Դեպի առաջ. չպարտակել ճգնաժամը

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի ապրիլի 27-ի համարում

«Իշխանության համար սեփական վերարտադրության քաղաքակիրթ մեթոդները գրեթե բացառված են, ընդդիմության համար էլ տեսանելի չեն իշխանափոխության հստակ մեխանիզմները։ Հանրաքվեից հետո հանրապետության «միակ տղամարդը» Արմենբաշու հայտ ներկայացրեց՝ փորձելով լուսանցքային դարձնել քաղաքական դաշտը։ Նոյեմբերի 27-ից հետո ստեղծվել է քաղաքական նոր իրավիճակ, եւ այդ նոր իրավիճակում որեւէ քաղաքական ուժ պատրաստ չէ  իր համար խորքային անալիզներ եւ հետեւություններ անել։ Ողջ քաղաքական դաշտը ճգնաժամի մեջ է. իշխանությունն ունի պրոյեկտներ, որոնք չի կարողանում աշխատեցնել, ընդդիմադիր հին ֆորմատներն այլեւս դադարել են գործելուց։ Երկրի քաղաքական ճգնաժամը ակնհայտ է, եւ այն ոչ թե պետք է թաքցնել, այլ այդ մասին պետք է խոսել բաց, որովհետեւ առկա ճգնաժամի մասին խոսելով է հնարավոր հանրության աջակցությամբ հաղթահարել այն։ Այլ տարբերակ չկա»:

Ահա այսպես է բնութագրում հայաստանյան քաղաքական երկու բեւեռների՝ իշխանության եւ ընդդիմության վիճակը ընդդիմադիր ամենաարմատական կուսակցություններից մեկի՝ «Հանրապետության» քաղաքական խորհրդի անդամ Սուրեն Սուրենյանցը։ Եւ չնայած վիճակը սա է, սակայն ըստ Սուրենյանցի, կոնկրետ ընդդիմության համար կա նաեւ տարբերակ՝ այդ իրավիճակից դուրս գալու։ Ո՞րն է տարբերակը: «Առկա ճգնաժամի հաղթահարման ելքը նոր որակի ընդդիմության ձեւավորումն է, որը ենթադրում է, որ ընդդիմադիր կուսակցություններից մեկը պետք է դառնա առանցք՝ ներկայացնելով արժեքային հստակ կողմնորոշում, քաղաքական թիմ, ինստիտուցիոնալ կառույց եւ հասարակական համաձայնության հստակ բանաձեւ»,- ասում է Սուրենյանցը։

Եւ «Հանրապետություն» կուսակցությունը միայնակ, առանց այլեւս որեւէ այլ քաղաքական ուժի հետ որեւէ կարգի ֆորմատների մասին մտածելու, փորձում է դառնալ այդ առանցքը։ Կստացվի, թե ոչ՝ այս պահին դժվար է ասել։ Այսպիսով, ընդդիմադիր կուսակցություններից մեկի քաղխորհրդի անդամը խոստովանում է, որ ընդդիմադիր դաշտում քաղաքական լուրջ ճգնաժամ կա, որը պետք է փորձել հաղթահարել։ Եւ, ի դեպ, առկա ճգնաժամը որեւէ կերպ  չի թեթեւացնում ընդդիմադիր այս կամ այն ուժի հերթական հեղափոխական հայտարարությունը կամ էլ նեղ կռուգում արած հերթական ակնարկը, թե ինքը երեկ քաղաքից դուրս մի վետերոկում կոնֆիդենցիալ լանչ է արել այս կամ այն դեսպանատան «ճ» կլասի մի օգնականի հետ, որը, տվյալ ընդդիմադիրի ներկայացմամբ, անպայմանորեն այդ երկրի ստվերային կարդինալն է։

Այնուամենայնիվ, ընդունո՞ւմ են ընդդիմադիր մնացած կուսակցությունները, որ ընդդիմությունը լուրջ քաղաքական ճգնաժամ է ապրում, եւ եթե ճգնաժամը որեւէ կերպ չհաղթահարվի, ապա 2007-ի խորհրդարանում ընդդիմության տեսքով կթողնեն ընդամենը մեկ քաղաքական ուժի, այն էլ՝ իշխանության կարիքներն ըստ անհրաժեշտության հոգալու համար։ «Ազգային միաբանությունում», օրինակ, չեն գտնում, որ իրենք ճգնաժամի մեջ են։ Եւ չնայած երկու ամիս առաջ հրավիրած կոնֆերանսում «ԱՄ» նախագահ Արտաշես Գեղամյանը հայտարարեց, որ ինչպես ժամանակին Մահաթմա Գանդին դուրս եկավ բրնձի դաշտերը՝ ժողովրդին ոտքի հանելու համար, ապրիլից ինքը եւս սկսելու է ժողովրդին ոտքի հանելու պրոցեսը, սակայն ապրիլն ավարտվում է, եւ գեղամյանականները դաշտերում չեն։

Արդյո՞ք դա քաղաքական ճգնաժամ չէ։ Պարզվեց, ճգնաժամ չկա, եւ կուսակցության փոխնախագահները խոստացված ապրիլին հանդիպել ու շարունակում են հանդիպել մարզերի բնակիչների հետ։ Հանդիպումները, սակայն, տեղի են ունենում խիստ յուրօրինակ սցենարով. «ԱՄ» փոխնախագահները ժողովրդին իրազեկում են երկրում ստեղծված քաղաքական, սոցիալական եւ տնտեսական վիճակի մասին ու տեղեկացնում, որ շուտով կգա Արտաշես Մամիկոնովիչն ու նրանց կասի, թե ինչպե՞ս դուրս գալ այդ վիճակներից։ «ԱՄ» փոխնախագահ Ալեքսան Կարապետյանը վստահեցնում է, որ իրենք տեղակալներով արդեն եղել են հանրապետության տարբեր բնակավայրերում՝ նախապատրաստելով Գեղամյանի այցերը։

Այնպես որ, եթե անգամ ճգնաժամ կա, ապա այն հաստատ, ըստ գեղամյանականների, «ԱՄ»-ում չէ։ Շատ ավելի լուրջ է վիճակը «Արդարություն» դաշինքում։ Ասում են, Ստեփան Դեմիրճյանի համար գնալով ավելի ու ավելի դժվար է դառնում իր համար օրվա պարապ զրուցակից գտնելը, որովհետեւ դաշինքի անդամ կուսակցությունների ղեկավարներն ամեն մեկն իր կուսակցության հետագա ճակատագրով մտահոգ՝ այս կամ այն իշխանական կուսակցության դռան տակ ընդունելության իրենց հերթին են սպասում։ Արդյունքում՝ ՀԺԿ նախագահը զրկվում է իր հանապազօրյա զրուցակցից, որոնցից յուրաքանչյուրին, ըստ տեղեկությունների, իր կաբինետում պահում է մինիմում մեկ ժամ։ Ուստի, ինչպես եւ սպասելի էր, «Արդարություն» դաշինքի մամուլի պատասխանատու Ռուզան Խաչատրյանը հաստատեց, որ առաջիկայում իրենց դաշինքը որեւէ հրապարակային միջոցառում կամ ակցիա չի նախաձեռնում։

Իհարկե, ՀԺԿ-ում եւս հրաժարվում են ընդունել, որ իրենց վիճակը ճգնաժամային է եւ համաձայն չեն, որ ընդդիմության առանցքային գործիչները սահուն կերպով վեր են ածվում քաղաքական թոշակառուների։ Ու ստացվում է, որ հայաստանյան քաղաքական դաշտի երեք հիմնական ընդդիմադիր կուսակցություններից միայն «Հանրապետությունն» է, որի քաղաքական խորհրդի անդամը հրապարակայնորեն խոստովանում է, որ ընդդիմությունը լուրջ քաղաքական ճգնաժամի մեջ է։ Իսկ խոստովանությունը, ըստ Սուրենյանցի, նշանակում է, որ կրիզիսը հնարավոր է հաղթահարել։ «Պետք չէ վախենալ ճգնաժամի մասին հրապարակայնորեն խոսելուց։ Պրոբլեմը լուծելի է միայն այն ժամանակ, եթե դրա մասին խոսվում է»,- ասում է Սուրենյանցը, որի կուսակցությունը, խոսելով ճգնաժամի մասին, փորձում է իր ներքին ռեսուրսներով դուրս գալ այդ ճգնաժամից։

Նաիրա Զոհրաբյան