Պետական պարգեւներ. ոմանք մնացին ձեռնունայն

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի հունվարի 19-ի համարում

Երեկ Ռոբերտ Քոչարյանը մշակույթի գործիչներին շնորհեց 2005 թվականի պետական բարձրագույն պարգեւները: Դրանք շնորհվում են արվեստի հինգ ոլորտներում, սակայն դրանցից երկուսում երեկ այդպես էլ պարգեւներ չշնորհվեցին: Խոսքը թատերական արվեստի եւ կինոարվեստի ոլորտի ու քաղաքաշինության եւ ճարտարապետության ոլորտների մասին է: Ընդ որում, եթե վերջին ոլորտում որեւէ աշխատանք չէր գտնվել գնահատման համար, ապա թատերական արվեստի եւ կինոարվեստի ոլորտում ներկայացված էին այնպիսի գործեր, որոնք շատ տարօրինակ է, որ որեւէ գնահատանքի չեն արժանացել:

Հիշեցնենք, որ յուրաքանչյուր մրցանակակրի  շնորհվում է 5 հազար դոլարին համարժեք դրամ: Այսպիսով, երաժշտության ոլորտում ներկայացված են եղել չորս ստեղծագործողներ. կոմպոզիտոր Հրաչյա Մելիքյանը իր «Եռակոնցերտ» ստեղծագործությամբ, որը նվիրված է Արամ Խաչատրյանի 100-ամյակին եւ Եղեռնի 90-ամյա տարելիցին, Ստեփան Բաբաթորոսյանն իր Վարդան Այգեկցու առակների հիման վրա գրված ստեղծագործությամբ, Ռուբեն Սարգսյանն իր «Խոստովանանք» ստեղծագործությամբ եւ դիրիժոր Զավեն Վարդանյանը: Այս ոլորտում մրցանակը շնորհվել է Հրաչյա Մելիքյանի «Եռակոնցերտ» ստեղծագործությանը: Ճարտարապետության եւ քաղաքաշինության ոլորտում հանձնախմբի նախագահ Մարտին Թովմասյանը երեկ հայտարարեց, որ սույն ոլորտում պետական մրցանակի համար ներկայացվել է ընդամենը մեկ աշխատանք, որը, ըստ Թովմասյանի, արժանի էր ամենաբարձր գնահատանքի,  սակայն փակ-գաղտնի քվեարկությամբ չի ընդունվել որպես ներդրում այդ ոլորտում:

Խոսքը Լինսի ծրագրի մասին է, եւ հանձնախումբը ժամանակին է գիտակցել, որ որեւէ կապ չունի իրենց հետ: Դա էր պատճառը, որ երեկ Թովմասյանը Քոչարյանին հորդորում էր ավելի լայնացնել նոմինացիաների ոլորտը: Կերպարվեստի ոլորտում ներկայացված է եղել միայն մեկ աշխատանք` Սիսիանի հրապարակում տեղադրված Համո Սահյան հուշարձանը (հեղինակ Գետիկ Բաղդասարյան), որը նվիրված է պոետի ծննդյան 90-ամյակին: Մոտ չորս մետրանոց այս քանդակը ընտրվել է միաձայն: Ըստ Սարուխանյանի, այս ստեղծագործությունն ընտրվել է ոչ այն պատճառով, որ միակ ներկայացվածն է եղել, այլ՝ որ իրոք արժանի է պետական պարգեւի: Թատերական արվեստի եւ կինոարվեստի ոլորտում հանձնախումբը ստացել է 7 հայտ: Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնը ներկայացրել է Ալվարդ Պետրոսյանի «Ես մի ծառ եմ ծիրանի» պիեսի բեմադրությունը` բեմադրող ռեժիսոր Վահե Շահվերդյան, Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնը ներկայացրել է Շեքսպիրի «Համլետը», Խամաճիկների թատրոնը` «Մարդը Լամանշից» բեմադրությունը, Պարոնյանի անվան թատրոնը` «Չարենցի ուղղիչ տունը»:

Երկու բեմադրություն է ներկայացրել Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնը` Ալեքսանդր Գրիգորյանի «Կտրված շղթան» եւ Ռիչարդ Կալենովսկու «Գազանը լուսնի վրա»: Եւ վերջապես, ներկայացվել է ընդամենը մեկ ֆիլմ` Կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահ Ռուբեն Գեւորգյանցի «Քարերը հավաքելու ժամանակը» վավերագրական ֆիլմը: Տեւական քննարկումներից հետո, որը բերել է կրկնակի քվեարկության, պետական պարգեւի ներկայացված եւ ոչ մի աշխատանք բավարար քանակությամբ ձայներ չի հավաքել: «Փաստը մեզ համար ցավալի էր: Միգուցե մեր հանձնախումբը մի քիչ ավելի խիստ էր գնահատման չափանիշների մեջ, բայց մենք կարծում ենք, որ պետական այս ամենաբարձր պարգեւը ենթադրում է նաեւ բարձր չափանիշներ»,- երեկ արդարանում էր սույն հանձնախմբի անդամ, «Հայֆիլմ» կինոստուդիայի տնօրեն Գեւորգ Գեւորգյանը` նշելով նաեւ, որ աշխատանքները բավական լավն էին, ու մեր կինոն եւ թատերական արվեստն առաջընթաց է ապրում:

Մեր ունեցած տեղեկություններով, սակայն, այստեղ ոչ ստեղծագործական բնույթի  լուրջ բախումներ են տեղի ունեցել հանձնախմբի անդամների միջեւ, եւ դա է պատճառը, որ նրանք չեն կարողացել ընդհանուր համաձայնության գալ: Եւ վերջապես, գրականության եւ հրապարակախոսության ոլորտում հանձնախումբը ստացել է 15 հայտ: Հետաքրքիր է, որ նախորդ անգամ, երբ հրապարակախոսության ոլորտը մրցանակաբաշխության մեջ ընդգրկված չէր, գրականության հանձնախումբը 30 հայտ էր ստացել, այնինչ ենթադրվում էր, որ այս անգամ հայտերի թիվն ավելին կլինի: «Կարծում եմ, որ նախ գիտակցվեց պետական մրցանակի բացառիկությունը, ու նաեւ՝ այժմ գրողների ինքնահսկումն ավելի բարձր է, որովհետեւ մենք ունենք տարեկան շուրջ 15 անուն գրական մրցանակ, որոնց ավելանում են նաեւ զանազան հիմնադրամների մրցանակները»,- երեկ ասում էր սույն հանձնախմբի նախագահ Լեւոն Անանյանը:

Ներկայացված աշխատանքներից 6-ը եղել են հրապարակախոսական եւ 9-ը` գեղարվեստական: Վերջին փուլում մնացել է 2 աշխատանք` Պերճ Զեյթունցյանի «Մի նայիր հայելուն» հատորը եւ Հենրիկ Էդոյանի «Երեք օր առանց ժամանակի» բանաստեղծությունների հատորը: Շատ դժվար ընտրությամբ եւ ձայների փոքր տարբերությամբ հանձնաժողովն ընտրել է Էդոյանի բանաստեղծությունների ժողովածուն: Այսպիսով, այս անգամ մշակույթի գործիչները կորցրեցին 10 հազար դոլար, որը, ի տարբերություն այլ մրցույթների, հաջորդ մրցանակաբշխության բյուջեին չի գումարվելու: Ըստ Ռոբերտ Քոչարյանի, միգուցե հաջորդ անգամ մրցանակաբաշխության ոլորտներն ավելի ընդարձակվեն, «հակառակ դեպքում մենք կարող ենք մակարդակի տեսակետից տուժել»:

Լուսինե Բարսեղյան