Երևան
24 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
24 °C
2008 թ․մարտի 1-ի իրադարձություններն ու դրանց բացահայտման շուրջ ծավալվող գործընթացն իսկապես շարունակում են առանցքային դերակատարում ունենալ Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում։ Մի կողմից՝ կազմակերպիչներին բացահայտելու եւ պատասխանատվության ենթարկելու հանրային պահանջը պահպանվում է, մյուս կողմից՝ նախկին իշխանություններն այդ գործընթացը ներկայացնում են որպես իրենց նկատմամբ քաղաքական հալածանքներ իրականացնելու հզոր գործիք։ Դրա համար էլ ըստ էության գործ ունենք ոչ թե ընդամենը անցյալում կատարված հանցագործության բացահայտման, այլ այսօր տեղի ունեցող կարեւորագույն քաղաքական պրոցեսի հետ։
Իսկ ահա զուտ իրավական գործընթացը, մեղմ ասած, չի ընդգրկում 11 տարի առաջ տեղի ունեցածի ամբողջական պատկերը։ Այնպիսի տպավորություն է, թե 2008 թ․ մարտի 1-ին պարզապես տասնյակ հազարավոր քաղաքացիներ դուրս էին եկել ինչ-որ բանի դեմ բողոքելու, ոստիկանությունն ու հատուկ ստորաբաժանումներն էլ կրակել էին ժողովրդի վրա, ու հիմա խնդիրը միայն հետեւյալն է՝ Ռոբերտ Քոչարյա՞նն էր այդպիսի հրաման տվել, թե ոչ։ Իսկ մարտի 1-ին նախորդած եւ հաջորդած ամիսների իրադարձությունները մի տեսակ երկրորդ պլան են մղվել։
Իրականում մարտի 1-ն ընդամենը հանցագործության գագաթնակետն էր, կուլմինացիան, իսկ բուն հանցագործությունը սկսվել էր ամիսներ առաջ, առաջին «դրվագով» իրականացվել փետրվարի 19-ին՝ նախագահական ընտրությունների օրը, եւ երկար ժամանակ շարունակվում էր մարտի 1-ից հետո, երբ խայտառակ դատավարություններ էին ընթանում, իսկ ընդդիմության համակիրներին ամեն օր տասնյակներով քարշ էին տալիս ոստիկանություն՝ պարզապես Հյուսիսային պողոտայում զբոսնելու համար։
Ի վերջո ինչո՞ւ էին հարյուր հազարավոր մարդիկ դուրս եկել փողոց։ Որովհետեւ ընտրությունները կեղծվել էին, կեղծվել էին բացահայտորեն ու ամենացինիկ ձեւով, իսկ իրավական դաշտում կեղծված արդյունքները չեղարկել հնարավոր չէր։ Հիմա ի՞նչ, որեւէ մեկն ուզում է ժողովրդին համոզել, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանն այդ մասին տեղյակ չէի՞ն, չգիտեի՞ն, թե իրականում ինչպես են «հաղթել» ընտրություններում։ Իհարկե տեղյակ էին։ Գուցե ոչ ամենայն մանրամասնությամբ /ասենք՝ չգիտեին, թե որ մարզում քանի հոգու եւ քանի հազարական դրամ ընտրակաշառք է բաժանվել, ամեն տեղամասում քանի զրո է ավելացվել իրենց ստացած թվերին եւ այլն/, բայց որ այդ ամենը լավ կազմակերպված էր, ու իրենք էլ գործընթացը վերահսկում էին՝ դա հաստատ։ Այսինքն՝ համաժողովրդական ընդվզման պատճառն իրենց կազմակերպած հանցագործությունն էր։ Սխեման շատ պարզ էր․ «մենք կեղծում ենք ընտրությունները /տոկոս ենք խփում/, իսկ եթե բողոքեք՝ կկրակենք»։ Սահմանադրական կարգը բռնությամբ տապալելը հենց սա է։
Ու նույն սխեման, ի դեպ, կգործեր նաեւ 2013-ի ընտրությունների ժամանակ։ Այն ժամանակ էլ էին տասնյակ հազարավոր մարդիկ դուրս եկել փողոց, պարզապես իշխանությունները ոչ թե զորք հանեցին ժողովրդի դեմ, այլ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին հանեցին ժողովրդի միջից ու «տարան աղոթելու», եւ այդպիսով երկրորդ մարտի 1 կազմակերպելու անհրաժեշտությունը վերացավ։ Վստահաբար նույնը կանեին նաև 2018-ի ապրիլին, եթե շարժումն ապակենտրոնացված չլիներ, ու եթե համոզված լինեին, որ «տակից դուրս են գալու»։
Այսինքն՝ մեծ հաշվով, մարտի 1-ի ամբողջական բացահայտման ու մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկելու հիմնական նպատակը հետագայում ընտրություններ կեղծելու պրակտիկան բացառելն է։ Ցանկացած իշխանություն պիտի վստահ լինի, որ այլեւս երբեք չի կարողանալու ընտրություններ կեղծել ու հետո համաժողովրդական բողոքի ալիքը խեղդել «չերյոմուխաներով» ու խայտառակ դատավարություններով, որովհետեւ հատուցումն անխուսափելի է լինելու։ Ու լավ է, որ այսօրվա իշխանությունները, մարտի 1-ի բացահայտման հարցում հետեւողականություն ցուցաբերելով, դրանով իսկ իրենք իրենց համար բացառում են նույն ճանապարհով գնալու անգամ տեսական հնարավորությունը։
Իսկ այս ամենը որպես քաղաքական հետապնդում ներկայացնելը պարզապես անհեթեթ է։ Եթե անգամ հետեւանքները քաղաքական են լինելու։
Հայաստան եկած ռուս խաղաղապահները վերադարձել են Լեռնային Ղարաբաղ․ «Ազատություն» (տեսանյութ)
Կարմրուկի համաճարակային իրավիճակը ուշադրության կենտրոնում է․ Անահիտ Ավանեսյանը խորհրդակցություն է անցկացրել
Պարույր Հովհաննիսյանը Արգենտինայի դեսպանին է ներկայացրել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող խաղաղության գործընթացը
Նախագահը Քյուրքչյանին և FASTEX-ի տնօրենին մանրամասներ է հայտնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթացից
Վստահ եմ՝ բարձր կպահեք դատարանի հեղինակությունը․ նախագահի նստավայրում տեղի է ունեցել դատավորների երդման արարողություն
Իջևանի «Մայիսյան կամուրջ» ընկերության հանրային սննդի օբյեկտի գործունեությունն անհապաղ կասեցվել է (լուսանկարներ)
Վարչապետն ու Ժիլբեր-Լյուկ Դըվինազը մտքեր են փոխանակել «Խաղաղության խաչմերուկ»-ի շուրջ, անդրադարձել սահմանազատմանը
ՄԻՊ-ը մշտադիտարկում է Տավուշում հավաքի ժամանակ ավտոմեքենայի բազմության մեջ մխրճվելու և 1 անձի վնասվածք ստանալու լուրերը
ՁՊՎ-ում հայտնաբերվել է օրեր առաջ զոքանչին ծանր մարմնական վնասվածք պատճառելու համար ձերբակալված տղամարդու կախված մարմինը
Բրիտանական ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչները Ջերմուկում են, քննարկվել է բնակչության հոգեբանական վիճակը․ Արսենյան (լուսանկարներ)
Վիճաբանության ժամանակ որդին մոր ներկայությամբ դանակով հարվածներ է հասցրել հորը, սպանել․ 38-ամյա տղամարդը կալանավորվել է
Կրթական ոլորտում կան շատ խնդիրներ, որոնք հետևողականորեն պետք է լուծվեն, կողմ եմ Ակադեմիական քաղաքի կառուցմանը. Դումանյան
Սա գրվող պատմություն է մի նոր․ Սիմոնյանի գրառումը Տավուշ-Ղազախ հատվածում տեղադրված առաջին սահմանային սյան վերաբերյալ
Պետք է այս մեծ, բարդ խաղում լուծել, թե ինչպես «2,5 գյուղ սահմանագծի դեմ» բանաձևում ստանանք այն, ինչ մերն է․ Սաֆարյան
Ինչու են ռուս խաղաղապահները ժամկետից շուտ լքում Լեռնային Ղարաբաղը․ Ալիևը մանրամասնել է
Եթե ՀԱԵ-ն ծփում է պետականամետ հոգևորականներով, ինչո՞ւ հազար տարի ղեկավարելով ժողովրդին՝ պետություն չստեղծեցին․ Միսկարյան
Հայաստան-Ադրբեջան շփման գծի մի փոքր կտոր դարձավ բոլորի կողմից ճանաչված սահման․ Իոաննիսյան
Ադրբեջանը չի նախատեսում անդամակցել ԵԱՏՄ-ին, սակայն սերտ գործընկերություն ունի անդամ բոլոր երկրների հետ, բացի ՀՀ-ից․ Ալիև
Հայտնի է՝ երբ տեղի կունենա Պուտինի երդմնակալությունը
Հենրիխ Մխիթարյանը Իտալիայի չեմպիոն դառնալուց հետո գրառում է արել
Դոլարն ու եվրոն էժանացել են․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 23-ին
Հայաստան-Ադրբեջան պետական սահմանի Տավուշ-Ղազախ հատվածում տեղադրվեց առաջին սահմանային սյունը․ վարչապետ (լուսանկար)
Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին կոորդինատների ճշգրտման աշխատանքների շրջանակներում տեղադրվել է առաջին սահմանային սյունը
Մենք տուն չենք տալիս թշնամուն, հանձնաժողովը սահման է գծելու․ Վահե Ղալումյան
Ինչ են քննարկել Պուտինն ու Ալիևը Մոսկվայում. մանրամասնել է Հաջիևը
Մենք այժմ ընդհանուր պատկերացում ունենք, թե ինչպիսին պետք է լինի խաղաղության համաձայնագիրը. Ալիև
Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ կառավարությունում տեղի է ունեցել խորհրդակցություն (լուսանկարներ)
Բաքուն համաձայնել է Ադրբեջանի և Հայաստանի արտգործնախարարների հանդիպմանը Ղազախստանում
ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը համալրել է ավանդային պրոդուկտները ֆիզիկական անձանց համար
Քննարկվել է EuroPris-ին Հայաստանի անդամակցության հնարավորությունը
ՀՀ ավտոճանապարհներին 1 օրում տեղի ունեցած պատահարների հետևանքով 21 մարդ ստացել է վնասվածքներ
Եկեղեցին հեղինակություն է ժողովրդի համար, նրա այլանդակված ղեկավարները՝ ոչ, նրանք պատերազմ են հրահրում. Սուքիասյան
Թույլ չեմ տա իմ հայրենակիցներին տանել պատերազմի ու կրակի բերան, ՀՀ-ում իշխանազավթում այլևս չի լինելու. Մկրտչյան
Նոյեմբերյանում հոտը «միավորվեց» ծեծկռտուքով, շատ հոգևոր վիճակ է. Ստյոպա Սաֆարյան
Արդարադատության միջազգային դատարանում շարունակվում են «Ադրբեջանն ընդդեմ Հայաստանի» գործով լսումները
ԱՄՆ դեսպանն ու Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի ավագ փորձագետն այցելել են Ցեղասպանության հուշահամալիր
Թուրքիայի նախագահը դիմել է Հայաստանին
Ինչ եղանակ է սպասվում առաջիկա օրերին մարզերում ու Երևանում
Ալիևը Զելենսկիին հրավիրել է Բաքու
Ռուբինյանն ու Սոֆիանոպուլոսը կարևորել են Հարավային Կովկասում երկարատև խաղաղության հաստատումը
