Առողջապահության կազմակերպիչ` պաշտո՞ն, թե՞ մասնագիտություն. Ալ. Բազարչյանի եւ Դ. Պետրոսյանի հոդվածը

Նախորդ հոդվածում («Ով է կազմակերպում առողջապահությունը» ԱՌԱՎՈՏ  03.11.2018) բարձրացրել էինք առողջապահության համակարգի համար կարեւոր հարց՝ ո՞վ պետք  է լինի առողջապահական հիմնարկի ղեկավար, որեւէ  իրեն լավ դրսեւորած, որ ու գիշեր աշխատող, կյանքեր փրկող բժիշկ, թե հատուկ մասնագիտացում ստացած անձ: Շեշտենք, որ խոսքը գնում է հենց առողջապահական միավորի ղեկավար լինելու մասին, քանի որ համակարգում կան բաժանմունքի վարիչներ, հաշվապահներ, իրավաբաններ, որոնք նույնպես առողջապահության կազմակերպիչներ են:

Ունեցանք բավականին շատ արձագանքներ, որոնցից մեծ մասը համամիտ էին, որ կազմակերպիչ կարող է համարվել բազային բժշկական կրթություն ունեցող եւ հետդիպլոմային հատուկ «առողջապահության կազմակերպիչ» մասնագիտացում անցած նեղ մասնագետը: Կար կարծիք, որ բազային բժշկական կրթությունը պարտադիր չի, հերիք է լինել, օրինակ՝ տնտեսագետ, որը ունի առողջապահական համակարգում աշխատելու ստաժ եւ անցել է հատուկ վերապատրաստումներ: Դրան ասում են մենեջերական մոտեցում:

Մեր կարծիքը հետեւյալն է՝  իրական կյանքում կարող են պատահել տարբեր դեպքեր, օրինակ՝ սեփականատերը նշանակում է իր բուժհիմնարկի ղեկավար իր բարեկամին, ով բժշկական կրթություն չունի, կամ որը իր նեղ մասնագիտությամբ բուժող բժիշկ է: Օրենքի խախտում չկա եւ ճիշտ էր, թե՝ սխալ այդ  որոշումը, ցույց է տալիս կյանքը, երբեմն այդ բուժհիմնարկում բուժվող մարդկանց առողջության հաշվին: Դա, այսպես կոչված, փորձերի ու սխալների ուղին է, որը կարող է լինել հաջող կամ անհաջող, բայց եկեք էլի չմոռանանք, որ քարտի վրա է մարդու առողջությունը:

Իհարկե, մեզ թվում է, որ ճիշտ ճանապարհը դա միանգամից առողջապահական միավորի ղեկավար նշանակել «առողջապահության կազմակերպիչ» նեղ մասնագիտացում ունեցող անձի: Չէ որ այդ անձն ինստիտուտն ավարտելուց հետո 3 տարի ինչ-որ բան է սովորել կլինօրդինատուրայում: Իրեն դասավանդել են տարբեր, այդ ոլորտի հետ առնչվող առարկաներ, դա արել են մասնագիտացված ամբիոններում մասնագիտացված դասախոսներ: Դա չունի՞ ոչ մի նշանակություն, հարցնում ենք մենք: Կրկնում ենք, ինչո՞ւ հոդացավեր ունեցող հիվանդին ուղեգրում ենք վնասվածքաբանի կամ ռեւմատոլոգի մոտ, այլ ոչ թե ակնաբույժի: Անգամ հարցը ծիծաղելի է թվում:

Դե ուրեմն, թող առողջապահության կազմակերպմամբ զբաղվեն նույնպես մասնագետները:

Որպես վերջերս ճիշտ կատարված նշանակում բերեցինք ներկայումս առողջապահության նախարարի պաշտոնակատար Արսեն Թորոսյանի օրինակը, ինչը ոմանց թվաց իր մեջ գովազդ պարունակող քայլ: Սակայն դուք ասեք, երբ ինչ-որ կարծիք ես պաշտպանում, արդյո՞ք սխալ է օրինակներ բերել լավի ու վատի: Այս 6 ամիսները ցույց տվեցին, որ նախարարության աշխատանքները անմիջապես արագացան, միանգամից իրարից տարաբաժանվեցին անհետաձգելի, առաջնահերթ եւ մեծ շտապողություն չպահանջող գործընթացները, ինչի արդյունքում արդեն ամրագրվել է նկատելի առաջընթաց:  

Ցանկալի կլիներ, որ արագացումը լիներ ավելի ցայտուն, սակայն դրա հնարավորությունը կասկածելի է ընդհանուր կառավարչական համակարգի դանդաղաշարժության պատճառով եւ հայտնի է, որ ընտրություններից հետո Կառավարությունը հատուկ ուսումնասիրելու է այդ հարցը գործի արագացման համար մեխանիզմներ ներդնելու համար:

Հիմա համեմատենք նախորդ նախարարների նշանակումների հետ: Առանց ցանկանալու որեւէ մեկին վիրավորել, մենք միշտ տեսել ենք, ինչպես նորանշանակ նախարարը, որ նախկինում լավագույն դեպքում լինում էր բուժհիմնարկի տնօրեն, վատագույնում, օրինակ՝ ապահովագրող, իր գալուց հետո համարյա կաթվածահար էր անում ամբողջ համակարգը, քանի որ իրեն միշտ պետք էր լինում ժամանակ գործերի հետ ծանոթանալու, այս կամ այն ընթացիկ ծրագրերի իմաստը հասկանալու, գումարների հոսքերի ուղղություններին հետեւելու, այդ հոսքերը վերջը վերջով ուր էին գնում, ում գրպանները եւ, ինչու՝ ոչ,  վերահոսքավորելով այն:

Ինչո՞ւ համար է պետք նման իրավիճակ ստեղծել, եթե կան համակարգի ղեկավարման դիրքերին բավականին մոտ կանգնած իրենց նեղ մասնագիտացմամբ առողջապահության կազմակերպիչներ, դա անհասկանալի է: Առավել եւս, եթե նախարարի նշանակումը կատարվել է ճիշտ սկզբունքներով պայմանավորված եւ ունի տեսանելի դրական արդյունք, ապա պետք է թողնել մասնագետներին զբաղվել իրենց գործով եւ զինվել պոզիտիվ համբերությամբ:

ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԲԱԶԱՐՉՅԱՆ Առողջապահության կազմակերպիչ

ԴԱՎԻԹ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ Հանրային առողջության մասնագետ