Ինչու 2008-ին Ս. Սարգսյանը ձեռք չտվեց Քոչարյանի օրոք ապօրինի հարստացածներին ու բյուջե չվերադարձրեց թալանված միլիարդները

Հասարակության մեջ որոշակի դժգոհություն կա, որ տարիներ շարունակ պետությունից ու ժողովրդից թալանածը վերադարձնելու գործընթացը դանդաղում է, ու արդարության վերականգնումը, որն այնքան ոգեւորել էր մարդկանց հեղափոխության օրերին, ցանկալի արագությամբ չի ընթանում։ Մյուս կողմից էլ՝ արդարության վերականգնման պոտենցիալ զոհերը քարոզչական ակտիվ մանիպուլյացիաների են դիմում։ Եվ, օրինակ, անցումային արդարադատության ինստիտուտներ ստեղծելու մտադրությունը ներկայացնում են որպես «ստալինյան տրոյկաների» համակարգ ներդնելու փորձ, առանց մեղադրական դատավճռի հանցավոր ճանապարհով ստացված գույքի բռնագանձման հայեցակարգը ներկայացնում են որպես «կուլակաթափության օրինականացում», եւ այլն։

Թե ինչ է իրենից ներկայացնում անցումային արդարադատությունը՝ մոտավորապես հասկանալի է։ Տասնամյակներ շարունակ Հայաստանում արդարադատությունն աղճատված է եղել, ու դատախազությունում կամ դատարաններում «քյաշ փողով» հնարավոր է եղել լուծել ցանկացած (կամ՝ համարյա ցանկացած) հարց։ Արդյունքում հազարավոր քաղաքացիներ անարդարության զոհ են դարձել, զրկվել են ունեցվածքից կամ ազատությունից, բայց այսօր ոչինչ փոխել հնարավոր չէ, որովհետեւ ապօրինի որոշումները դատական բոլոր ատյաններում հաստատվել են, իսկ Եվրոդատարանը նման «մանր-մունր» գործերը կամ չի ընդունում, կամ գործընթացը տեւում է տարիներ ու անգամ տասնամյակներ։ Անցումային արդարադատության ինստիտուտն, այսպիսով, այդ հազարավոր գործերը վերանայելու եւ արդարությունը վերականգնելու միակ լեգիտիմ ձեւն է, եւ վստահաբար՝ հազարավոր քաղաքացիներ դրան են սպասում իրենց ոտնահարված իրավունքները վերականգնելու համար։

Ինչ վերաբերում է առանց մեղադրական դատավճռի հանցավոր ճանապարհով ստացված գույքի բռնագանձմանը կամ «մեղավորության կանխավարկածին», ապա այստեղ պետք է հաշվի առնել հետեւյալ հանգամանքները։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը դիպուկ օրինակ է բերում՝ իսկ նորմալ կլինի՞, եթե իր որդին մի ճամպրուկ փող տանի որեւէ բանկ ու հաշվեհամար բացի։ Իհարկե նորմալ չի լինի, ու ինքը հիմա նախկինում կատարված այդ «աննորմալությունների» դեմ է պայքարում։ Իսկ ահա նախկիններն ուղղակի երջանիկ կլինեին, եթե հենց այդպես էլ լիներ, ու մի քանի տարի անց հանկարծ պարզվեր, որ Փաշինյանի ընտանիքի անդամներն ու առանց բացառության բոլոր ազգականները «բացառիկ գործարար ջիղ ունեն» (ինչպես Սերժ Սարգսյանն էր ասում իր եղբայրների մասին, կամ Ռոբերտ Քոչարյանը՝ ավագ որդու մասին)։ Նախկինները շատ կցանկանային, որ հենց այդպես էլ լիներ, որովհետեւ դա ինչ-որ չափով «կլեգիտիմացներ» իրենց արածները ու «ազնիվ աշխատանքով վաստակածը» հանգիստ վայելելու երաշխիքներ կտար։

Ինչո՞ւ 2008-ին նախագահի պաշտոնը ստանձնելով՝ Սերժ Սարգսյանը ձեռք չտվեց Քոչարյանի օրոք ապօրինի հարստացածներին ու չփորձեց բյուջե վերադարձնել թալանված միլիարդները։ Պատճառը միայն այն չէր, որ, ինչպես ժողովուրդն է ասում, «ինչ արել էին՝ միասին էին արել»։ Ավելի կարեւոր պատճառն այն էր, որ Սերժ Սարգսյանը շատ լավ հասկանում էր՝ իր իշխանությունը հավերժ չէ, ու եթե ուզում է, որ հաջորդ իշխանություններն իր «ազնիվ աշխատանքով վաստակածը» չտանեն, ինքը պիտի իր նախորդի տարածին ձեռք չտա։ Ճիշտ նույն տրամաբանությամբ կգործեր նաեւ Նիկոլ Փաշինյանը, եթե մտադիր լիներ գնալ նախորդների ճանապարհով ու «ազնիվ աշխատանքով» միլիոններ կուտակել, որովհետեւ ինքը նույնպես գիտի, որ իր իշխանությունը (եւ ընդհանրապես՝ որեւէ իշխանություն) հավերժ չէ։ Ու եթե դա գիտակցելով մտադիր է արմատավորել առանց դատավճռի հանցավոր ճանապարհով ստացված գույքի բռնագանձման (եւ ընդհանրապես՝ «մեղավորության կանխավարկածի») ինստիտուտը, նշանակում է՝ ինքն իր համար բացառել է նախկինների ճանապարհով գնալը։

Ու նաեւ սա է, որ մտահոգում է նախկիններին, որովհետեւ «մեկ ա՝ ինքը մեր ախպերն ա» քարոզչական հնարքը չի աշխատում։ Իշխանական համակարգում գուցե այդպիսի ծպտված «ախպերներ» դեռ պահպանվել են ու ներսից սաբոտաժի են ենթարկում արդարության վերականգնման ինստիտուցիոնալ հիմքերի ստեղծման փորձերը, բայց դա հազիվ թե որեւէ լուրջ արդյունք տա։ Հանրային աջակցությունն այնուամենայնիվ հզոր զենք է։

Տպել
5461 դիտում

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի