ՎՈՒԱՄ-ը եւ ԼՂ-ի հարցը. խառնաշփոթ ըստ ԱԳ նախարարի

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի սեպտեմբերի 30-ի համարում

ՀՀ ԱԳ նախարար Վարդան Օսկանյանի երեկվա ասուլիսը նվիրված էր Լեռնային Ղարաբաղի հարցին՝ ՄԱԿ-ում ընթացող գործընթացներին: Այս պահին ՎՈՒԱՄ-ի երկրները աշխատում են «ՎՈՒԱՄ-ի տարածաշրջնում սառեցված հակամարտությունների» վերաբերյալ բանաձեւի նախագծի վրա, որի` Լեռնային Ղարաբաղին վերաբերող հատվածից էլ մեծապես կախված է լինելու ղարաբաղյան հակամարտության բանակցությունների հետագա  ճակատագիրը: Եւ պետք է ասել, որ ՀՀ ԱԳ նախարարի երեկվա ասուլիսից բացարձակապես պարզ չդարձավ, թե ինչպիսին կարող է լինել այդ ճակատագիրը, եւ ընդհանրապես, ի՞նչ է կատարվում այսօր այդ ճակատում: Համենայնդեպս, երեկ Օսկանյանը բազմաթիվ հայտարարություններ արեց, որոնք իրար հակասում են:

Նա, նախ հայտարարելով, որ հոկտեմբերի 2-3-ին տարածաշրջան են այցելելու ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները, ասաց, թե չի բացառվում, որ համանախագահների այդ այցից անմիջապես հետո տեղի ունենա Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպում, ինչը, իհարկե, կախված է համանախագահների հետ հանդիպման արդյունքներից: Վերջին անգամ Օսկանյան-Մամեդյարով  հանդիպումը չէր կայացել հենց ՀՀ ԱԳ նախարարի պատճառով, քանի որ Նյու Յորքում հանդիպելու մասին պայմանավորվածության գալուց մեկ օր հետո ՄԱԿ-ի ԳԱ օրակարգ էր մտել ՎՈՒԱՄ-ի նախաձեռնությունը, ինչն էլ պատճառ էր հանդիսացել, որ ՀՀ ԱԳ նախարարը հրաժարվի ադրբեջանցի իր գործընկերոջ հետ հանդիպումից: Եւ ահա, երեկ ՀՀ ԱԳ նախարարը չբացառեց Մամեդյարովի հետ հանդիպման հնարավորությունը, չնայած նրան, որ ՎՈՒԱՄ-ի նախաձեռնությունը դեռեւս շարունակում է ՄԱԿ-ի ԳԱ օրակարգում մնալ, բանաձեւի նախագիծն էլ մշակման փուլում է:

Այս ամենը ենթադրում է, որ Նյու Յորքում ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հետ ՀՀ եւ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպումների ժամանակ ինչ-որ բան փոխվել է, որոշակի նախնական պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել, որոնք էլ պետք է հաստատվեն համանախագահների այցի ընթացքում: Օսկանյանը այս ենթադրությունը հաստատելու որեւէ հիմք չտվեց, բացի այդ, այն հարցին, թե կարելի՞ է ասել` համանախագահներին հաջողվել է Ադրբեջանին վերադարձնել բանակցությունների սեղան, պատասխանեց. «Չեմ կարող հաստատել»: Մյուս կողմից, սակայն, ՀՀ ԱԳ նախարարն ասաց. «Իրավիճակը փոխվեց, դրա համար այդ հանդիպումը (Օսկանյան-Մամեդյարով-Ա.Հ.) հետաձգվեց, համանախագահների հետ իմ առանձին հանդիպման անհրաժեշտություն ծագեց, ինչը եղավ. մեզ համար որոշ հստակություն է մտցվել, եւ կարծես թե արդեն պրոցեսը շարունակվում է»:

Եւ եթե այս հայտարարության մեջ ՀՀ ԱԳ նախարարը խոսում է ԵԱՀԿ ՄԽ շրջանակներում ԼՂ հարցով բանակցությունների վերսկսման հնարավորության մասին, ինչի միակ խոչընդոտը ՄԱԿ-ի ԳԱ-ում ՎՈՒԱՄ-ի նաձեռնությունն էր, ապա իր մյուս հայտարարությունները վերաբերում էին հենց այդ նախաձեռնության շրջանակներում բանաձեւի ընդունման հնարավորությանը: «Եթե ՎՈՒԱՄ-ի այդ բանաձեւը անցնի ՄԱԿ-ում, ես կարծում եմ, որ բանակցություններում Ղարաբաղի մասնակցության հարցը ոչ թե ժամանակի հետ  կկապվի, այլ կդառնա արդեն պայման»,- երեկ հայտարարեց Օսկանյանը:

Վերջինս նշեց, որ ԳԱ նստաշրջանում իր ելույթում ինքը հստակ ասել է, որ Հայաստանը տվել է իր համաձայնությունը ԼՂ բանակցությունների սեղանին դրված փաստաթղթին, քանի որ դա անհրաժեշտ էր ՎՈՒԱՄ-ի բանաձեւի քվեարկության ժամանակ ՄԱԿ-ի անդամ երկրների ճիշտ կողմնորոշման համար. «Դա պետք էր նման հստակությամբ ասել, որ  բոլորը կողմնորոշվեն, շուտով, կարծում ենք, արդեն շրջանառության մեջ կդրվի ՎՈՒԱՄ-ի բանաձեւի տեքստը, եւ դեսպանները պետք է տեղյակ լինեն, թե նման բանաձեւին դրական քվեարկելը ինչպիսի բացասական հետեւանքներ կունենա այն դրական գործընթացի վրա, որ այսօր գոյություն ունի Մինսկի խմբի շրջանակներում»: Բացի այդ, ՀՀ ԱԳ նախարարը կրկին հարկ համարեց հիշեցնել, որ ՄԱԿ-ի ԳԱ բանաձեւերը պարտադիր չեն, եւ տվյալ դեպքում կարեւորը ոչ թե այն է` բանաձեւն անցնում է, թե ոչ, այլ` թե որ երկրներն ինչպես են քվեարկում բանաձեւին:

«Ադրբեջանը պետք է լուրջ մտածի, քանի որ այդ պրոցեսը կարող է իր դեմ աշխատել, այն իմաստով, որ աշխարհի 160 երկիր դեմ է կամ ձեռնպահ նրա կողմից բարձրացված հարցին: Թուրքիա-Պակիստան-Ադրբեջան` երեքով կարող են ինչ-որ բանաձեւ անցկացնել, բայց եթե 150 երկիր ձեռնպահ է մնում, ես կարծում եմ, որ դա  Ադրբեջանի համար մեծ պարտություն կլինի: Եթե ՄԱԿ-ի ԳԱ որոշումները պարտադիր լինեին, այդ ժամանակ կմտահոգվեինք»,- երեկ ասաց Վարդան Օսկանյանը, որը ընդամենը երկու շաբաթ առաջ, դեսպանների հավաքից հետո, հայտարարեց, որ մտահոգված է ՄԱԿ-ում ընթացող զարգացումներով: Ընդ որում, թեեւ երեկ ասաց, որ մտահոգված չէ, սակայն նաեւ չափազանց մտահոգիչ պատկեր ներկայացրեց. «Դա միանշանակ մարտահրավեր է: Մեր կյանքը բարդանալու է ՄԱԿ-ում, դրա հետ հաշտվում ենք, խնդիր չկա, կաշխատենք, հուսով ենք, որ Հայաստանի համար դրական արդյունք կունենանք»,- ասաց ՀՀ ԱԳ նախարարը:

Այս բոլոր խառնաշփոթության մեջ, սակայն, Օսկանյանը երեկ շատ հստակ մի հայտարարություն արեց: Մեկնաբաներով ԼՂՀ-Հայաստան դաշնություն կազմելու մասին Ռոբերտ Քոչարյանի միտքը` նա ասաց, որ դա պետք է ընդունել հետեւյալ համատեքստում. «Մեզ համար ԼՂ ժողովրդի անվտանգությունը առաջնային խնդիր է, եւ Հայաստանը, երբ համոզվի, որ Ադրբեջանը ինքը եկել է  վերջնական որոշման, որ պետք է ռազմական լուծում տա, որեւէ բանի առաջ չի կանգնելու: Հայաստանի Հանրապետությունը անելու է այն ճիշտ քայլը, որը կապահովի ամբողջությամբ ԼՂ ժողովրդի անվտանգությունը»,-հայտարարեց Վ. Օսկանյանը:

Աննա Հակոբյան