Ասք ճշմարտաց. ՀՀԿ-ի մասով կա՛մ լավ, կա՛մ ոչինչ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի հունվարի 19-ի համարում

«Երբ դուք 2005 թվականի մայիսին պաշտոնական պատվիրակության կազմում մասնակցում էիք «Golden Palace» հյուրանոցի բացմանը, տեղյա՞կ էիք, որ դրա սեփականատերը ձեր մտերիմ ազգականն է»: Երեկ այս հարցն ուղղեցինք ՀՀ առեւտրի եւ տնտեսական զարգացման նախարար Կարեն Ճշմարիտյանին, որը մասնակցում էր վարչապետին ներկայացրած հաշվետվությունից հետո հրավիրված մամուլի ասուլիսին: «Ոչ, տեղյակ չէի եւ պարտավոր չէի տեղյակ լինել»,- կարճ եւ կոնկրետ պատասխանեց նախարարը, որին հարցն ակնհայտորեն դուր չեկավ: Ավելին` հարցը լսելուց հետո նա ակնարկեց, թե կարծես դատախազությունում լինի: Բարեբախտաբար, երեկվա հարցուպատասխանը տեղի էր ունենում կառավարության դահլիճներից մեկում, սակայն ամենեւին բացառված չէ, որ նույնաբովանդակ մի հարց իսկապես երբեւէ հնչի դատախազությում:

Հիշեցնենք, որ նախորդ տարի մեծ շուքով բացված «Golden Palace» հյուրանոցը սկզբում ներկայացվեց որպես օտարերկրյա խոշոր ներդրում, Ռոբերտ Քոչարյանն էլ հենց բացման արարողության ժամանակ հայտարարեց, թե նոր է ծանոթանում կիպրական ընկերության ներկայացուցչի հետ: Սակայն ընդամենը մի քանի օր հետո պարզվեց, որ հյուրանոցում ներդրումներ կատարած ընկերության ամենախոշոր բաժնետերը կապի եւ տրանսպորտի փոխնախարար Հայկ Ճշմարիտյանն է, որը այդ տեղեկության հրապարակումից հետո հրաժարական տվեց: Իսկ Հայկ եւ Կարեն Ճշմարիտյանները հորեղբոր որդիներ են: Մեր իրականության մեջ բազմաթիվ դեպքեր կան, երբ այս կամ այն խոշոր բիզնեսը պատկանում է որեւէ բարձրաստիճան պաշտոնյայի կամ նրա ազգականին:

Սակայն այս օրինակը ուշագրավ եւ բացառիկ է առնվազն երկու ասպեկտով. նախ անձամբ Ռոբերտ Քոչարյանը «Golden Palace»-ը ներկայացնում էր որպես օտարերկրյա ներդրման դասական օրինակ: Երկրորդ. Հայկ Ճշմարիտյանը հենց այն պաշտոնյայի ազգականն է, որի ղեկավարած ոլորտից ուղղակիորեն կախված է մեր վագրաձեւ տնտեսական աճն ընդհանրապես եւ օտարերկրյա ներդրումները` մասնավորապես: Ի դեպ, անգամ այն բանից հետո, երբ հայտնի է դարձել «Golden Palace»-ի իրական սեփականատերը, մեր վիճակագրությունը շարունակում է այն հաշվարկել որպես օտարերկրյա ներդրում: Այդ մասին տեղեկացրեց նույն ինքը` Կարեն Ճշմարիտյանը: «Համարվում է օտարերկրյա ներդրում»,- սեփական բուրդը պետականին չխառնելու տրամաբանությամբ թեման փակեց առեւտրի եւ տնտեսական զարգացման նախարարը:

Թերեւս նույն տրամաբանությամբ է շարժվել նաեւ վարչապետը` նախարարության հաշվետվությունը գնահատելիս: Անգամ վերը նշված հանգամանքը չի խանգարել, որպեսզի Անդրանիկ Մարգարյանը «լավ» գնահատի Կարեն Ճշմարիտյանի ներկայացրած հաշվետվությունը: Իսկ հաշվետվությունում ոչ միայն «լավի», այլեւ «գերազանցի» արժանի թվեր ու արտահաjտություններ են ներկայացված մեր տնտեսության, ու ինչպես պրն Ճշմարիտյանն էր ասում՝ «տնտեսության կայուն զարգացման» մասին: Տնտեսական աճը՝ 13%, արդյունաբերական արտադրանքի աճը՝ 7% եւ այդպես շարունակ: Այս ցուցանիշները (եթե անգամ դրանք համապատասխանում են իրականությանը) տնտեսության զարգացման քանակական բնութագրիչներ են: Մինչդեռ, աճի որակական կողմն արտահայտող ցուցանիշներով 2005 թվականը այնքան էլ բարեհաջող չի եղել ՀՀ-ի համար:

Մասնավորապես անցած տարի մեր արտաքին առեւտրի բացասական  հաշվեկշիռը, այսինքն` արտահանման եւ ներմուծման տարբերությունը կազմել է 850 մլն դոլար: Մինչդեռ նախորդ տարի ընդամենը 636 միլիոն դոլար էր: Այսինքն` 13% աճ արձանագրող տնտեսությունը շարունակում է ավելի շատ սպառել, քան արտադրել: Իսկ սա իր հերթին միջազգային շուկայում մեր երկրի գնալով նվազող տնտեսական մրցունակության ցուցանիշն է: Իհարկե, Կարեն Ճշմարիտյանը խորհուրդ է տալիս խորանալ ներմուծման կառուցվածքի մեջ եւ պարզել, որ 2005թ. ներմուծվել են հիմնականում ներդրումային ապրանքներ, այսինքն` արտադրական հզորություններ, մեքենաներ, հումք եւ այլն: Մենք անպայման կհետեւենք պրն Ճշմարիտյանի խորհրդին եւ կխորանանք ներմուծման կառուցվածքի մեջ, սակայն ընթերցողին տարբեր թվերով ու ցուցանիշներով չծանրաբեռնելու նպատակով առայժմ ընդամենը նշենք, որ այս ցուցանիշներով եւս մեր տնտեսությունը գնալով ավելի է «որակազրկվում»:

Ինչ վերաբերում է հաշվետվությունների երեկվա ընթացքին, ապա նախորդ օրերին արձանագրված այն օրինաչափությունը, ըստ որի հանրապետական կամ «քոչարյանական» նախարարները ստանում են «լավ», իսկ մյուսները` «բավարար», պահպանվեց նաեւ երեկ: ՀՀԿ-ական Կարեն Ճշմարիտյանից բացի, վարչապետը «լավ» գնահատեց նաեւ արդարադատության նախարար Դավիթ Հարությունյանին: Ձեւավորված ավանդույթը համալրվեց մի նոր դետալով: Տարածքային կառավարման նախարար, Հանրապետական կուսակցության անդամ Հովիկ Աբրահամյանը ընդհանրապես գնահատական չստացավ: Բանն այն է, որ տարածքային կառավարման նախարարությունը, որպես այդպիսին, դեռեւս չի ձեւավորվել: Ստացվում է այնպես, որ Հանրապետականի անդամ նախարարներին վարչապետը գնահատում է «Կա՛մ լավ, կա՛մ ոչինչ» սկզբունքով:

Գառնիկ Գեւորգյան