Կրկնաքվեարկության դաշտը բացվեց

Երեկ առավոտյան, մինչ ԱԺ լիագումար նիստում կվերսկսվեր «Ընտրական օրենսգրքում» փոփոխություններ կատարելու մասին ՀՀԿ-ի հեղինակած նախագծի քննարկումը, որով նախատեսվում է դեկտեմբերի 6-ին նշանակված հանրաքվեի ժամանակ թույլատրել նույնականացման քարտերով քվեարկությունը, ԱԺ պետաիրավական հանձնաժողովում փակ քննարկում էր հրավիրվել:

Փակ քննարկումը, սակայն, որեւէ արդյունք չտվեց: Ոչ իշխանականները շարունակել էին պնդել իրենց դիրքորոշումը, ՀՀԿ-ն էլ՝ իրենը, ու ընդհանուր դիրքորոշում այդպես էլ չձեւակերպվեց: Ոչ իշխանականները պնդում են, որ նույնականացման քարտերով քվեարկությունը թույլատրելը լայն դաշտ է բացում կրկնաքվեարկությունների համար եւ պահանջում են հավելյալ վերահսկող մեխանիզմներ ներդնել: Ու քանի որ ID պլաստիկ քարտերի վրա հնարավոր չէ դրոշմակնիք դնել, ինչպես անձնագրերում, սույն ուժերն առաջարկում են մատների թանաքոտման պրակտիկան կիրառել կամ որեւէ այլ մեթոդ գտնել: ՀՀԿ-ն էլ պնդում է, որ մինչեւ դեկտեմբերի 6-ը քիչ ժամանակ է մնացել ու հնարավոր չէ որեւէ բան հասցնել, ID քարտերով քվեարկությունն արգելելն էլ նշանակում է՝ ոտնահարել այդ մարդկանց ընտրելու սահմանադրական իրավունքը:  

Արդեն լիագումար նիստում անկախ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը հայտարարեց, որ եթե իշխանությունների մտքին տեղ լինի, ուզում եք ձեռքերը թանաքոտեք, ուզում եք` ոտքերը, միեւնույն է՝ կեղծելու են: «Մենք` քաղաքական ուժերս, խորհրդարանում քննարկում ենք, թե ինչպես վարվել մարդկանց հետ` նրանց ընտրական իրավունքն իրացնելու գործընթացներում: Հարց է առաջանում` մարդկանց մենք հարցրե՞լ ենք` իրենք ցանկանո՞ւմ են, որ իրենց հետ այդպես վարվենք: Մատները թանաքոտելը, կարծում եմ, վատ գաղափար է, բայց այդ գաղափարն արդեն զարգանում է` ձեռքի վրա կնիք դնելով: Առանց այդ էլ Հայաստանում ընտրական գործընթացների ժամանակ մասնակցությունն այնքան էլ բարձր չէ, եւ ես մտահոգություն ունեմ, որ եթե մենք մարդկանց մատները թանաքոտենք, մարդկանց ձեռքերի վրա կնիքներ դնենք` առանց նրանց հարցնելու, էդ մարդիկ ընդհանրապես չեն գա ընտրության, կասեն` ախպե՛ր, գնացեք, ինչ ուզում եք արեք, հետո կգան նրանք, ում փող են տալիս կամ բերում են, եւ այն մարդիկ, ովքեր գոնե ընդդիմության համար պետք է գային, քվեարկեին, զզվելու են այդ ընտրություններին մասնակցելուց: Մեկը ես` չեմ ուզում ձեռքս թանաքոտեն եւ կնիք դնեն»,- հայտարարեց Մարուքյանը: Նրա սույն հայտարարությանը բավական խիստ արձագանքեց պատգամավոր Նիկոլ Փաշինյանը (տես էջ 1, 5):

Բուռն քննարկումը վերաճեց բուռն լեզվակռվի: Դաշնակցական պատգամավոր Արծվիկ Մինասյանը որոշել էր պատասխանել Հրանտ Բագրատյանի նախօրեի ելույթին: Վերջինս, հիշեցնենք, հայտարարել էր, որ Սահմանադրությունը փոխվում է, որպեսզի մի քանի շրջան հանձնվի Ադրբեջանին: «Որովհետեւ համարում են, որ նախագահը չի զիջելու: Ինստիտուտը (նկատի ունի երկրի կառավարման ձեւը) պիտի փոխվի»,- ասել էր Բագրատյանը: Արծվիկ Մինասյանն ասաց. «Թե՛ գործող, թե՛ առաջարկվող Սահմանադրությամբ խաղաղության թե պատերազմի հարցերի լուծման բացառիկ իրավունքը վերապահված է ԱԺ-ին: Նոր, արհեստածին բաներ պետք չի մտածել, չահաբեկենք, չվախեցնենք մեր ժողովրդին մի բանով, որը չկա»: Բագրատյանը պահանջեց իրեն ձայնի իրավունք տալ: «Ես չե՛մ ընդունում այս ձեւը: Չի՛ կարող մի պատգամավոր մյուսի վրա խոսա: Ի՞նչ եք ձեր վրա վերցնում, պարոն Մինասյան: Ես ուզում եմ բանավեճի գնալ Սահմանադրության հեղինակների հետ, քո հետ հենց հիմա դուրս գանք՝ բանավիճենք: Եվ չի կարելի վեր կենալ մյուսի վրա կարծիք հայտնել, ես ինձ կյանքում թույլ չեմ տա ուրիշի կարծիքի վրա կարծիք հայտնել: Մանավանդ ձեր ասածի մեջ 90 տոկոսը սխալ էր»: Երբ Արծվիկ Մինասյանը տեղից ինչ-որ բան ասաց, Բագրատյանը բորբոքվեց եւ սկսեց գոռալ. «Ձերը 1000 տոկոսով ա սխալ, հանրապետությունից բան չթողեցիք, արա՛: Հենց դո՛ւ չես թողել: Բա 18-20 թիվը ո՞վ էր: Սենց բաներ մի՛ արեք, մանավանդ դուք իշխանություն չեք, ինչի՞ եք մեյդան ընկնում, մեջ ընկնում, արա՛: Մեջ խի՞ եք ընկնում, իա՛»: «Բա էսօրվա հանրապետությունը ինչի՞ հետեւանք է»,- գոռում էր Մինասյանը: ԱԺ նախագահ Գալուստ Սահակյանը մի քանի րոպե շարունակ փորձում էր հանդարտեցնել իրար վրա գոռացող երկու պատգամավորներին. «Պարոն Բագրատյան, պարոն Բագրատյան»: «Ընձի մի՛ ասա, իրա՛ն ասա, իրա՛ հետ եք քիփ: Ընձի ա ասում, արա՛»,- ասաց Բագրատյանը: Գալուստ Սահակյանը արձագանքեց. «Ես բոլորի հետ էլ քիփ եմ, խնդրում եմ դադարեցրեք»:

ՀԱԿ խմբակցության ղեկավար Լեւոն Զուրաբյանը հայտարարեց, որ եթե չկա էլեկտրոնային ընթացակարգ նույնականացման գործընթացը ստուգելու, դա դառնալու է «բառդակ»: «Եթե մենք ցանկանում ենք ունենալ հանրաքվե, որը հավատ կներշնչի, ուրեմն բազմակի քվեարկությունները կանխելու համար հստակ միջոց պետք է ընդունել՝ թանաքոտումը, որը առաջարկում են 5 խմբակցություններ: Միակ քաղաքական ուժը, որը ընդդիմանում է սրան՝ ՀՀԿ-ն է: Ընտրակեղծարարին ցանկացած անեծք հասնում է: Ես խորհուրդ եմ տալիս մեր իշխանություններին՝ մտածեք այս անեծքի մասին: Ավելի մեծ անեծք, քան այն, ինչ բերում է ժողովրդի կամքի աղավաղումը, խեղաթյուրումը՝ չկա: Դա լինելու է ձեր ամենամեծ մեղքը: Բոլոր ընտրակեղծարարներին ասում եմ՝ մի բերեք ձեր գլխին ժողովրդի այդ անեծքը»,- ասաց Զուրաբյանը:

ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանն էլ հայտարարեց, թե սա այն հարցը չէր, որ պետք է 2-3 օր քննարկել ու ժամավաճառությամբ զբաղվել ԱԺ-ում: Հետո էլ դիմեց Զուրաբյանին. «Ես նոր եմ հասկանում, թե ինչու են անիծված նրանք մինչեւ այսօր, որ որեւէ հաջողության չեն հասել: Այնքան այլանդակություններ են արել ընտրությունների ժամանակ 90-ականներին, այնքան մեխանիզմները, որ առաջարկում են, դրանք բոլորը իրենք կիրառել են, մենք արմատախիլ ենք անում արդեն 20 տարի, անում ենք, անում, չենք կարողանում ամբողջովին արմատախիլ անել»: Ըստ նրա, բոլոր քաղաքական ուժերն ուզում են քնեն, արթնանան ու հակասահմանադրական ճանապարհով հայտնվեն բուրգի գլխին. «Ձեւավորեք ձեր հանձնաժողովները, վստահված անձինք, դրանից լավ վերահսկողության ձե՞ւ: Ի՞նչ եք ընկել՝ ապակողմնորոշում ժողովրդին նույնականացման քարտերի խնդրով: Եթե ասեինք, որ այդ քարտով չեն կարող քվեարկել, դուք պիտի ասեիք՝ այդ 180 հազարը մեր «ոչ»-երն են, դուք զրկում եք նրանց: Ինչ էլ բերեինք՝ դուք պիտի օգտագործեիք այս ամբիոնը»:

ՕԵ խմբակցության ղեկավար Հեղինե Բիշարյանը հայտարարեց, որ իրենք միանշանակ դեմ են նախագծին, քանի որ դա նպաստելու է կեղծիքներին: ԲՀԿ-ական Միքայել Մելքումյանն էլ հայտարարեց, թե ազատ են քվեարկելու: ՀՅԴ-ն էլ ձեռնպահ քվեարկեց: Օրինագիծն 1-ին ընթերցմամբ ընդունվեց 81 «կողմ», 16 «դեմ», 14 «ձեռնպահ» ձայներով: