Թուրքիան չի փոխել դիրքորոշումը. հայ-թուրքական հարաբերությունների հեռանկարը

Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման վերաբերյալ խոսակցությունները կրկին ակտիվացել են: Դեկտեմբերի 10-ին արտասահմանյան լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ժամանակ ՀՀ վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Հայաստանը պատրաստ է վերականգնել Թուրքիայի հետ հարաբերությունները՝ առանց նախապայմանների։

«Բազմիցս ասել եմ, որ մենք պատրաստ ենք Թուրքիայի հետ ուղիղ, առանց նախապայմանների հարաբերություններին։ Եվ մենք գիտենք, որ Թուրքիան եւս դրան պատրաստ է»,– ասուլիսի ժամանակ ասել է Փաշինյանը։

Հաջորդ օրը հնչել է թուրքական կողմի պատասխանը, որը ոչ մի անակնկալ չէր պարունակում: Ադրբեջանական Trend լրատվականի միջոցով Թուրքիայի նախագահի աշխատակազմից մեկնաբանել են հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին հայտարարությունը:

«Թուրքիան տարածաշրջանում խաղաղության եւ կայունության կողմնակից է, իսկ առանց օկուպացված ադրբեջանական տարածքների վերադարձի՝ տարածաշրջանում կայություն չի կարող հաստատվել», - հայտնել են Թուրքիայի նախագահի աշխատակազմից՝ չմոռանալով ընդգծել, որ «Հայաստանը պետք է հրաժարվի 1915 թ. դեպքերի հետ կապված պահանջներից»:

Հայ-թուրքական հարաբերություններին է անդրադարձել նաեւ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնակատար Զոհրաբ Մնացականյանը՝ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների առիթով Երեւանում գտնվող թուրք լրագրողների հետ հանդիպման ընթացքում։

«Մենք պատրաստ ենք առանց նախապայմանների կարգավորել մեր հարաբերությունները Թուրքիայի հետ: Այս հարցում մենք կարծես միայնակ ենք։ Հայ-թուրքական հարաբերություններն առանձին են: Դրանք այլ թեմաների հետ կապելը՝ նախապայման: Երբ հարցը հասնում է նախապայմաններին՝ դրանք կարող են առաջանալ նաեւ մյուս կողմի մոտ, ուստի դա հարեւանների միջեւ հարաբերություններ հաստատելու հաջող ճանապարհ չէ», -  ասել է Մնացականյանը` հավելելով, որ Հայաստանը կատարել է իր քայլը:

Հեղափոխությունից հետո հայ-թուրքական հարաբերություններին առաջին անգամ անդրադարձ եղավ մայիսի 9-ին, երբ նորընտիր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Արցախում հայտարարեց, որ Հայաստանը պատրաստ է առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատել Թուրքիայի հետ:

Այդ ժամանակ պաշտոնական Անկարան նույնատիպ պատասխան էր տվել. վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմն ասել էր, որ «Հայաստանը պետք է հրաժարվի Թուրքիայի տարածքային ամբողջականության եւ սահմանների վերաբերյալ սխալ դիրքորոշումից»: Այն, որ Հայաստանի Հանրապետությունը երբեք պաշտոնապես որեւէ տարածքային պահանջ չի դրել Թուրքիայի առջեւ` Յըլդըրըմին, թերեւս, հետաքրքիր չէր:

Ինչ վերաբերվում է փակ սահմանին, ապա դրա պատասխանատուն հենց Թուրքիան է, ինչը նա մասնակիորեն ընդունում է: Թուրքիայի ԱԳՆ պաշտոնական դիրքորոշումը զետեղված է արտաքին գերատեսչության կայքում: Դրա համաձայն՝ «1993 թ. Հայաստանի կողմից ադրբեջանական Քելբաջարի շրջանի գրավման հետեւանքով Թուրքիայից Հայաստան ուղղակի առեւտուրը, ցամաքային եւ օդային հաղորդակցությունը դադարեցվել են եւ սահմանը փակվել է»:

Հարկ է նշել, սակայն, որ դեռեւս մինչեւ Քարվաճառի ազատագրումը՝ 1991 թ. դեկտեմբերից սկսած, երբ Թուրքիան ճանաչեց Հայաստանի անկախությունը, սահմանը փակ է եղել: Սահմանային անցակետերը բաց էին միայն հումանիտար օգնության տեղափոխման համար: Տարբերությունն, ըստ էության, նախապայմանների առաջնահերթության մեջ է: Եթե մինչեւ 1993 թ. հայոց ցեղասպանության եւ դրա միջազգային ճանաչման հետ կապված պահանջների դադարեցումը, Հայաստանի կողմից Թուրքիայի նկատմամբ տարածքային պահանջից հրաժարումը եւ արցախյան հակամարտության կարգավորումը նույն հարթության վրա էին, ապա 1993թ.-ից հետո Արցախի հարցը առաջին պլան մղվեց: Դա արվեց «մեկ ազգ՝ երկու պետություն» տրամաբանության շրջանակներում եւ կրում էր ավելի շատ խորհրդանշական բնույթ: Թուրքիան այդ քայլով դեմոնստարտիվ կերպով իր աջակցությունն է հայտնել Ադրբեջանին: Այլ կերպ ասած, եթե չլինի Արցախի խնդիրը՝ Թուրքիան այլ պատճառներ կգտնի սահմանը փակ պահելու համար:

Այժմ տեսանելի ապագայում հայ-թուրքական սահմանների բացման, կամ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման որեւէ նախադրյալ չկա: Կողմերի դիրքորոշումները ակնհայտ ցույց են տալիս, որ տարբեր են ինչպես նպատակները, այնպես էլ դրանց հասնելու ճանապարհները: Հայաստանի համար կարեւորը հարաբերությունների կարգավորումն է, իսկ Թուրքիայի նպատակը այդ գործընթացից հնարավորինս շատ օգուտ քաղելը՝ հնարավորության դեպքում նաեւ «եղբայրական Ադրբեջանի» համար:

Այդուհանդերձ, այն, որ հարաբերությունների հաստատումը եւ հայ-թուրքական սահմանի բացումը, մեղմ ասած, քիչ հավանական է, չի նշանակում, որ պետք է դադարեցնել հայկական կողմից առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատելու պատրաստակամությունը:

Տպել
7814 դիտում

Կրակը մարելուց հետո այրված շինությունում տղամարդու դի է հայտնաբերվել

Նարեկ Մանթաշյանին նոր մեղադրանք է առաջադրվել

Զինծառայողն ինքնասպան է եղել համածառայակիցների և իր ոչ կանոնադրական հարաբերությունների պատճառով․ վարույթը դատարանում է

Վասիլիս Մարագոսը վերահաստատել է ԵՄ աջակցությունը արդարադատության ոլորտի բարեփոխումներին

Հայուհի Վարսեն Աղաբեկյանը Պաղեստինի արտաքին գործերի նախարար է նշանակվել (լուսանկար)

Աննա Հակոբյանը մասնակցել է «Փրկություն» հաշմանդամ երիտասարդների կենտրոնի շահառուների ներկայացմանը (լուսանկարներ)

Մոսկվայում կարծում են, թե ՀՀ-ում 102-րդ ռազմաբազայի առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է

Մահացել է Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից տուժած ևս մեկ մարդ․ զոհերի թիվը հասել է 144-ի

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում