Տնտեսական հեղափոխության չընկալված բաղադրիչը. խմբագրական

Կառավարության ծրագրի խորհրդարանական քննարկումներում պոպուլիզմի չափաբաժինն այնքան մեծ էր ու լիրիկական շեղումներն՝ այքան առատ, որ շատերի համար այդպես էլ մինչեւ վերջ պարզ չդարձավ, թե ո՞րն է, ի վերջո, տնտեսական հեղափոխության տրամաբանությունը, դրա «ո՞ր մասն է հեղափոխական», եւ ինչո՞ւ էր դա հնարավոր սկսել միայն քաղաքական հեղափոխությունից հետո։ Պարզ ասած՝ ի՞նչն է փոխվում արմատապես։

Փոխվում են իշխանությունների վարքագիծն ու մոտիվացիաները։ Եթե մի նախադասությամբ ասենք՝ նոր իշխանություններին պետք չէ ունենալ աղքատ ու հազիվ օրվա ապրուստի հարց լուծող հասարակություն, նոր իշխանություններին ձեռնտու է, որ մարդիկ աշխատեն ու հարստանան։ Վերջ, սա է։ Եվ կառավարությունն իրենից կախված ամեն ինչ անելու է այդ նպատակին հասնելու համար, որովհետեւ դա իրեն ձեռնտու է։ Լավ կստացվի, թե ոչ այնքան՝ այլ հարց է, բայց նպատակը դա է։

Իսկ ահա նախկին իշխանությունների մոտիվացիան բոլորովին այլ էր։ Նրանք իրենց քաղաքական վերարտադրությունն ապահովում էին կեղծված ընտրությունների միջոցով՝ հիմնականում ընտրակաշառքի շնորհիվ, իսկ դրա կարեւորագույն նախապայմանը բնակչության աղքատությունն էր։ Բնակչությունը պիտի աղքատ լիներ, որ համաձայնվեր իր ձայնը վաճառել 5-10 հազար դրամով, հակառակ դեպքում մեխանիզմը չէր գործի։ Դրա համար էլ նախկինները ստեղծել էին այնպիսի տնտեսական համակարգ, որտեղ հարստությունը կուտակվում էր միայն իրենց «նեղ կռուգի» ձեռքում, իսկ հասարակության ճնշող մեծամասնությունը հազիվ օրվա հաց էր վաստակում՝ այնքան, որ մի կերպ գոյատևի։ Մեխանիզմն այնպիսին էր, որ անկախ նրանից՝ տաքսու վարորդ ես, վարսավիր, առաքիչ թե շինարարության բանվոր՝ միեւնույն է, օրվա վաստակդ չպետք է գերազանցի 5-6 հազար դրամը։ Իշխանությունները հաշվարկել էին, որ սովից չմեռնելու համար այդքանը բավական է, իսկ դրանից ավելին արդեն իրենցն էր։

Այս մեխանիզմն, ի դեպ, տնտեսական աճը չէր բացառում։ Օրինակ՝ շինարարական բում էր լինում, տնտեսական աճ էր արձանագրվում, բայց այդ «էլիտար շենքերը» պատկանում էին առավելագույնը մի 7-8 հոգու, իսկ հազարավոր շինարարներն էլի իրենց օրական 5-6 հազար դրամն էին ստանում։ Կամ, ասենք, հազարավոր գյուղացիներ իրենց հողը չնչին գնով վաճառում էին օլիգարխներին։ Նրանք այդ նույն հողի վրա էլի նույն խաղողը կամ կարտոֆիլն էին աճեցնում, նույնքան կամ նույնիսկ ավելի շատ բերք էին ստանում, տնտեսական աճ էր արձանագրվում, բայց հազարավոր գյուղացիներ ֆերմերներից վերածվում էին վարձու մշակների՝ լավագույն դեպքում օրական 5-6 հազար դրամով։ Կամ էլ արտագաղթում էին։ Բայց իշխանություններին դա էլ էր ձեռնտու․ «բա մնան Հայաստանում, որ հեղափոխություն անե՞ն»։

Տնտեսական հեղափոխության էությունը հենց այն է, որ հիմա իշխանություններն այս մեխանիզմի կարիքը չունեն։ Եթե ընտրակաշառքի ինստիտուտը վերացվում է, եթե ընտրակեղծիքների համակարգը վերացվում է, եթե կոռուպցիան վերացվում է, ու պետական պաշտոնները չեն ընկալվում որպես հարստացման աղբյուր, եթե քաղաքացիներն ընտրում են գիտակցաբար, և ոչ թե հանուն 5-10 հազար դրամի, վերանում է նաեւ բնակչությանն աղքատության մեջ պահելու մոտիվացիան։ Հետո, հասկանալի է, գալիս է կոնկրետ քայլերի ժամանակը՝ մենաշնորհների վերացում, մրցակցային դաշտի ապահովում, հարկային բարեփոխումներ, սեփականության իրավունքի ամրապնդում եւ այլն։ Մի խոսքով՝ այն ամենը, ինչ նախկինում էլ էր «արվում», բայց՝ միայն թղթի վրա։

Որպեսզի հասկանալի լինի, որ տնտեսական հեղափոխության համար ամենակարեւորն իսկապես մոտիվացիան է /կամ, ինչպես հիմա ընդունված է ասել, քաղաքական կամքը/, միայն մի օրինակ բերենք։ Եթե որեւէ որկրում բժշկական ապահովագրություն չկա, եւ հիվանդները պարզապես վճարում են բժշկին ու բուժում ստանում, այդ երկրում բժիշկներին ձեռնտու չէ, որ մարդիկ առողջ լինեն /որովհետեւ այդ դեպքում իրենց եկամուտները կպակասեն/, իսկ եթե բոլորը բժշկական ապահովագրություն ունեն՝ բժիշկներին ձեռնտու է, որ բոլորն առողջ լինեն /այդ դեպքում իրենք քիչ կաշխատեն ու նույն գումարը կստանան/։ Այսինքն՝ բժիշկների մասնագիտական որակները կապ չունեն, մի համակարգի դեպքում նրանք կբուժեն հիվանդներին, մեկ այլ համակարգի դեպքում՝ կաշխատեն մինչեւ վերջ չբուժել։

Հիմա փաստն այն է, որ մարդկանց սոցիալական վիճակի բարելավումն իշխանություններին ձեռնտու է, այսինքն՝ կարեւորագույն այդ հարցում կառավարության եւ ժողովրդի շահերը համընկնում են։ Մնացածն արդեն ամենօրյա աշխատանքով լուծվող հարցեր են։

Տպել
2088 դիտում

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է բոլոր տրանսպորտային միջոցների համար

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել