրում՝ Ճապոնիայում աշխատած, բավական բարձրահասակ (1,91 սմ), չափազանց նիհար, տարօրինակ ու մեծ ակնոց կրող Վենգերը առնվազն տհաճ տպավորություն թողեց բրիտանացի լրագրողների վրա: Առաջին արձագանքը անգլիացիներին անհայտ Վենգերի նկատմամբ շատ-շատերի համար կարող էր ուղղակի դատավճռի վերածվել՝ «ասում են մանկապիղծ է», - նշեցին հասարակության վրա ահռելի ազդեցություն ունեցող լրագրողները:

Բրիտանական հայտնի ռադիոհաղորդավարներից մեկը անգամ եթերով ասաց այս մասին, վստահեցնելով, թե ունի հիմնավոր ապացույցներ՝ լուսանկարներ: «Արսենալի» ղեկավարությունը արդեն զղջում էր Վենգերին նշանակելու համար եւ ինչ-որ չափով կրքերը հանդարտեցնելու նպատակով խորհուրդ տվեց ֆրանսիացուն ուղղակի լռել՝ չպատասխանել լրագրողների ոչ մի հարցի: Բայց Վենգերը այլ կերպ վարվեց. մոտեցավ հավաքված լրագրողների հսկայական բազմությանը եւ ինքը սկսեց հարցեր տալ. «Կարող եք գրել ինչ ցանկանում եք, բայց կարո՞ղ եք ապացուցել»: Ապշած լրագրողները չկարողացան անգամ 1 հարց տալ: Նույն երեկոյան ռադիոմեկնաբանը ստիպված հայտարարեց, որ լուսանկարների պատմությունը իր հորինածն էր եւ ներողություն խնդրեց. հարցը փակված էր, եւ Վենգերը տոնեց Անգլիայում իր առաջին մեծ հաղթանակը՝ առայժմ լրագրողների նկատմամբ:

Ահա այսպես սկսվեց անգլիական ամենահեղինակավոր ակումբներից «Արսենալի» եւ գերմանական արմատներով ֆրանսիացի Արսեն Վենգերի «սիրային» պատմությունը, որը ձգվում է արդեն 20 տարի: Այս ընթացքում Վենգերը եւ իր «Արսենալը» նվաճել են բազմաթիվ մրցանակներ, ցուցադրած դիտարժան, գեղեցիկ խաղի շնորհիվ նվաճել միլիոնավոր ֆուտբոլասերների համակրանքը: Վենգերը դարձել է առաջին արտասահմանցի մարզիչը, որի գլխավորությամբ «Արսենալը» նվաճել է Անգլիայի չեմպիոնի կոչումը, 2003 թվականին արժանացել է «Բրիտանական կայսրության սպա» շքանշանի, 2006-ին էլ նրա անունը գրվել է «Անգլիական ֆուտբոլի փառքի սրահում»:

1999 թվականին արձանագրվեց աննախադեպ, միգուցե անգամ եզակի դեպք ֆուտբոլի պատմության ընթացքում: «Արսենալը» Անգլիայի գավաթի խաղարկության շրջանակներում 2-1 հաշվով հաղթեց «Շեֆիլդ Յունայթեդին», բայց խաղը վերախաղարկվեց... «Արսենալի» գլխավոր մարզիչ Արսեն Վենգերի առաջարկով, որը նկատել էր, որ իր թիմը կանոնների խախտմամբ էր խփել հաղթական 2-րդ գոլը: Հանդիպումը վերախաղարկվեց, եւ «Արսենալը» կրկին հաղթեց 2-1 հաշվով: «Ցանկանում եմ, որ իմ ֆուտբոլիստները բարեկիրթ լինեն խաղադաշտում եւ առօրյա կյանքում: Ճապոնիայում «Սումո» մարզաձեւը ուսումնասիրելով՝ կարեւորագույն մի բան հասկացա: Մրցամարտի ավարտից հետո չեք կարող մասնակիցների դեմքերից կռահել հաղթողին. նա ցույց չի տալիս իր զգացմունքները՝ չցանկանալով վիրավորել պարտվողին: Սա անհավատալի փիլիսոփայություն է, որը մշտապես փորձել եմ ներդնել իմ թիմում»,- իր արարքը այսպես էր պարզաբանել Վենգերը:

2001 թվականին Ֆրանսիայի ֆուտբոլի ֆեդերացիան առաջարկեց Վենգերին գլխավորել այդ ժամանակ Աշխարհի եւ Եվրոպայի չեմպիոնի կոչումները կրող Ֆրանսիայի ազգային հավաքականը, 2009-ին ճապոնացիները ֆինանսական առումով անհավատալի առաջարկ արեցին. 2 դեպքերում էլ Վենգերը հրաժարվեց  գայթակղիչ առաջարկներից հանուն «Արսենալի»: 2003-04 թվականներին Վենգերի «Արսենալը» յուրահատուկ ռեկորդի հեղինակ դարձավ. Անգլիայի առաջնությունում թիմը նվաճեց չեմպիոնի կոչումը՝ չկրելով ոչ մի պարտություն:

Իհարկե, կարելի է տարբեր կարծիքներ ունենալ ֆուտբոլային ակումբի ցուցադրած խաղի եւ արդյունքների «համատեղելիության» մասին՝ մի մասը նախընտրում է ուղղակի գեղեցիկ խաղ, մյուսները՝ մրցանակներ, մի մասն էլ իդեալական տարբերակը՝ այս 2-ի համադրությունը: Վենգերի մոտ առավել լավ ստացվում է այս տարբերակներից առաջինը՝ խաղ ֆուտբոլային գեղագետների համար, ուր ավելի կարեւոր է բուն խաղը եւ ոչ թե արդյունքը: Իհարկե, կարելի է վիճել նման տեսակետի հետ, բայց չհարգել եւ չհիանալ Վենգերի աշխատանքով՝ անհնար է: Կարելի է ասել՝ Վենգերը դեռեւս մնում է մաքուր, ռոմանտիկ ֆուտբոլ «քարոզող» վերջին մարզիչը:

Եթե հնարավոր լիներ հավաքել այս 20 տարիների ընթացքում միայն Վենգերի մամուլի ասուլիսները, հարցազրույցները, ապա կարելի էր տասնյակ ուսուցողական հատորյակներ հրապարակել ֆուտբոլի մասին՝ հատուկ մարզիչների համար: Փորձեմ ներկայացնել այս ընթացքում Վենգերի հնչեցրած հազարավոր արտահայտություններից մի քանիսը, որոնք առավել բնորոշում են ֆրանսիացի մասնագետին: «Ես ֆրանսիացի եմ՝ գերմանացիների հսկայական ազդեցությամբ եւ միգուցե հենց այստեղ է թաքնված իմ խաղային փիլիսոփայությունը: Սիրում եմ խաղային հստակ կառուցվածքը, բայց կարեւորում ֆուտբոլիստների ազատությունը խաղադաշտում... Դեմ չեմ պրագմատիզմին, բայց դեմ եմ, երբ ժամանակ «սպանելու» համար գնդակն անհասցե ուղղակի հեռացնում են... Ֆուտբոլի թիմը նման է գեղեցիկ կնոջ. եթե նրան անընդհատ չես հիշեցնում այդ մասին, նա մոռանում է, որ գեղեցիկ է...»:

«Արսենալը» գլխավորելու 20- ամյակի առիթով նախօրեին կազմակերպված մամուլի ասուլիսի ընթացքում Վենգերին հարցրել են, թե պատրա՞ստ է գլխավորել առանց մարզչի մնացած Անգլիայի ազգային հավաքականը: «Ինձ համար առաջնային է «Արսենալում» աշխատանքս: Սա իմ թիմն է եւ այդպիսին կմնա ամբողջ կյանքում: Բայց եթե ապագայում ազատ լինեմ, ապա այո, հնարավոր է համաձայնվեմ գլխավորել Անգլիայի ընտրանին: Ֆուտբոլը իմ կիրքն է, եւ ես ցանկանում եմ այսօր ավելի լավ աշխատել, քան երեկ: Հենց այս պատճառով էլ այսօրվա «Արսենալը» տարբերվում է 5 տարի առաջ գոյություն ունեցող «Արսենալից»: Ինչքա՞ն կշարունակվեն իմ եւ «Արսենալի» հարաբերությունները: Այս մասին ապագայի ծրագրեր չեմ կազմում, ես չեմ որոշողը: Բայց առօրյա կյանքում մենք բոլորս ցանկանում ենք, որ սերը հավիտենական լինի», - հայտարարել է Վենգերը:

Նշեմ, որ Վենգերի գործող պայմանագիրը «Արսենալի» հետ ավարտվում է մրցաշրջանի ավարտից հետո՝ 2017 թվականի ամռանը: «Հավիտենական սիրո» մասին Վենգերի դատողությունը դարձել է անգլիական մամուլի քննարկման առարկան եւ անմիջապես հիշել են տարիներ առաջ ֆրանսիացի մասնագետի թեւավոր դարձած մի արտահայտություն՝ «Յուրաքանչյուրին թվում է, թե աշխարհի ամենագեղեցիկ կինը իր տանն է ապրում», որից հետո ամիսներ անց Վենգերը բաժանվել էր կնոջից:

Իհարկե, դժվար է կանխատեսել. Վենգերը կշարունակի՞ գլխավորել «Արսենալը», առավել եւս, որ ֆրանսիացու մարզչական տաղանդի բազմաթիվ սիրահարներ անգամ համարում են, որ նրա դարաշրջանը լոնդոնյան ակումբի ղեկին ավարտված է: Բայց այսպես կարծել են 10 տարի, 5 տարի առաջ, իսկ Վենգերը շարունակում է մնալ «Արսենալում» եւ ֆուտբոլի իրական գեղագետներին «նվիրել» գեղեցիկ, հարձակվողական, դիտարժան ֆուտբոլ: