Երևան
14 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
14 °C
Ամերիկայի Ձայնի հարցերին է պատասխանում Freedom House կազմակերպության Եվրոպայի և Եվրասիայի ծրագրերի տնօրեն Մարկ Բեհրենդթը:
Հարց՝ Շնորհակալություն պարոն Բեհրենդթ, մեզ հետ զրույցի համար: 2018 թվականը մեծ ու դրամատիկ փոփոխությունների տարի էր Հայաստանի համար: Ինչպե՞ս եք գնահատում ժողովրդավարության ներկայիս վիճակն այնտեղ:
Նման մեծ փոփոխությունները սովորաբար հանրության առջև բարձրացնում են մի շարք կարևոր խնդիրներ: Կարող ենք վերլուծել անցած տարվա զարգացումները, սակայն անհրաժեշտ է նաև կենտրոնանալ հնարավոր բոլոր փոփոխությունների վրա՝ փորձելով հասկանալ, թե ինչպես իրականացնել դրանք: Դա դժվար ճանապարհ է: Իհարկե Հայաստանը մեծ փոփոխություններ է իրականացրել անցած տարի: Այն փաստը, որ հայ ժողովուրդը խաղաղ սահմանադրական ճանապարհով ոչ է ասել Սերժ Սարգսյանին, ով փորձում էր պահպանել իշխանությունը, հիանալի փորձություն էր դրական ավարտով: Չափազանց ոգևորիչ է, երբ տեսնում ես, թե ինչպես մարդիկ կարող են հավաքվել միասին և հասնել քաղաքական նման փոփոխությունների: Այսօր աշխարհի տարբեր վայրերում գրանցվում է ժողովրդավարության նահանջ, սակայն չպետք է մոռանալ, որ ավտորիտար վարչակարգերը անկայուն են: Նրանք կարող են արագ փոխվել: Փոփոխության համար անհրաժեշտ է, որ քաղաքացիները ցանկանան դա անել ու մտահոգված լինեն դրանով:
Հայաստանում այսօր մարտահրավերները շատ են: Նման հեղափոխական ոգևորությամբ լցված իրավիճակներին ականատես ենք եղել վերջին 20 տարիների ընթացքում բազմաթիվ տարածաշրջաններում: Երկու անգամ Ուկրաինայում, երկու անգամ Վրաստանում, շատ անգամ Ղրղստանում և այլ երկրներում: Յուրաքանչյուր դեպքում, սակայն, մարդիկ չեն ստացել այն, ինչին սպասում էին: Առկա են կառուցվածքային դժվարություններ այն տեղերում, որտեղ հեղափոխությունը հաղթում է, որը դժվարեցնում է կոնսոլիդացման և բարեփոխումների իրականացման գործընթացը: Հայաստանի պարագայում առավելությունն այն էր, որ այն ինչ տեղի ունեցավ ամբողջապես Հայաստանի ներքին զարգացումն էր: Այն անսպասելի էր և որևէ կերպ հրահրված չէր դրսից: Հայաստանը չկրկնեց հարեւան երկրների կատարած սխալները: Շատ կարևոր է, որ քաղաքացիական հասարակությունը, որը երկար տարիներ իշխանությունից դուրս էր, այժմ հնարավորություն է ստացել համագործակցել կառավարության հետ, սակայն դրա հետ մեկտեղ անհրաժեշտ է, որ այն լինի քննադատող և ստիպի իշխանությանը լինել պատասխանատու: Այսօր բնակչության 85 տոկոսն աջակցում է կառավարությանը և չկա որևէ մեկը, ով հարցականի տակ կդնի, թե արդյոք ճիշտ ուղղությամբ ենք շարժվում:
Այս հարցը սակայն պետք է հաճախ քննարկվի, անհրաժեշտ են քննադատող քաղաքացիական հասարակություն, մարդիկ, լրատվամիջոցներ, որոնք պետք է մարդկանց բացատրեն, թե ինչ է տեղի ունենում: Խոսքը կողմնակալ մամուլի մասին չէ: Մամուլը պետք է իրականացնի իր գործառույթը մարդկանց տեղեկացված պահելու հարցում:
Այսօր Հայաստանի իշխանությունից ակնկալիքները շատ մեծ են տեղի ունեցած մեծ փոփոխություններից հետո, սակայն արագ փոփոխությունների սպասել անիրատեսական է: Փոփոխությունները պետք է ընթանան դանդաղ և ճիշտ ուղղությամբ, և ճիշտ ճանապարհը պետք է բացահայտվի տարբեր միջոցներով:
Արդարադատության ոլորտը չափազանց կարևոր է Հայաստանում օրենքի գերակայության վերականգման համար: Այն հաջողված չի լինի, եթե իշխանությունները ուղակի պաշտոնանկ անեն միանգամից բոլոր դատավորներին: Կարևոր է, նախ, ապաքաղաքականացնել դատական համակարգը: Չեմ բացառում իհարկե, որ լինեն որոշակի քաղաքական և ինստիտուցիոնալ զարգացումներ:
Այսօր շատ են խոսում անցումային արդարադատության մասին: Այո, դրա անհրաժեշտությունը կա այս պահին: Մի գուցե այս պահին անհրաժեշտ է քաղաքական որոշում դրա համար: Հասարակությունը պետք է մասնակցի այդ որոշման ընդունմանը և դա անի իհարկե բոլորի կողմից ընդունված միջոցներով:
Հայաստանը 2008 թվականի ողբերգությունից ի վեր բավականին բևեռացված էր: Հայաստանի հանրության համար այժմ կարևոր է միասնությունը: Այն պետք է նաև ներգրավի մարդկանց, ովքեր աշխատել են նախկին իշխանությունների օրերին: Շատ մարդիկ կարող են լինեն կոռումպացված ոչ միայն Հայաստանում, այլև՝ աշխարհում: Սակայն շատ մարդիկ կան, ում ներուժը պետք է օգտագործել: Վերջին 15 տարիների ընթացքում մեծ առաջընթաց է գրանցվել Հայաստանում: Դրա մի հատվածը գրանցվել է թղթի վրա, այլ ոչ իրական կյանքում: Սակայն այդ թղթի վրա գրանցված առաջընթացը, միևնույն է, առաջընթաց է, որը կարող է վերածվել իրականության: Շատ կարևոր է չկորցնել դա:
Հարց՝ Ինչպե՞ս ԱՄՆ-ը և Արևմուտքը կարող են օժանդակել Հայաստանին այս փուլում:
Առաջին հերթին ԱՄՆ-ը և արևմտյան տերությունները պետք է գիտակցեն, որ այս ամենը վերաբերում է միայն Հայաստանին, և սա Հայաստանի որոշումն է: Յուրաքանչյուր որոշում պետք է կայացնի Հայաստանը: Պետք է հեռու մնալ իրավիճակը աշխարհաքաղաքական հարթակ տանելուց: Սա ներքաղաքական գործընթաց է, որը տեղի է ունենում անկախ երկրում: Շատ կարևոր է, որ դոնոր կազմակերպությունները, Freedom House և այլք, դիվանագետները և ընդհանրապես բոլորը գիտակցեն, որ այս ամենը պետք է նախևառաջ հարգել: Թույլ տվեք Հայաստանը ինքը կողմնորոշվի իրեն վերաբերվող հարցերում: Դա առաջնայինն է: Կարծում եմ մարդիկ գիտակցել են դա: Միջազգային ոգևորության ժամանակաշրջանը, ինչպես ցույց տվեց ժամանակը, անարդյունավետ էր: Սաակաշվիլիի օրոք, օրինակ,կար մեծ ոգևորություն, իսկ ամեն ինչ ավարտվեց նրա կողմից կատարված սխալներով: Մենք կարող ենք նշել նաև այլ օրինակներ:
Իհարկե անհրաժեշտ է աջակցել Հայաստանին, քանի որ այդ փոփոխությունների համար պետք են դրամական միջոցներ, և անհրաժեշտ է դրանք անել համահունչ այնտեղ ընթացող գործընթացներին: Անվտանգության հետ կապված իրավիճակը Հայաստանի համար ծանր է և այն միշտ էլ շարունակելու է մեծ խնդիր հանդիսանալ: Հայաստանի համար մշտական հարցերից է, թե որն է առաջնայինը՝ հակամարտության կարգավորումը, թե ժողովրդավարության զարգացումը: Այս պահին Հայաստանի հասարակությունը որոշել է առաջնային տեղ տալ ժողովրդավարությանը: Դա նշանակում է, որ ժողովրդավարության զարգացումը չպետք է հանգեցնի հակամարտության իրավիճակի լարմանը: Չեմ կարծում, որ դրա վտանգը կա, սակայն պետք է ուշադրությամբ հետևել գործընթացներին: Եվ իհարկե փորձել հակամարտությունը տանել դեպի խաղաղ կարգավորում:
Հարց՝ Իսկ որքանո՞վ է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունն ազդեցություն թողնում ժողովրդավարացման գործընթացի վրա:
Տարիներ շարունակ, թե՛ Հայաստանում և թե՛ Ադրբեջանում այն ուժերը, որոնք կողմ չէին ժողովրդավարական փոփոխություններին, հեշտությամբ օգտագործում էին ազգային անվտանգության խնդիրները որպես արդարացում ժողովրդավարական փոփոխություններ չիրականացնելու համար: Այսօր որոշում է կայացված Հայաստանում, որ իրենք չեն պատրաստվում օգտագործել ազգային անվտանգության հարցերը որպես արդարացում: Փոփոխություններ իրականացնելու անհրաժեշտության մասին որոշումը վերջին տարում միասնաբար կայացրել է Հայաստանի հասարակությունը:
Որ որոշների լպիրշությունը կհասնի Ծիծեռնակաբերդում մանկահասակ երեխային ահաբեկել, վիրավորելուն՝ նորություն էր․ Ալեքսանյան
Ողջունում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման գործընթացի սկիզբը․ Պետդեպարտամենտ
Չնայած սարսափներին, որոնց բախվում է հայ ժողովուրդը, տոկունության կամքը չի կոտրվել, ես միշտ կկանգնեմ ձեր կողքին․ Ադամ Շիֆ
Ողջունում ենք ՀՀ-Ադրբեջան սահմանային սյան տեղադրումն ու գործընթացի ուշագրավ զարգացումները․ Էստոնիայի ԱԳՆ
Կլիշեներից պետք է հրաժարվել, բայց ոչ՝ պատմական իրականությունից. Քոչինյանը՝ Էրդողանի հայտարարության մասին
Եվրոպական դատարանը երբեք չի վճռել, որ Հայաստանն օկուպացրել է Լեռնային Ղարաբաղը․ Եղիշե Կիրակոսյան
Հիշում ենք և պահանջում․ Կանադայի ԱԳ նախարարը գրառումն ավարտել է հայերենով
ՄԻՊ-ը բրիտանական ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչների հետ խոսել է մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրների և Տավուշի այցի մասին
Կարասինը պաշտոնական նամակ է հղել ՀՀ ԱԺ-ին՝ Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունների հետ կապված
ԱԺԲ-ի անդամները փորձել են անհնազանդություն անել. կան բերման ենթարկվածներ
Զգացմունքներն ու զայրույթն են համակել են ինձ այսօր․ Բուայեն հարգանքի տուրք է մատուցել Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին
Կամո գյուղում տուն և անասնագոմ է այրվել
Պատմական ճշմարտության ճանաչումն անհրաժեշտ է մարդկության դեմ հանցագործությունների կրկնությունից խուսափելու համար․ Դենդիաս
Իսակովի պողոտայից ակցիայի մասնակից 12 անձ է բերման ենթարկվել
Ինչպես երիտթուրքերը, Ալիևը նույնպես ատելություն է տածում հայերի նկատմամբ․ Լեմկինի ինստիտուտի տնօրեն
109 տարի առաջ այս օրը սկսվեց Հայոց ցեղասպանությունը, ես դատապարտում եմ մեղավորներին․ Փայլան
Սևանում հրկիզել են «Աուդի A4»-ը. սեփականատերը ենթադրյալ հրկիզողի մասին տեղեկություններ է փոխացել իրավապահներին
Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի անարգանքը․ Թորոսյանը՝ Ծիծեռնակաբերդում Աննա Հակոբյանի և դստեր հետ կատարվածի մասին
Մարդկանց ուղեղը մխտռում են՝ ցույց տալով, թե մարտնչող ողորմելիությունը ուժի դրսևորում է. Մեհրաբյանը՝ դրոշ այրելու մասին
Մի խումբ քաղաքացիներ փորձել են փակել Իսակովի պողոտան. կան բերման ենթարկվածներ
Սիրիայի Ժողովրդական ժողովի պատվիրակությունը հարգանքի տուրք է մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին
Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օրը մտորումների և ոգեկոչման ժամանակ է, պետք է հիշենք և հարգենք․ Կանադայի վարչապետի ուղերձը
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը լուսանկար է հրապարակել տիկնոջ՝ Աննա Հակոբյանի հետ
Սենատի Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամական խումբն այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր (լուսանկարներ)
Ադրբեջանում հանդիպել են Ալիևն ու Ղրղզստանի նախագահ Սադիր Ժապարովը․ համագործակցության վերաբերյալ փաստաթղթեր են ստորագրվել
Պաշտոնական Անկարան, խեղաթյուրելով պատմական փաստերը, ժխտել է Հայոց ցեղասպանության իրողությունը և հայտարարություն տարածել
Արարատ Միրզոյանը ՀՀ բարձրագույն ղեկավարության հետ այցելել է Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր (լուսանկարներ)
Իմ մայրն այստեղ հաճախ էր գալիս՝ թոռան ձեռքը բռնած, իբրև իր ծնողների գերեզման, ո՛չ ծնող տեսավ, ո՛չ գերեզման․ Մանսուրյան
Բախվել են «Մերսեդես»-ը, «ՎԱԶ 2106»-ն ու տրակտորը․ պապը, տատը, նրանց դուստրն ու անչափահաս թոռները հիվանդանոցում են
Թուրքիան դեռ չի ճանաչել ցեղասպանությունը, և դա խայտառակություն է, բայց մենք հիշում ենք և չենք ների․ Ջամբասկի
«Լադանիվա» խմբի անդամներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդ, հարգանքի տուրք մատուցել զոհերի հիշատակին (լուսանկարներ)
Եվրոն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 24-ին
5-րդ շարասյունը կասի «Бьет, значит любит», իմացի հերդ ա, դիմացի, Ցոլակ ջան. Խաչատրյանը՝ Մատվիենկոյի հայտարարության մասին
Ալիևի ներկայացուցիչը հայտարարել է, թե ՀՀ-ի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման իրական հնարավորություն կա
Պետք է աշխատենք հայ ժողովրդի եվրոպական բարեկեցիկ ապագայի համար. Ֆաբիո Մասիմո Կաստալդո
«Հողատու» են գոռում մի կնոջ ու մի աղջնակի ուղղությամբ, ովքեր որդի ու եղբայր են ուղարկել պատերազմ, որ հող պահեն. Սաֆարյան
Աբխազիան հարգում է Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը․ երկրի նախագահ Ասլան Բժանիա
Հայոց ցեղասպանության զոհերը երբեք չպետք է մոռացվեն․ Հունաստանի նախագահ
«Զինվորի տուն» վերականգնողական կենտրոնի տղաները այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր (լուսանկարներ)
Օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա
