Նոր զարգացումներ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի հունիսի 24-ի համարում

Նախօրեին տեղի ունեցած ՀՀԿ քաղխորհրդի նիստում որոշվել է, որ կուսակցությունը հուլիսի 22-ին արտահերթ համագումար պետք է անցկացնի: ՀՀԿ քաղխորհրդի անդամներից ոմանք ասում են, որ այդ համագումարը ներքաղաքական կյանքին մի քանի անակնկալներ պետք է մատուցի: Իհարկե, եթե խոսքը այն մասին է, որ Սերժ Սարգսյանը հենց այդ համագումարում պետք է հայտարարի իր քաղաքական ապագան ՀՀԿ-ի հետ կապելու որոշման մասին, դա արդեն անակնկալ չի լինի: Անակնկալ կլինի, եթե Սերժ Սարգսյանը դա չհայտարարի, եւ ուստի այս պահին դժվար է ասել, թե ի՞նչ նկատի ունեն ՀՀԿ-ում` անակնկալներ ասելով: Սա շատ նուրբ պահ է ՀՀ գործող ՊՆախարարի քաղաքական գործունեության մեջ: Նրա համար գերնպատակը 2008-ի նախագահական ընտրություններն են, որոնց ընթացքում ինքը պետք է փորձի ներկայանալ որպես միասնական իշխանական թեկնածու:

Սա նշանակում է, որ Սերժ Սարգսյանը պիտի ամեն ինչ անի, որպեսզի այդ ընտրություններում իրեն պաշտպանեն իշխանական բոլոր ուժերը, այդ թվում եւ ՀՅ դաշնակցությունը: Վերջինս, սակայն, գործող ՊՆախարարին ակնարկում է, որ կարող է նրան աջակցել, եթե նա նախագահի ընտրությունների գնա որպես անկուսակցական թեկնածու: Սերժ Սարգսյանը, իհարկե, կցանկանար բավարարել այս պայմանը, բայց ամբողջ խնդիրն այն է, որ նախագահական ընտրություններին նախորդում է խորհրդարանականը, եւ 2008 թվականին լուրջ հայտ ներկայացնելու համար ՊՆախարարը պետք է լուրջ հենարան ձեւավորի խորհրդարանական ընտրություններում: Իսկ որպեսզի այդ հենարանը իրենը համարվի, ինքը պետք է ընդգրկվի ենթադրյալ մեծամասնության ցուցակում:

Իհարկե, դա առաջին հերթին կարող է լինել ՀՀԿ-ն: Բայց եթե Քոչարյանը լրջորեն խաղի մեջ է մտցնում «Բարգավաճ Հայաստանին», դա նշանակում է, որ ՀՀԿ-ն միայնակ չի կարող մեծամասնություն կազմել, դա էլ նշանակում է՝ Սերժ Սարգսյանը չի կարող ունենալ սեփական մեծամասնություն: Այդ մեծամասնությունը, իրադարձությունների զարգացման այս սցենարում, կազմված կլինի առնվազն «Բարգավաճ Հայաստան»-ՀՀԿ-ՀՅԴ ետընտրական կոմբինացիայից, որտեղ Սերժ Սարգսյանի լիդերությունը ամենեւին էլ ակնհայտ չի լինի: Իհարկե, Սարգսյանը կարող է չմտնել ՀՀԿ, այլ նրան ընդամենը աջակցել ընտրություններում: Բայց այս պարագայում ՀՀԿ-ն կհայտնվի լքվածի կարգավիճակում, եւ վարչական ռեսուրսը կփախչի նրա տակից, ինչը վտանգի կենթարկի ՊՆախարարի նախագահական ապագան:

Սերժ Սարգսյանի համար լավագույն տարբերակը մնում է իշխանական ցուցակի ձեւավորումը, որտեղ ինքը կլինի առաջին հորիզոնականում: Այս տարբերակն էլ իր բարդություններն ունի, որովհետեւ Սերժ Սարգսյանի լիդերությամբ «Բարգավաճ Հայաստան»-ՀՀԿ դաշինքն էլ իր հերթին ձեռնտու չի Ռոբերտ Քոչարյանին, որովհետեւ դա կնշանակի, որ նա իրապես հեռանում է իշխանությունից: Եթե Քոչարյանը նման ցանկություն ունենար, ամենեւին չէր ձեռնարկի «ԲՀ»-ի ձեւավորումը եւ այստեղ ներգրավված մարդկանց կհրահանգեր ծառայել ՀՀԿ-ի, այսպիսով նաեւ Սերժ Սարգսյանի հաջողությանը: Կարճ ասած, ՀՀԿ համագումարը մեծ հաշվով կարող է միայն մեկ անակնկալ մատուցել. դա կլինի այս չափազանց բարդ ներիշխանական հանգույցի լուծումը:

Այս պահին եղած իշխանական դասավորությունը նման հեռանկար չի բացում, չնայած լուծում պետք է համարել նաեւ Սերժ Սարգսյանի միակողմանի քայլը: Նկատի ունենք, որ նա միակողմանի կարող է մտնել ՀՀԿ եւ հայտարարել, որ իր բոլոր համակիրներին ու համախոհներին կոչ է անում նույնը անել: Սարգսյանի այս քայլը ռիսկային կլինի, որովհետեւ կարվի «վա բանկի» տրամաբանությամբ: Նման քայլը առնվազն կնշանակի հակասության մեջ մտնել «Բարգավաճ Հայաստանի» եւ Ռոբերտ Քոչարյանի հետ: Թերեւս իրադարձությունների զարգացման այսօրինակ սցենարի հետ կապված ունեցած մտավախությունն է պատճառը, որ «Բարգավաճ Հայաստանը» համալրվում է նաեւ, այսպես, կոչված ընդդիմադիր քաղաքական գործիչներով. եթե Սերժ Սարգսյանը վարչական ռեսուրսին եւ իշխանական պատեհապաշտներին ընտրության առաջ կանգնեցնի, եւ նրանք «ԲՀ»-ից նորից անցում կատարեն ՀՀԿ, գոնե այնտեղ կմնան ՊՆախարարի հետ ընդհանուր ոչինչ չունեցող ընդդիմադիրներ, եւ Ռոբերտ Քոչարյանը, այս ռեսուրսի, գուցե նաեւ Դաշնակցության վրա հիմնվելով, մանեւրելու հնարավորություն կունենա:

Ամեն դեպքում, Քոչարյանը պահպանում է իր հիմնական զենքը եւ մինչեւ 2007 թվականի խորհրդարանական ընտրությունները կարող է լուծարել կառավարությունը: Իհարկե, Սերժ Սարգսյանը իր հերթին փորձելու է ոչ մի սրացման չգնալ եւ ջերմ հարաբերություններ պահպանել թե՛ Քոչարյանի, թե՛ Դաշնակցության, թե՛ մնացած բոլոր ուժերի հետ: Բայց ՊՆախարարը ստիպված կլինի հաշվարկել նաեւ իր առաջ ծառացած ռիսկերը, որոնք ակնհայտորեն ավելի ու ավելի տեսանելի են դառնում: Մի բան առնվազն ակնհայտ է. եթե Քոչարյանն ու Սարգսյանը համաձայն են, որ վերջինս դառնա ՀՀ հաջորդ նախագահ, այդ նախագահի ունեցած իրական հնարավորությունների մասին նրանց ունեցած պատկերացումների տարբերությունները ակնառու են: Եւ այս տարբերությունները գնալով ավելի են շատանում` Սերժ Սարգսյանի համար հասնելով վտանգավոր սահմանագծի:

Հ.Գ. Այս եւ այսօրինակ հրապարակումներում մենք վերլուծում ենք իրադարձությունների զարգացման ընդամենը ներիշխանական սցենարները: Կարծում ենք, սակայն, որ այդ սցենարներից յուրաքանչյուրի իրականացման հնարավորությունը ամեն օրվա հետ ավելի ու ավելի է նվազում, չնայած իշխանությունը այդ միտումը առայժմ ըստ արժանվույն չի գնահատում: Կարեւոր գործոն է այն, որ իշխանության բոլոր թեւերը ստիպված են լինելու գործել գնալով ավելի ու ավելի խորացող հակասությունների դաշտում, եւ այս հակասությունները չեն կարող հարթվել անգամ ընդհանուր շահի գիտակցությամբ: Խնդիրն այն է, որ իշխանական առանցքային ուժերը շատ շուտով կդադարեն ընդհանուր շահ ունենալ: Նման ընդհանրություն ձեւավորելու միակ տարբերակը Քոչարյանի իրական հրաժարումն է իշխանությունից: Բայց սա արդեն նման կլինի կապիտուլյացիայի, ինչին Քոչարյանը ինքնակամ չի գնա: