Երևան
14 °C
Մինչ մարդիկ սպասում են, թե ով է կարողանալու կատարել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հանձնարարությունը եւ Ամանորի համաշխարհային հիթ ստեղծել, կարելի է ծանոթանալ այս տոնին նվիրված հայկական ավանդական երգերին: Դրանք ոչ պակաս հիթեր են եղել ու տարածված են եղել Հայաստանի տարբեր բնակավայրերում: 1978թ. հրատարակված «Ամանորը հայ ժողովրդական տոնացույցում» գրքում ներառաված են մինջանդարից մինչեւ 19-20-րդ դդ. Ամանորի երգերը:
Դրանք ծիսական բնույթ են կրել: Ըստ ուսումնասիրությունների՝ քրիստոնեության ընդունումից հետո հարմարեցվել են դրան: Բովանդակությամբ տարբեր են եղել. ամուսնություն են մաղթել երիտասարդներին, նաեւ մաղթել կամ խնդրել են հարստություն, գովաբանել են տանտիրոջը եւ այլն: Նոր տարվա տոնական տրամադրությունները երբեմն նպաստել են նրան, որ այլ իրադարձությունների նվիրված ստեղծագործությունները եւս այդ ժամանակ երգվեն: Օրինակ, Ամանորին կատարել են երգ, որը երգել են նաեւ հարսանեկան ծեսի ժամանակ.
Բարի եկար, նոր տարի,
Տուր մեզի ցորեն գարի,
Լե, լե, լե, լե, լե,
Մեր փեթակն ալիր կուզե, լե, լե,
Տանտիկինը եղ կուզե, լե, լե...
Մեր օջախը փայտ կուզե, լե, լե...
էղուն (այդի), պաղչին պտուղ տուր, լե, լե...
Մեր աղջիկէն փեսա տուր, լե, լե,
Մեր տղային հարս մը տուր, լե, լե...
Հիւընտութին թող չըլլի,
Քեսատութին թող չըլլի,
Հեյրան Նոր տարի:
Ամանորի երգերում արտահայտվել է նաեւ զոհաբերություն անելու սովորույթը: Տանտերերից պահանջել են զոհ մատուցել: Նվիրատվության հիմնական առարկաններն Ամանորի ծիսական ուտելիքներն են եղել (գաթա, հավ, ընկույզ, չորացրած միրգ)։ Երբեմն հարցրել են տան փոքրի անունը եւ նրան հաջողություն ու առատություն մաղթող տողեր երգել.
— Զեր տղի անուն ի՞նչ ի, ալելուիա։
—Յէկոբ քե ծառէ, ալելուիա։
— Սեղան յըառջեւ խազար բոարին, ալելուիա,
Կթխեն ի ձեռն նռան գինին, ալելուիա,
Յէկոբ նստէ ծառի տըկին, ալելուիա,
Մ աղեր թալե ծառի ճօղին, ալելուիա,
Յէկոբ խեծեր կապուտ քուռակ, ալելուիա,
Մեջքն ա զարկեր պողպատ-ուրագ, ալելուիա:
Տարբեր ընտանիքներից հավաքած նվիրատվությունը համարվել է ծեսին մասնակցած բոլորի համահավասար սեփականությունը: Հետեւաբար համարվել է, նվիրատվություն չանողը վտանգի տակ է դնում ամբողջ համայնքի համար ակնկալվող բարգավաճումը։ Նրանց, ովքեր չեն ցանկացել մասնակցել, անիծել են:
Կաղանդոսը գոս,
Ըլեք տվեք երկու կոկոզ.
Վով էր չտվեց՝
Իրանց հավուն ճիվը կը կոտրեմ.
էկեր (եթե) հավ չունին՝
ճժուն ճիվը կը կոտրեմ.
Կաղանդոսը՝ գոս:
Ամանորի երգերի մեջ մեծ տեղ են ունեցել տանտերերին գովաբանող երգերը: Դրանցում նկատվում է տանտերերին երկնային լուսատուների՝ հատկապես Արեւի հետ համեմատելու միտում.
... Ձեր տունը շեն հետ արեւուն,
Արեւն էրկըններ ձեր տըղէյներուն,
Չարը զատանէր, բարին մոտէներ:
Մյուս կողմից մարդիկ իրենց համար են հարստություն խնդրել: Եղել են բնակավայրեր, որտեղ Նոր տարվա նախորդ գիշերը երիտասարդները կեսգիշերին գնացել են ՝ գետից ջուր բերելու: Նրանք հավատացել են, որ այդ ժամանակ գետը 1 ժամով ոսկի է դառնամ: Գետի ափին որոշ ժամանակ սպասելուց հետո նրանք երգել են.
Քեզի կուտում ցորեն, գարի,
Դուն ա ինծի տոլ բարի,
Շնորհաւոր Նոր տարի:
Ընդհանուր առմամբ Ամանորին նվիրված երգերն առանձնանում են թեմաների բազմազանությամբ, եւ դա մի պատճառով: Եթե տարեկան տոնացույցի ամեն տոն ունի որոշակի հատուկ խնդիրներ եւ բովանդակություն ունի, ապա Նոր տարվա տոնակատարությունն իր ծիսակարգով վերաբերում Է գալիք ողջ տարվա սպասելիքներին: Այնպես որ 21-րդ դարում Jingle Bells-ին մրցակից ստեղծել ցանկացողները կարող են հայացք գցել սովորույթներին:
Արարատ Միրզոյանն ու Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության ԱԳ նախարարը կարևորել են պարբերական ուղիղ չվերթների իրականացումը
Աշխարհի գավաթ․ Հայաստանի մարմնամարզության հավաքականի 3 ներկայացուցիչ եզրափակչում է
Մոտեցումը հստակ է, որակի հարցում կոմպրոմիս չի լինի․ քաղշինկոմիտեի նախագահը և Շիրակի մարզպետը եղել են շինհրապարակներում
Ինչու են ռուս խաղաղապահները դուրս գալիս Լեռնային Ղարաբաղից. ինչ պայմանավորվածություն կա
Խաղաղություն տանող ճանապարհը դժվար է, միայն կողմերի միջև երկխոսությամբ է հնարավոր հասնել դրան․ Կասուն՝ Խանդանյանին
«Խաղաղության խաչմերուկ»-ը մեր ճանապարհային քարտեզն է դեպի խաղաղություն․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Լիտվայի ԱԳ նախարարին
Փոխվարչապետը «Վեոլիա» ընկերության փոխնախագահի հետ երկկողմ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցեր է քննարկել
Քաղաքացին ընկել է շենքի նկուղը
Վրաստանը չի հրաժարվի «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքից. Կոբախիձե
Ինչ վիճակում է երրորդ հարկից ընկած 1-ամյա երեխան. ԲԿ-ն նոր մանրամասներ է հայտնել
Լավրով & Մարգո քոմփնին պատմության մեջ կմնան իրենց «հայրենիքին» ստորագույն հարվածը հասցրած կիսահայեր․ Սաֆարյան
Գյումրիում տղամարդը սպառնացել է նետվել կամրջից և ինքնասպան լինել
Բնակիչները գոհունակություն են հայտնել Կառավարության նախաձեռնությունից․ մանրամասներ վարչապետի տավուշյան այցից
«ՊԱԶ»-ը բախվել է քարե պարսպին և հայտնվել մեղվափեթակների մեջ․ ուղևորներին մեղուները խայթել են, 29 հոգի հիվանդանոցում է
Ռուս խաղաղապահների առաքելությունը Լեռնային Ղարաբաղում լիովին կատարված է․ Պետդումա
Վարչապետը Բերքաբերում ծանոթացել է սահմանամերձ բնակավայրերում տների կառուցման ծրագրի ընթացքին (լուսանկարներ)
4 գյուղերը սովետական տարիներին ադրբեջանական են եղել. բնակիչ (տեսանյութ)
Երբ կանայք հաջողում են քաղաքականության մեջ, հաջողում է պետությունը․ պատգամավորները մասնակցում են IDEA-ի ծրագրին
Գալիս է պահ, որ դու քեզ պետք է զոհաբերես հանուն քո հայրենիքի և երկրի. վարչապետ (տեսանյութ)
Դատարանը քննում է Սամվել Վարդանյանի կալանքի հարցը
Ինչու չհավատանք երկրի վարչապետին, ժողովրդին հարգելով՝ եկել էր, անկեղծ զրույց էր. Ոսկեպարի բնակիչ (տեսանյութ)
Նիկոլ Փաշինյանին տված քֆուրները իրանց կպնի, ուզում ենք՝ հիմնական սահման լինի, պահենք. Բերքաբերի բնակիչ (տեսանյութ)
Ուզում են իրավապահներին մոլորեցնել, քրգործ խմորել իմ դեմ, բանալի բառերը ուղղված են իրենց քաղաքական հայրերին. Մկրտչյան
Հայտնի են «Հայրենյաց բարիքներ»-ի տոմատի մածուկների լաբորատոր փորձաքննության արդյունքները․ իրացումն արգելվել է
Վլադիմիր Գասպարյանի աղջիկն այլևս փոխգնդապետ չէ․ կոչումն անվավեր է ճանաչվել
Վետո կդնեմ «օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի վրա․ Վրաստանի նախագահ
Նիկոլ Փաշինյանը նոր որոշում է ստորագրել
Ինչպես են Լեռնային Ղարաբաղից հեռանում ՌԴ խաղաղապահները․ նոր կադրեր զինտեխնիկայի դուրսբերումից (տեսանյութ)
Արտակարգ դեպք Արմավիրում. Շահումյան գյուղի աղբավայրում մոտ 31 հատ հակատանկային ական է հայտնաբերվել
Ասում են՝ Տավուշի գյուղերը տալիս են, խի՞ եք աղավաղում, դրանք ադրբեջանական են. բերքաբերցի (տեսանյութ)
Կոնվերս բանկը երկու արժույթով պարտատոմսեր է տեղաբաշխում
Փոխհրաձգություն Թբիլիսիի կենտրոնում․ կան վիրավորներ
Դոլարն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 17-ին
ՎՏԲ-Հայաստան բանկը հանդես է եկել որպես ARMMONO փառատոնի գլխավոր գործընկեր
Վերահաստատվել է Հայաստան-Սիրիա փոխգործակցության խորացմանն ուղղված քայլերի իրականացման հանձնառությունը
Երիտասարդը 93-ամյա կնոջը մահացու վնասվածքներ է հասցրել, մինչև մահանալը կատարել սեքսուալ բնույթի բռնի գործողություններ
Որևէ հայտարարություն, որը չի հնչել կամ հաստատվել վարչապետի կողմից, պաշտոնապես հերքվում է. Նազելի Բաղդասարյան
Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպել է Բերքաբերի բնակիչների հետ
Ռուս խաղաղապահների հեռացումը Ադրբեջանի և Ռուսաստանի բարձրագույն ղեկավարության համատեղ որոշումն է
Ժողովրդավարությունը մի երեւույթ է, որը մշտապես բախվել եւ բախվում է մարտահրավերների. Վարդանյանի ելույթը ԵԽԽՎ-ում
© 2024 Հայկական ժամանակ