Դռնփակ ժողով. կտապալվե՞ն արդյոք  ընտրությունները

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի մայիսի 17-ի համարում

Այսօր առավոտից հայրենի ակադեմիկոսները սկսելու են մեծ աղմուկով ակադեմիայից հեռացած ԳԱԱ նախկին նախագահ Ֆադեյ Սարգսյանի փոխարեն ընտրել Գիտությունների ազգային ակադեմիայի նոր նախագահ: Բայց ամբողջ խնդիրն այն է, որ շատերն այսօր, այդ թվում որոշ ակադեմիկոսներ, ԳԱԱ Ընդհանուր ժողովում անակնկալների են սպասում: Բանն այն է, որ ԳԱԱ-ն պետական ոչ առեւտրային կազմակերպություն է` ՊՈԱԿ: Հետեւաբար, ըստ «ՊՈԱԿ մասին» օրենքի, 65 տարին լրացած ցանկացած ոք իրավունք չունի ՊՈԱԿ-ում զբաղեցնելու գործադիր ղեկավարի պաշտոն: Իսկ, ինչպես հայտնի է, սույն օրենքն ընդունվելուց հետո, այսինքն՝ 2003-ից հետո, ոչ միայն ԳԱԱ-ի նախկին նախագահ 83-ամյա Ֆադեյ Սարգսյանը, որը տարիներ շարունակ զբաղեցրել է ԳԱԱ նախագահի պաշտոնը, այլ բոլոր այն ակադեմիկոսները, ում անունն այսօր շրջանառվում է որպես ԳԱԱ նախագահի թեկնածու, 65-ն անց են:

Այսինքն, ստացվում է, որ թե՛ ԵՊՀ նախկին ռեկտոր, ակադեմիկոս Ռադիկ Մարտիրոսյանը, թե՛ կրթության եւ գիտության նախկին նախարար Էդուարդ Ղազարյանը եւ թե՛ ցանկացած ակադեմիկոս, ում անունն անգամ շրջանառության մեջ չէ որպես ԳԱԱ նախագահի թեկնածու, ընտրվելու պարագայում համարվելու է ոչ լեգիտիմ այն պարզ պատճառով, որ այսօր Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի թվով 80 ակադեմիկոսների 65 տարին արդեն լրացել է՝ բացառությամբ 1-2-ի, որոնց թեկնածության մասին այս պահին խոսք լինել չի կարող: Ինչպես մեզ հայտնի դարձավ երեկ, այս հարցն արդեն քննարկվել է ակադեմիկոսների շրջանում, եւ չի բացառվում, որ այսօր բարձրացվի նաեւ Ընդհանուր ժողովի ժամանակ: Եւ հենց սա է պատճառը, որ ակադեմիայում ոմանք սպասում են, որ ԳԱԱ նախագահի ընտրություններն այսօր, այնուամենայնիվ, կարող են եւ չկայանալ:

Այսինքն, մեջտեղ բերելով սույն թեման՝ Ընդհանուր ժողովը նախեւառաջ կարող է որոշել ակադեմիկոսների ընտրություն կատարել եւ ակադեմիկոսների արդեն երիտասարդ, թարմ կազմ ընտրելուց հետո նոր միայն անցնել ԳԱԱ նախագահի ընտրություններին: Սակայն օրակարգում է մնում նաեւ ընտրությունների անցկացման երկրորդ սցենարը: Այսինքն, աչք փակելով ՀՀ օրենքի, տվյալ դեպքում՝ «ՊՈԱԿ մասին» օրենքի վրա, անտեսելով եղած ակադեմիկոսների տարիքը՝ Ընդհանուր ժողովը ԳԱԱ նախագահ կարող է ընտրել արդեն բավական ժամանակ շրջանառության մեջ դրված թեկնածուներից որեւէ մեկին: Իսկ նրանց մեջ են, ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք, ակադեմիկոսներ Ռադիկ Մարտիրոսյանը, Էդուարդ Ղազարյանը (որի 65-ը լրանալու է կես տարի հետո), Լենսեր Աղալովյանը, նույն Յուրի Սարգսյանը, Ռոմիկ Աթոյանը:

Չի բացառվում, որ առաջադրվեն նաեւ այլ թեկնածություններ: Հասկանալի է, սակայն, որ նման քանակությամբ թեկնածություններ առաջադրվելու դեպքում ԳԱԱ նախագահի ընտրությունները կարող են մեկ փուլով չավարտվել: Բանն այն է, որ ԳԱԱ նախագահին ընտրում է Ընդհանուր ժողովը, որը բաղկացած է 100 հոգուց: Ընտրված կարող է համարվել այն թեկնածուն, որին կհաջողվի հավաքել ընտրողների ցուցակային կազմի կեսից ավելիի ձայները: Եթե ընտրություններն անցնեն երկրորդ փուլ, դրանց կարող են մասնակցել միայն առավելագույն ձայներ հավաքած 2 թեկնածուները: Իսկ եթե երկրորդ փուլում էլ ընտրությունները չկայանան, ապա, ըստ ԳԱԱ կանոնադրության, ԳԱԱ նախագահին նշանակելու իրավունքը տրվում է կառավարությանը:

Այսինքն, այս տարբերակը ձեռնտու է բոլոր նրանց, ովքեր չեն ցանկանում, որ ԳԱԱ նախագահ դառնա շրջանառության մեջ եղած թեկնածուներից որեւէ մեկը: Ի դեպ, սպասվում է, որ Ընդհանուր ժողովի 100 անդամներից այսօրվա ընտրություններին կմասնակցեն միայն մոտ 80-ը, քանի որ որոշ ակադեմիկոսներ բացակայում են հանարապետությունից: Ամեն դեպքում, մեծ է հավանականությունը, որ ընտրությունները կանցնեն 2-րդ փուլ: Իսկ ընդհանրապես, բացի վերոնշյալ խոսակցությունից, այսօր ԳԱԱ նախագահի ընտրությունների ժամանակ կարող են տեղի ունենալ նաեւ այլ իրադարձություններ: Չի բացառվում նաեւ սկանդալը: Երեկ մեզ հետ ունեցած զրույցի ժամանակ ակադեմիկոս, ԳԱԱ հիմնարար գրադարանի տնօրեն Հանրի Ներսիսյանն ասաց, որ, եթե այսօր գործող ԳԱԱ փոխպրեզիդենտներից որեւէ մեկի թեկնածությունն առաջադրվի, ինքը ոչ միայն դեմ կքվեարկի, այլ նաեւ կխոսի:

Իսկ պարոն Ներսիսյանն, ինչպես հայտնի է, շատ-շատ փաստեր ունի ընդդեմ ԳԱԱ նախագահության: Ի դեպ, ԳԱԱ նախկին նախագահ Ֆադեյ Սարգսյանը, որն իր աղմկոտ հրաժարականից հետո նշանակցվեց ՀՀ վարչապետի խորհրդական, մինչեւ այսօր էլ շարունակում է ոչ միայն «աշխատանքի» գալ ակադեմիա, այլ նաեւ առավոտները ակադեմիայում զբոսնել ԳԱԱ բյուրոյի անդամների հետ: Նա իր համախոհների հետ զբաղվում է ընտրողների ձայների որսով եւ փորձում է խաղի մեջ ներքաշել շատերին, քանի որ Ֆադեյ Սարգսյանի համար խիստ կենսական նշանակություն ունի, թե ով կդառնա ԳԱԱ հաջորդ նախագահը: Հակառակ պարագայում նոր եւ ոչ ցանկալի նախագահի մտքով կարող է անցնի փորփրել իր նախորդի գործերը: ԳԱԱ Ընդհանուր ժողովն այսօր անցնելու է դռնփակ:

Լուսինե Բարսեղյան