Իրո՞ք Ստամբուլը կդառնա XXI դարի մայրաքաղաք

19/12/2018 schedule13:30

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի ներքին եւ արտաքին քաղաքականության մասշտաբային ծրագրերի շարքը համալրվում է եւս մեկով։ Խոսքը վերաբերվում է Բոսֆորի նեղուցին զուգահեռ ջրանցքի շինարարությանը։ Այն թուրքերի կարծիքով համահունչ է Օտոմանյան աշխարհակուլ երազանքներին եւ անվանվելու է «Երկրորդ Բոսֆոր» կամ «Ստամբուլյան ջրանցք»։

Տրանսպորտի նախարար Ահմեդ Արսլանը հեռուստատեսությամբ հայտարարել է, որ ջրանցքը սկսվելու է եվրոպական մայրցամաքում գտնվող Քյուչուքչեքմեզ լճից եւ իրար է կապելու Մարմարա ու Սեւ ծովերը։ Շինությունն ունենալու է 45 կիլոմետր երկարություն, 25 մետր խորություն, լայնությունը տատանվելու է 250-ից 1000 մետրի միջեւ։

Բացի փառասիրության հանգամանքից, թուրքերը ստիպված են ձեռնարկում նման ծրագրի իրականացումը՝ թեթեւացնելու համար Բոսֆորի նեղուցի գերբեռնվածությունը, եթե հաշվի առնելու լինենք, որ տարեկան այդ բնական ջրային միջանցքով անցնում է տարբեր չափի մինչեւ 50.000 նավ։ Եթե հաշվի առնենք այստեղ նավերի մշտական կուտակումները, խճողումներն ու հերթերը, որոնց գումարվում են ջրային հոսանքները եւ ուժգին քամիները, ապա կարելի է պատկերացնել, թե ինչպիսի խնդիրներ են ստեղծվում երկու մայրցամաքների հատման կետում տեղակայված քաղաքների եւ հոծ բնակչության համար։ 1994 թվականին Ստամբուլի կենտրոնը հրաշքով մազապուրծ եղավ նավթատար նավերի բախումից, իսկ 1999-ին Մարմարա ծովը մեջտեղից կիսեցին ռուսական տանկերը՝ տասնյակ տարիներ թունավորելով ողջ շրջակայքը։  

Բացի նոր ջրային ուղի լինելուց, ջրանցքը հանդիսանալու է Ստամբուլի եվրոպական մասի ուրբանիզացիայի զարգացման խթան։ Ծրագրվում է լոգիստական կենտրոնների շինարարություն ջրանցքի ողջ երկանքով։ Շարունակվում է Բոսֆորի վրա տրամվայի երրորդ կամուրջի, ինչպես նաեւ Ստամբուլի երրորդ խոշորագույն օդանավակայանի շինարարությունը, որն ավարտվելու է մոտ ժամանակներս։ Թուրքիան արդյունքում սպասում է մեծ շահույթներ, նաեւ օտար ներդրումների շնորհիվ։ Քաթարը, օրինակ, հայտարարել է այդ ուղղությամբ իր հետաքրքրության մասին։

«Ստամբուլի ջրանցքը» համարվում է երկրի պատմության ամենաթանկ նվաճումը, որը կկազմի միլիարդավոր եվրո։

Ջրանցքի աշխատանքները սկսվելու են այս տարի եւ ավարտելու են 2023 թվականին, երբ լրանում է Մուստաֆա Քեմալ Աթաթյուրքի հիմնադրած հանրապետության հարյուր տարին։ Էրդողանն այն անվանում է «խելագար ծրագիր՝» «արժանի օսմանյան հին սուլթանների ամբիցիաներին»։ Այդ կապակցությամբ նա հայտարարում է, որ Ստամբուլը դառնալու է ХХI դարի մայրաքաղաքը։

Մինչդեռ բնապահպաններն այնքան էլ չեն կիսում Էրդողանի խանդավառությունը։ Նրանք վախենում են էկոլոգիական հավանական աղետից։ Այդ կապակցությամբ բնապահպանության նախարարությունը պատրաստվում է նոր հետազոտություններ իրականացնել։

Իսկ քաղաքական առումով բաց է մնում ռազմական վերջրյա նավերի կողմից ապագա ջրանցքից օգտվելու հարցը։ Ներկայումս Դարդանելով եւ Բոսֆորով նրանց անցման հարցը կարգավորվում է Մոնտրյոյի 1936 թվականին ընդունված կոնվենցիայով։ Կընդունվի արդյո՞ք համապատասխան որոշում նոր ջրանցքից ռազմանավերի օգտվելու վերաբերյալ։ Դժվար է ասել։ Սակայն այն, որ Անկարան բաց չի թողնի առիթը եւ կմանիպուլյացնի խնդիրն իր արտաքին քաղաքականությունում, հատկապես Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում, կարելի է դյուզն իսկ չկասկածել։

Արման Նավասարդյան

արտակարգ եւ լիազոր դեսպան

Տպել
7839 դիտում

ԱԺԲ-ի անդամները փորձել են անհնազանդության ակցիաներ անել. բերման է ենթարկվել 96 ցուցարար

Թբիլիսիում հերթական ցույցն է ընթանում՝ ընդդեմ «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի

«Մարտական եղբայրության» անդամ Արման Պետրոսյանը կալանավորվել է

Որ որոշների լպիրշությունը կհասնի Ծիծեռնակաբերդում մանկահասակ երեխային ահաբեկել, վիրավորելուն՝ նորություն էր․ Ալեքսանյան

Ողջունում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման գործընթացի սկիզբը․ Պետդեպարտամենտ

Չնայած սարսափներին, որոնց բախվում է հայ ժողովուրդը, տոկունության կամքը չի կոտրվել, ես միշտ կկանգնեմ ձեր կողքին․ Ադամ Շիֆ

Ողջունում ենք ՀՀ-Ադրբեջան սահմանային սյան տեղադրումն ու գործընթացի ուշագրավ զարգացումները․ Էստոնիայի ԱԳՆ

Կլիշեներից պետք է հրաժարվել, բայց ոչ՝ պատմական իրականությունից. Քոչինյանը՝ Էրդողանի հայտարարության մասին

Եվրոպական դատարանը երբեք չի վճռել, որ Հայաստանն օկուպացրել է Լեռնային Ղարաբաղը․ Եղիշե Կիրակոսյան

Հիշում ենք և պահանջում․ Կանադայի ԱԳ նախարարը գրառումն ավարտել է հայերենով

ՄԻՊ-ը բրիտանական ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչների հետ խոսել է մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրների և Տավուշի այցի մասին

Կարասինը պաշտոնական նամակ է հղել ՀՀ ԱԺ-ին՝ Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունների հետ կապված

ԱԺԲ-ի անդամները փորձել են անհնազանդություն անել. կան բերման ենթարկվածներ

Զգացմունքներն ու զայրույթն են համակել են ինձ այսօր․ Բուայեն հարգանքի տուրք է մատուցել Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին

Կամո գյուղում տուն և անասնագոմ է այրվել

Պատմական ճշմարտության ճանաչումն անհրաժեշտ է մարդկության դեմ հանցագործությունների կրկնությունից խուսափելու համար․ Դենդիաս

Իսակովի պողոտայից ակցիայի մասնակից 12 անձ է բերման ենթարկվել

Ինչպես երիտթուրքերը, Ալիևը նույնպես ատելություն է տածում հայերի նկատմամբ․ Լեմկինի ինստիտուտի տնօրեն

109 տարի առաջ այս օրը սկսվեց Հայոց ցեղասպանությունը, ես դատապարտում եմ մեղավորներին․ Փայլան

Սևանում հրկիզել են «Աուդի A4»-ը. սեփականատերը ենթադրյալ հրկիզողի մասին տեղեկություններ է փոխացել իրավապահներին

Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի անարգանքը․ Թորոսյանը՝ Ծիծեռնակաբերդում Աննա Հակոբյանի և դստեր հետ կատարվածի մասին

Մարդկանց ուղեղը մխտռում են՝ ցույց տալով, թե մարտնչող ողորմելիությունը ուժի դրսևորում է. Մեհրաբյանը՝ դրոշ այրելու մասին

Մի խումբ քաղաքացիներ փորձել են փակել Իսակովի պողոտան. կան բերման ենթարկվածներ

Սիրիայի Ժողովրդական ժողովի պատվիրակությունը հարգանքի տուրք է մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին

Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օրը մտորումների և ոգեկոչման ժամանակ է, պետք է հիշենք և հարգենք․ Կանադայի վարչապետի ուղերձը

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը լուսանկար է հրապարակել տիկնոջ՝ Աննա Հակոբյանի հետ

Սենատի Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամական խումբն այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր (լուսանկարներ)

Ադրբեջանում հանդիպել են Ալիևն ու Ղրղզստանի նախագահ Սադիր Ժապարովը․ համագործակցության վերաբերյալ փաստաթղթեր են ստորագրվել

Պաշտոնական Անկարան, խեղաթյուրելով պատմական փաստերը, ժխտել է Հայոց ցեղասպանության իրողությունը և հայտարարություն տարածել

Արարատ Միրզոյանը ՀՀ բարձրագույն ղեկավարության հետ այցելել է Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր (լուսանկարներ)

Իմ մայրն այստեղ հաճախ էր գալիս՝ թոռան ձեռքը բռնած, իբրև իր ծնողների գերեզման, ո՛չ ծնող տեսավ, ո՛չ գերեզման․ Մանսուրյան

Բախվել են «Մերսեդես»-ը, «ՎԱԶ 2106»-ն ու տրակտորը․ պապը, տատը, նրանց դուստրն ու անչափահաս թոռները հիվանդանոցում են

Թուրքիան դեռ չի ճանաչել ցեղասպանությունը, և դա խայտառակություն է, բայց մենք հիշում ենք և չենք ների․ Ջամբասկի

«Լադանիվա» խմբի անդամներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդ, հարգանքի տուրք մատուցել զոհերի հիշատակին (լուսանկարներ)

Եվրոն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 24-ին

5-րդ շարասյունը կասի «Бьет, значит любит», իմացի հերդ ա, դիմացի, Ցոլակ ջան. Խաչատրյանը՝ Մատվիենկոյի հայտարարության մասին

Ալիևի ներկայացուցիչը հայտարարել է, թե ՀՀ-ի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման իրական հնարավորություն կա

Պետք է աշխատենք հայ ժողովրդի եվրոպական բարեկեցիկ ապագայի համար. Ֆաբիո Մասիմո Կաստալդո

«Հողատու» են գոռում մի կնոջ ու մի աղջնակի ուղղությամբ, ովքեր որդի ու եղբայր են ուղարկել պատերազմ, որ հող պահեն. Սաֆարյան

Աբխազիան հարգում է Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը․ երկրի նախագահ Ասլան Բժանիա