«Այս ռեֆորմը օդի, ջրի պես պետք է Հայաստանին». գյուղատնտեսը՝ հողային ռեֆորմի մասին

ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարությունն Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում քննարկման է դրել «Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Հողերի պահպանման եւ օգտագործման նկատմամբ վերահսկողության մասին օրենքում լրացումներ կատարելու» ՀՀ օրենքների նախագծերը:

ընթացիկ իրավիճակը եւ խնդիրները

Հանրապետության գրեթե բոլոր մարզերում առկա է գյուղատնտեսական հողերի չմշակման, ոչ նպատակային եւ անարդյունավետ օգտագործման հիմնախնդիր, իսկ մշակովի հողերի զգալի մասում նկատվում է մշակաբույսերի բերքատվության նվազում: Ըստ ՀՀ 2018թ. հողային հաշվեկշռի եւ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների՝ 445,6 հազար հեկտար վարելահողերից 2018թ. հուլիսի 1-ի դրությամբ նպատակային չի օգտագործվել շուրջ 202,7 հազար հեկտարը կամ 45,5%-ը:

Գյուղատնտեսական հողերի չմշակման պատճառները բազմազան են. ցածր եկամտաբերություն, շրջանառու միջոցների անբավարարություն, ոռոգման ջրի անհասանելիություն կամ անբավարար մատակարարում, գյուղատնտեսական արտադրանքի իրացման դժվարություն, հողօգտագործողի՝ սեփականատիրոջ, բացակայություն, այլ աշխատանքով զբաղվածություն, աշխատուժի բացակայություն, ցածր բերրիություն եւ այլն:

Հարկ է նշել, որ եթե ընթացող գյուղատնտեսության աջակցության ծրագրերի (ինտենսիվ այգիներ հիմնելու, կարկտապաշտպան ցանցեր, ոռոգման արդիական համակարգեր տեղադրելու, գյուղատնտեսական մթերքներ վերամշակողներին տրամադրվող նպատակային վարկերի սուբսիդավորում, գյուղտեխնիկայի լիզինգ եւ այլն) իրականացման արդյունքում առաջիկա տարիներին կարելի է ակնկալել գյուղատնտեսական հողերի մշակման արդյունավետության բարձրացում, այնուամենայնիվ բաց է մնում մի կարեւոր խնդիր, այսպես կոչված, «լքված հողերի» հիմնախնդիրը: Դրանք այն հողերն են, որոնց սեփականատերերը հայտնի չեն, բացակայում են հանրապետությունից, ինչպես նաեւ այն հողերը, որոնք չեն մշակվում սեփականատերերի՝ այլ աշխատանքով զբաղված լինելու կամ աշխատուժի բացակայության (տարեց հողօգտագործողներն ի վիճակի չեն մշակել իրենց հողատարածքները) պատճառներով:

ՀՀ կառավարության 2019թ. փետրվարի 8-ի N 65 որոշմամբ ընդունված Կառավարության ծրագրում, մասնավորապես 5.10 կետում, նշված է՝ «Կառավարությունն անթույլատրելի է համարում, որ գյուղատնտեսական նշանակության հողերի շուրջ 1/3-ը մնացել է անմշակ, եւ Կառավարությունը գործուն քայլեր է ձեռնարկելու չօգտագործվող գյուղատնտեսական նշանակության հողերը նպատակայնորեն օգտագործելու ուղղությամբ»։

ի՞նչ է նախատեսվում նախագծով

Յուրաքանչյուր տարի առնվազն մեկ անգամ գյուղատնտեսության բնագավառի քաղաքականությունը մշակող լիազոր մարմինն իրականացնում է գյուղատնտեսական նշանակության չօգտագործվող հողերի դիտարկում: Դիտարկման արդյունքներն ամփոփելուց հետո ոչ ուշ, քան մեկ ամսվա ընթացքում լիազոր մարմինը որոշում է ընդունում գյուղատնտեսական նշանակության հողամասը՝ որպես չօգտագործվող, հաշվառելու վերաբերյալ, եթե առկա են համապատասխան չափանիշները: Որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո հողամասի սեփականատերը կարող է ներկայացնել ապացույցներ, որոնք հիմնավորում են որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո ընկած ժամանակահատվածում հողամասն օգտագործելու փաստը, ինչպես նաեւ դիմել գյուղատնտեսության բնագավառի քաղաքականությունը մշակող լիազոր մարմնին այդ նպատակով դիտարկում իրականացնելու համար:

Այսինքն՝ այս նախագիծն ընդունվելու դեպքում Հայաստանում պարտադիր կդառնա հողերի մշակումը: Հավանաբար արդեն սրանից հետո Կառավարության հայտարարած մեկ այլ նախագիծ կդրվի շրջանառության մեջ, որով չօգտագործվող վարելահողերը աճուրդով կտրամադրվեն երկարաժամկետ վարձակալության, իսկ ստացված գումարը պետությունը կվերցնի եւ կփոխանցի սեփականատիրոջը:

Գյուղատնտես Հարություն Մնացականյանը ՀԺ-ի հետ զրույցում ասաց, որ նախագծի վերաբերյալ քննարկումներին մասնակցել է եւ տեսակետներ է հայտնել. «Կարծում եմ, որ նախագիծը դեռեւս շատ «հում» է, բավականաչափ բացեր կան: Մենք չենք կարող գյուղացուն ասել՝ այս հողը պիտի օգտագործես, կոնկրետ չափանիշներ չկան: Կարող է գյուղացին բերի, 2 հատ թխկի տնկի ու ասի՝ հեսա, թխկի եմ աճեցնում, ձեր ի՞նչ գործն է: Ու թեման կփակվի: Ամբողջ Հայաստանի տարածքում պիտի տնտեսաաշխարհագրական զոնավորում արվի, որ այդ զոնավորումից հետո գյուղացուն հստակ ուղղորդվի՝ ինչ անել ու ինչպես: Մենք խնդիր ունենք. գյուղացին չի օգտագործում իր հողը, ասում է՝ ես օգտագործում եմ՝ վնասով եմ դուրս գալիս: Ինքն էլ է իրավացի, մենք պիտի այլ տարբերակներով նրան սկսենք ուղղորդել, օգնել: Նախարարությունը պետք է հնարավոր միջոցներով օգնի գյուղացուն, որ նա օգուտ ունենա: Եթե սկսի օգուտ ստանալ, նա կսկսի այդ հողն օգտագործել: Քանի դեռ այդ մեթոդաբանությունը չկա, գյուղացուն ստիպել, որ իր հողը վարձակալության տա այլ մարդու, սխալ է: Հենց սկսեցին նրան օգնել՝ խորհրդատվությամբ, ճիշտ աշխատանքով, սերմեր տրամադրելով, գյուղացին սկսելու է այդ հողը օգտագործել»:

Մնացականյանի կարծիքով՝ այս պրոցեսը 4-5 տարի տեւելու է. «Բավականին օրենսդրական բացեր են լինելու, որոնք փուլ առ փուլ կարգավորելով՝ պիտի հասնի ինչ-որ կետի: Պետությունը պետք է այնպես հավասարակշռի, որ օգուտ լինի՝ թե՛ պետությանը, թե՛ հողատերերին եւ թե՛ հողօգտագործողներին»:

Գյուղատնտեսի խոսքով՝ եթե նախագիծը հաջողվի իրականացնել, ապա այն շատ լուրջ ազդեցություն կունենա տնտեսության վրա. «Մենք ինչքան գյուղատնտեսական արտադրանք ենք ներմուծում Հայաստան, փորձ կարվի՝ ինչը Հայաստանում հնարավոր է աճեցնել, այստեղ անել: Եթե այս ռեֆորմը սկզբից մինչեւ վերջ ճիշտ կազմակերպվի, հավատացեք՝ 5 տարվա մեջ չօգտագործվող հողերի 50 տոկոսը կսկսվի օգտագործվել»:

Մնացականյանը կարծում է, որ այս ռեֆորմին զուգահեռ պետք է նաեւ տրանսպորտային հարցը լուծել. «Ես բազմիցս նշել եմ՝ մենք օդային տրանսպորտով գրեթե անմրցունակ ենք: Հայաստանից՝ Դուբայ պտուղ-բանջարեղենն օդային տրանսպորտով բեռնափոխադրելը մոտ 2 դոլար է, իսկ հարեւան երկրներից օդային տրանսպորտով 40 ցենտից մինչեւ 1 դոլար: Մենք 2 դոլարով ոչ մի տեսակի պտուղ-բանջարեղեն չենք կարող արտահանել: Այդ ռեֆորմը պիտի ուղեկցվի կոմպլեքս լուծումներով, առանձին-առանձին վերցրած ոչ մի արդյունքի չենք հասնի: Ամենակարեւորը՝ ջրային ռեսուրսների ճիշտ օգտագործումն է»:

Մնացականյանի խոսքով՝ ցանկացած ռեֆորմ ունի իր բացասական կողմերը. «Պիտի բալանսավորել՝ հավասարակշռել, տեսնել, եթե բացասական կողմերը տոկոսային հարաբերությամբ շատ քիչ են դրական կողմերից, ուրեմն՝ պիտի գնալ քայլ անելու: Ընթացքում այդ բացասական տոկոսի գործակիցը կքչանա, կմոտենա 0-ի: Այս ռեֆորմը օդի, ջրի պես պետք է Հայաստանին, ինչ-որ քայլ անելու համար պետք է սկսել այս ռեֆորմից»:

Հարցին՝ ստացվում է, որ բոլոր կողմերի համար ռեֆորմը փոխշահավե՞տ է լինելու, Մնացականյանը պատասխանեց. «Բնականաբար լինելու է փոխշահավետ ե՛ւ պետության համար, ե՛ւ տնտեսվարողի, ե՛ւ սեփականատիրոջ: Եթե հենց հիմա էլ փորձեք գյուղապետարաններից վերցնել վճարած հարկերի քանակը, կտեսնեք, թե ինչքան հողեր կան, որ ահռելի պարտքեր են կուտակել ու առ այսօր որեւէ հարկի տեսքով չի վճարվել»:

Տպել
6821 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում